nieuws

Vergeten Verhalen: kerkbouwactie Antwoord '64

Januari is voor de archieven Openbaarheidsmaand. Veel stukken die in archieven worden opgeborgen, mogen pas na jaren openbaar worden gemaakt. Soms na 75 jaar, soms na 30.
Ook in het
is er op 1 januari weer van alles ‘vrij’ gekomen. Volgens de Nederlandse Archiefwet moeten de archieven van de Rotterdamse overheid uiterlijk 20 jaar na ontstaan worden overgebracht naar het Stadsarchief.
Meer dan 95 % van alle archieven is daarna door iedereen in te zien. Dat komt omdat de wet openbaarheidsbeperkingen maar in weinig gevallen toestaat en aan strikte regels bindt.

Privacy

Bij de archieven die het langst gesloten blijven, gaat het vaak om het beschermen van persoonsgegevens, het respecteren van privacy. Dat geldt bijvoorbeeld voor stukken uit het Politiearchief of het archief van Maatschappelijk Hulpbetoon, de voorganger van de gemeentelijke sociale dienst.
Ook voor particuliere archieven geldt vaak een openbaarheidsbeperking. Een voorbeeld daarvan is het archief van de Hervormde Gemeente Poortugaal. Daarvan zijn nu de stukken over de kerkbouwactie Antwoord ‘64 in te zien.
Anne Jongstra van het Stadsarchief: "Deze documenten geven een boeiend inkijkje in het godsdienstig leven buiten de stad, vlak voordat Nederland massaal afscheid zou nemen van de kerk."

396 gebouwen

Antwoord ’64 was een landelijke actie van negen protestantse kerkgenootschappen om geld bij elkaar te brengen voor de bouw van 396 nieuwe godshuizen, jeugdcentra en wijkgebouwen.
De initiatiefnemers verwachten dat er in de nabije toekomst meer kerken nodig zouden zijn. Dat komt vooral door de vele stadsuitbreidingen. Zo moeten er in het snel groeiende Hoogvliet drie nieuwe kerkgebouwen komen. En ook in de Alexanderpolder, waar binnenkort een grote woonwijk zou verrijzen, zijn meerdere kerken nodig.
Om die kerkbouw te bekostigen vragen de deelnemende kerken hun gelovigen voor één keer een honderdste van hun jaarinkomen af te staan. Plaatselijke vrijwilligers zouden op vrijdag 16 oktober 1964 langs de deuren gaan om de toezeggingskaarten op te halen.
Hoewel het landelijk comité al in mei met de voorbereidingen was begonnen, komt de Hervormde Gemeente in Poortugaal om onduidelijke redenen pas een week voor de actiedag in beweging. Niettemin blijken tientallen gemeenteleden bereid de portemonnee te trekken.

Opbrengst

Uit het archief dat nu openbaar is geworden blijkt dat de meeste mensen enkele guldens tot een paar tientjes geven, maar er zijn er ook die honderd gulden of meer geven. Eén vrouw schenkt zelfs 300 gulden. In totaal haalt de kerk in Poortugaal die maand ruim 7.500 gulden op.
"Toch was niet iedereen tevreden", weet Jongstra. "Het dossier over de actie bevat ook een briefje van een anonieme gelovige". Die schrijft:
Ik vin het gek
Ik vin het achterlijk dat de kerk in Poortugaal niet geluid heeft. Verder in de omtrek luiden de kerken.
In héél Nederland om negen uur maar hier niet.
Dominéé
God wou het graag maar jullie deden het niet. Erg gek hoor.
Bij ons kwamen ze het vragen om mee te helpen om in Hoogvliet een kerk te bouwen. Hij heet antwoord ‘64

Jongstra: "Kennelijk vond deze gelovige dat de hervormde gemeente van Hoogvliet beter zijn best had gedaan dan die in Poortugaal." De kerk waar hij naar verwijst, is de Antwoordkerk op Zalmplaat. Het hoofdgebouw daarvan, de kerkzaal, is tijdens de actiemaand in zes dagen neergezet.
Daarna valt de bouw stil, omdat er maar twee kerken interesse tonen in de voor Zalmplaat veel te grote en dure kerk. Pas in 1968 besluiten hervormden en gereformeerden van Hoogvliet de kerk samen te voltooien en daarna ook gezamenlijk te exploiteren. Voor een half miljoen gulden komt er een ontmoetingszaal, een toneelruimte en vijf kleinere zaaltjes bij en wordt ook de kerktoren voltooid.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl