Havenschandaal was meer dan Willem & Joep

Die conclusie trekt journalist Frank de Kruif in zijn boek

De auteur heeft een minutieuze reconstructie geschreven van de zaak, die ruim tien jaar geleden boven water kwam.

Willem Scholten bleek in het grootste geheim, namens het Gemeentelijk Havenbedrijf, garanties te hebben gegeven voor scheepswerf annex defensie-concern RDM. Niet lang daarna gingen onderdelen van RDM failliet en de banken konden fluiten naar hun geld. Honderd miljoen euro was verdampt.

Hoe kon het dat Scholten zo vrij spel had? Zag niemand de ondergang van RDM aankomen? Waarom kwamen de banken grif over de brug met het geld? Het zijn vragen die centraal staan in het boek. De Kruif: “Het zou eenzijdig zijn het havenschandaal te reduceren tot de schuldvraag omtrent de hoofdverdachten. De affaire biedt ook een kijkje in de wondere wereld waarin zij acteerden.”

De wondere wereld van het Havenbedrijf bijvoorbeeld. Willem Scholten had altijd al veel macht. Tijdens zijn proces beklaagde de oud-directeur zich er over dat hij steeds weer met nieuwe havenwethouders werd geconfronteerd “die je dan moest uitleggen waar de Maashaven lag.” Zijn speelruimte werd nog groter toen het Havenbedrijf zelfstandig moest worden.

Frank de Kruif schetst de nieuwe opdracht van Scholten: van ambtenaar werd hij ondernemer, met grote, commerciële ambities. Met alle vrijheid van dien: “De scheidsrechter deed mee als veldspeler, maar vergat zo nu en dan zijn eigen spelregels.”

Dat bleek vooral uit zijn streven RDM financieel te steunen, de scheepswerf van zijn flamboyante zakenvriend Joep van den Nieuwenhuyzen. RDM, in de woorden van De Kruif “een spaghetti van vorderingen en schulden. Nauwelijks te ontwarren voor insiders, laat staan voor buitenstaanders.”

Binnen het bedrijf werd het ‘balletje-balletje’ tot kunst verheven: de miljoenen werden lustig heen en weer geschoven tussen de verschillende divisies. Hoe kan het dat de banken met een dergelijke onderneming in zee wilden? Uiteraard omdat het betrouwbare Gemeentelijk Havenbedrijf garant stond. Maar er was meer.

In Het havenschandaal. Het verbijsterende verhaal achter een miljoenenaffaire valt te lezen dat in ieder geval één bank alle reden had een oogje dicht te knijpen, om wat minder kritisch te zijn bij het verstrekken van de leningen. De bank keek verder vooruit: de ontwikkeling van de Tweede Maasvlakte. Daar zouden wel eens leningen verstrekt kunnen worden die de bedragen van RDM ruim zouden overtreffen.

De Tweede Maasvlakte: had het Chinese Hutchison, het moederbedrijf van ECT, daar niet grote plannen? En is het niet toevallig dat Hutchison in januari 2002 667.000 euro stort op de privérekening van Joep van den Nieuwenhuyzen en dat exact hetzelfde bedrag twee dagen later op de rekening van Scholten staat?

Frank de Kruif: “De rol van Hutchison is een van de weinige vlekken die écht wit zijn gebleven in het havenschandaal.” China en het Rotterdamse havenschandaal. Dat is het boek dat nog geschreven moet worden.