nieuws

Column: de rechter en de roeptoeter

Donald Trump
Donald Trump
Godzijdank zijn er rechters. Als bakens van licht in een zee vol duisternis. Als medicijn tegen een virus dat de hele wereld dreigt te besmetten.
Afgelopen nacht kreeg de Amerikaanse president Donald Trump opnieuw een gevoelige tik op de neus. Het hof van beroep in San Francisco verwierp zijn inreisverbod voor bewoners van zeven moslimlanden. In bijna dertig kantjes wordt gehakt gemaakt van zijn decreet.
Het is leerzame stof. De staat Washington, die de zaak had aangespannen, heeft volgens het hof duidelijk gemotiveerd wat de nadelen zijn van een ‘muslimban’. Trump daarentegen heeft niet één argument op tafel kunnen leggen waarom er acuut gevaar dreigt voor de VS als de grenzen open blijven.
Trumps extreme populisme wordt ontrafeld: een president als hol vat. “SEE YOU IN COURT!” antwoordde hij via Twitter. Dat wordt het Hooggerechtshof, waar alleen een puur politieke beslissing van de rechters hem nog kan redden. Inhoudelijk is hij kansloos.

Volkert van der Graaf


Eerder had Trump het over een ‘zogenaamde rechter’, dat bijna een vertaling lijkt van Wilders’ ‘neprechter’. Hij stelde de rechter persoonlijk verantwoordelijk, als het misging in de VS. Wilders had de volgende boodschap voor de rechters in zijn zaak: "zij staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis." De rechtspraak is verworden tot de pikkip van de populisten. Deze week konden we dat nog optekenen nadat Volkert van der Graaf opnieuw in het gelijk was gesteld.
Die uitspraak was kraakhelder: het OM zelf wilde alleen ‘basale gesprekken’ tussen reclassering en Volkert. Welnu, dat is gebeurd, geen schending, hij hoeft niet terug de cel in. Einde verhaal. Joost Eerdmans van Leefbaar Rotterdam noemde het vonnis ‘bizar’ en ‘een trap na’. Zijn partijgenoot Tanya Hoogwerf viel hem op Twitter bij: “Inderdaad bizar Joost. En men blijft zich maar afvragen waarom het vertrouwen van de mensen is gezakt tot onder 'nul'.”
Dat is fake-news, of zo u wilt: ‘an alternative fact.’ Het vertrouwen in rechters is relatief zeer hoog en stijgt alleen maar. Het zijn berichten uit een parallelle wereld, waarin gevoelens regeren en niet feiten. In de zaak-Volkert snap ik de gevoelens best. Ik heb de zitting bijgewoond en ja, hij zit daar als een emotieloos, extreem irritant ventje. Maar het wetboek van strafrecht kent geen passage dat “een celstraf dient te volgen indien de verdachte cq veroordeelde zich als een lul gedraagt.

Polen


De aanvallen op de rechtspraak moeten niet licht worden opgevat. Wie wil weten waar het op uitdraait, moet in Polen en Hongarije gaan kijken. Daar hebben de populisten niet alleen de macht, die schakelen ook de rechters uit. In Hongarije is alle macht gelegen bij premier Orban. De man, die door Wilders regelmatig als held wordt toegejuicht, kan naar willekeur rechters aanstellen en afzetten. Inderdaad, al naar gelang zij naar zijn pijpen dansen.
In Polen gebeurt hetzelfde. Daar is Jaroslaw Kaczynski van de partij Recht en Rechtvaardigheid de grote man. Nederlandse rechters zijn onlangs huilend uit Polen teruggekeerd van een werkbezoek: ook daar is de onafhankelijke rechtspraak zo goed als verdwenen en bepaalt de politiek hoe en welke zaken in de rechtszaal worden behandeld.

Pers


Het is niet toevallig dat de onafhankelijkheid van de pers in beide Oost-Europese landen ook onder druk staat. Dat Trump de pers continu van leugens en complotten beticht, waar iedereen met lagere school kan zien dat hij ongelijk heeft. En dat Wilders op dag één van zijn premierschap de publieke omroep de nek zal omdraaien en dat hij sowieso vrijwel nooit met journalisten praat.
Het is niet toevallig dat Trump de wetenschap beschimpt en dat Wilders een hoogleraar wilde laten ontslaan, omdat die iets onaardigs over hem had gezegd. In de slipstream daarvan kwam de VVD deze week met het voorstel de politieke voorkeur van wetenschappers te onderzoeken. Alsof wetenschap ook maar een mening is.
Rechtspraak, pers, wetenschap: het zijn de pijlers van de vrije democratie. Het zijn de controleurs van de macht. Het zijn -als het goed is- bastions van de rede, van de feiten. Politici die zagen aan deze pijlers willen een samenleving die we in Nederland en de VS nooit hebben gekend. Waarin de politiek alles voor het zeggen heeft, zonder tegenspraak. Hoe noemen we dat ook alweer? O ja, een dictatuur.
Paul Verspeek is rechtbankverslaggever bij RTV Rijnmond

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl