Royal Charles in Hellevoetsluis

Michiel de Ruyter vertrekt elk voorjaar met de vloot vanuit Hellevoetsluis om de Republiek te beschermen. Hellevoetsluis fungeert als voorhaven van Rotterdam. Die stad is door het verzanden van de Maas slecht bereikbaar.

Een deel van de oorlogsvloot ligt in de zeventiende eeuw 's winters afgemeerd in Hellevoetsluis. Het onderhoud aan de vloot zorgt voor werkgelegenheid voor de 300 inwoners die het dorp dan nog telt.

Bob Benschop van het Streekarchief Voorne-Putten: "Met zijn vlaggenschip De Zeven Provinciën vertrekt De Ruyter naar open zee om onder meer de Engelsen te bevechten. De Republiek beschikt over een enorme handelsvloot die heel veel winst oplevert. De Engelsen zijn jaloers."

Oliver Cromwell heeft na een burgeroorlog de macht gegrepen in Engeland en hij wil het Hollandse monopolie doorbreken. "Hij laat schepen bouwen en begint de Nederlanders flink te treiteren", vertelt Benschop.

Zo bepaalt Cromwell via de Akte van Navigatie dat de Engelsen de baas zijn op de Noordzee. Hij laat Nederlandse schepen controleren en neemt te pas en te onpas lading in beslag. Bovendien eist hij dat bij ontmoetingen op zee de Nederlandse schepen bij wijze van groet als eerste hun vlag moeten laten zakken.

In 1652 breekt de Eerste Engelse Oorlog uit als zeeheld Maarten Tromp weigert zijn vlag te laten zakken voor een vloot Engelsen. Die oorlog loopt voor de Republiek slecht af. Er worden zware verliezen geleden en de economie krijgt klappen door een Engelse blokkade van de haven.

Tot overmaat van ramp sneuvelt Tromp in augustus 1653 tijdens de Slag bij Ter Heijde. In 1654 wordt vrede gesloten met het Verdrag van Westminster, maar de rivaliteit tussen de twee landen blijft.

Ruim tien jaar later volgt de Tweede Engelse Oorlog. Die bestaat uit een aantal zeeslagen. De eerste is op 13 juni 1665 bij Lowestoft. Het Engelse vlaggenschip The Royal Charles raakt daar in gevecht met De Eendragt van admiraal Jacob van Wassenaar Obdam. De kruitkamer van De Eendragt vat vlam, waarna het Nederlandse vlaggenschip ontploft.

Michiel de Ruyter wordt op 11 augustus 1665 benoemt tot opperbevelhebber van de vloot en hij krijgt De Zeven Provinciën als vlaggenschip. Bijna een jaar later, op 4 augustus 1666 komt het tot een tweegevecht tussen De Zeven Provinciën en The Royal Charles. De Ruyter delft het onderspit en trekt zich terug.

The Royal Charles wint verschillende zeeslagen van de Nederlanders maar toch willen de Engelsen de oorlog beeindigen. Ze hebben geldgebrek, er woedt een pestepidemie in Londen en een enorme brand verwoest een deel van de stad.

De Republiek vindt het maar niks dat de Engelsen het laten afweten op zee op het moment dat de oorlogsvloot van De Ruyter op het hoogtepunt van haar macht is. Om de Engelsen tot serieuze onderhandelingen te dwingen, volgt de opdracht op een aanval op de kust uit te voeren.

Die aanval is bekend geworden onder de naam 'De Tocht naar Chatham'. Chatham is het Hellevoetsluis van Engeland, de oorlogsvloot ligt er afgemeerd. Begin juni 1667 koerst de Nederlandse vloot richting Engeland. Vanaf 19 juni vaart het eskader steeds verder de Theems. Via een zijrivier wordt Chatham bereikt.

De aanval is op 22 juni 1667. Een deel van de Engelse schepen wordt in brand gestoken, een ander deel veroverd. Het hoogtepunt is de verovering van het pronkstuk van de Engelse marine: The Royal Charles.

De overwinning is Chatham versnelt de onderhandelingen over vrede. In augustus 1667 wordt een overeenkomst gesloten waarbij de Akte van Navigatie wordt afgezwakt.

De buit wordt naar de Republiek gesleept en The Royal Charles komt op 6 juli 1667 de haven van Hellevoetsluis binnen. Het schip wordt een bezienswaardigheid en zorgt voor een stroom toeristen. Dat levert Hellevoetsluis flinkt wat geld op.

The Royal Charles blijft tot 1673 in Hellevoetsluis liggen. Op een gegeven moment levert het vooral hinder op. Engelse reizigers die in de haven van Hellevoetsluis aankomen met de pakketboot (de dienst die twee keer per week vaart tussen beide landen voor post, goederen en passagiers) wordt steeds met de voor hen pijnlijke gebeurtenis geconfronteerd.

De spiegel van het schip moet aangepast worden en ook andere herkenningstekens moeten eraf. Ook de masten worden afgezaagd en het schip wordt verplaatst naar achter in de haven. Uiteindelijk wordt op 14 maart 1673 de beslissing genomen om The Royal charles te slopen.

De Staten Generaal geven de opdracht om het schip te verkopen aan de hoogste bieder, met uitzondering van de spiegel. Die moet voor het vaderland bewaard blijven. The Royal Charles levert vijfduizend gulden op.

Bob Benschop: "De spiegel met het wapenbord blijft tot 1816 op een zolder in Hellevoetsluis liggen". Daarna gaat het naar Rotterdam om uiteindelijk in de collectie van het Rijksmuseum te belanden.

Hellevoetsluis herdenkt van 24 juni tot en met 2 juli de komst van The Royal Charles van 350 jaar geleden.