nieuws

'De dag dat onze moeder werd doodgeschoten'

Museum Rotterdam 40-45 NU vult de collectie nog wekelijks aan met nieuwe verhalen. Persoonlijke verhalen van Rotterdammers.
Johan van der Hoeven van het museum heeft een brief gekregen die begint met de zin: 'de dag dat onze moeder werd doodgeschoten'. Van der Hoeven: "Bij de brief zat het bekende papiertje met de titel BEVEL".
Dat is het bevel dat in november 1944 bij de Rotterdammers op de mat ligt. Het is een oproep aan alle mannen in de leeftijd van 17 tot 40 jaar. Zij moeten zich melden voor de Arbeitseinsatz in Duitsland.

Razzia

Op 10 en 11 november houdt de Duitse bezetter een razzia in heel Rotterdam waarbij die mannen worden opgehaald en weggevoerd naar Duitsland om te gaan werken.
De brief is geschreven door Johanna Swart uit Ridderkerk. Zij is in november 1944 acht jaar oud en woont met haar ouders Johannes Swart en Antje Swart-Petrejus aan de Carnisselaan in Rotterdam-Zuid.
Over 10 november 1944 schrijft mevrouw Swart in haar brief: 'Mijn zusje (5 jaar) en ik (8 jaar) zitten aan de tafel bij het raam te tekenen en te kleuren. Onze moeder is heel zenuwachtig en loopt almaar heen en weer, op straat zijn veel Duitsers met geweren. Zij houden een razzia en gaan elk huis naar binnen om te kijken of er soms nog mannen zijn die mee moeten naar Duitsland.

Als de soldaten ons huis binnenkomen zal mijn moeder zeggen dat haar man in Overijssel is om aardappelen te rooien. Maar mijn vader is ondergedoken, hij zit in de kelder bij kennissen die in de buurt wonen.'

Raam

Moeder Antje Swart-Petrejus ziet dan dat er mannen op de hoek van de straat worden verzameld. Er staat al een hele groep en zij is bang daar haar man toch is opgepakt. Ze schuift het raam open en leunt naar buiten om te kunnen kijken.
De brief gaat verder: 'Ineens horen Renske en ik een harde klap en ligt onze mamma achterover op de grond. Er is een klein gaatje in haar voorhoofd waar bloed uit komt.'
De twee zusjes raken in paniek. Ze proberen met water en een washandje het bloed weg te wassen maar dat lukt niet. Ze roepen de hulp van de buren in en later komt de zus van hun moeder naar hen toe.

Niet vergeten

Mevrouw Swart heeft haar verhaal opgeschreven en naar
gestuurd. De brief eindigt met:
'De oorlog heeft ons veel ellende en verdriet gebracht, verdriet dat er altijd is. Oorlog is het ergste wat een mens kan overkomen. Wij zijn nu 78 en 81 jaar oud en willen dat dit niet wordt vergeten - Renske en Johanna Swart'
"Later heb ik nog een brief van mevrouw gekregen met het verzoek het bevel en het bijbehorende verhaal in een vitrine te leggen zodat zij het aan haar kinderen en kleinkinderen kan laten zien", vertelt Johan van der Hoeven. "Dat verzoek heb ik direct uitgevoerd."

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl