nieuws

Het onzichtbare rijksmonument van Barendrecht

Het is groot nieuws in september 2002: in Barendrecht worden sporen gevonden van mensen die er zesduizend jaar geleden hebben geleefd. De vindplaats wordt een paar jaar later tot rijksmonument gepromoveerd. Een totaal onzichtbaar rijksmonument!
Arco van der Lee uit Barendrecht weet meer van het verhaal over de sporen die vroege Barendrechters hebben achtergelaten. Een verhaal dat begint bij de aanleg van de nieuwbouwwijk Carnisselande in het gebied tussen het oude Barendrecht en het dorpje Smitshoek.
De archeologische dienst van de gemeente Rotterdam is bij het project betrokken. Op plaatsen waar vermoedelijk resten van oude bewoning te vinden zijn, wordt gegraven. Door overstromingen in het gebied de afgelopen eeuwen, is dat een enorme klus. Sporen uit de Middeleeuwen en eerder liggen onder een metersdikke laag klei.
Van der Lee: "In 1996 slaat de Historische Vereniging Barendrecht alarm. Er werden bij het bouwen van de wijk allerlei scherven naar boven gehaald. Daarop is de bouw door de archeologen van Rotterdam begeleid."
Recreatieplas
De archeologen gaan aan de slag op een stuk land in de buurt van het riviertje de Koedood. Op die plek zou een recreatieplas worden gegraven. Er wordt in de grond geboord. Op vier en vijf meter diep wordt er een zwarte of donkergrijze laag zichtbaar. Die wijst op bewoning.
De grond wordt gezeefd met gaten van een kwart millimeter. Er worden visresten, pruimenpitten en een graankorrel naar boven gehaald. De vondsten zijn naar schatting zesduizend jaar oud.
"Archeoloog Jorien Moree leidde uit de sporen af dat hier jagers, verzamelaars en vissers geleefd hebben. Het landschap bestond toen uit kreken en oevers. Op de oever hebben deze mensen blijkbaar een vuurtje gestookt en een visje klaargemaakt. En dat niet één keer, maar vele malen. Vandaar dat er een verkleuring in de bodem ontstond", vertelt Van der Lee.
Swifterbant-cultuur
Deze vroege bewoners van het gebied waar nu Barendrecht ligt, hebben van wetenschappers de naam Swifterbant-cultuur gekregen. Het zijn de eerste mensen die aan landbouw doen en aardewerk gebruiken.
Van der Lee: "Overigens is het niet zo dat de tegenwoordige inwoners van Barendrecht van deze mensen afstammen. Het gebied is in de tussentijd, bijvoorbeeld door overstromingen, nogal eens verlaten en later opnieuw bevolkt door andere mensen."

Rijksmonument

Verantwoordelijk wethouder Silvis van Barendrecht vindt dat de vondst in Barendrechts bodem van nationaal belang is. Het plan voor de recreatieplas wordt aangepast. De plas wordt minder diep zodat de resten ongestoord blijven. De plek is afgedekt met worteldoek en grind.
Onder de bodem van de Gaatkensplas in Barendrecht ligt dus een unieke vindplaats met resten van bewoners van zesduizend jaar geleden. In 2002 de status van rijksmonument aangevraagd. In 2005 wordt die verleend. Een rijksmonument dat voor niemand zichtbaar is!
Arco van der Lee weet waar de vindplaats is: "Alleen het straatnaambordje ‘Swifterbandpad’ herinnert aan de vindplaats. Voor wie toch wil gaan kijken: het Swifterbandpad ligt onderaan de Koedood, een dijkweg, nabij het gemaal. Maar nogmaals: er is niks te zien."

Foto's: Arco van der Lee

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl