Regie: Alize

De documentaire ‘Regie: Alize’ geeft een beeld van het maakproces van het stuk ‘Dieven’ van Dea Loher en daarmee van Alize Zandwijks werkwijze en drijfveren als regisseur. ‘Dieven’ is een zwarte komedie, over mensen die schuw door het leven gaan, verloren in een samenleving die hen niet (meer) nodig heeft. ‘Mensen die een leven bij elkaar moeten stelen.’

‘Theater is voor mij een afspiegeling van de wereld om mij heen. Ik maak voorstellingen in Rotterdam, een grote havenstad in beweging, energiek, veranderlijk, ongrijpbaar, vrij en anarchistisch. Ik zoek de confrontatie en probeer voortdurend mijn eigen werk, mijn vormen en mijn onderwerpen in gesprek te laten gaan met die stad. Engagement is voor mij een voorwaarde, een uitgangspunt, een brandpunt. Je vrijvechten uit vaste kaders is waar toneel voor mij begint en ophoudt.’ Alize Zandwijk

Sinds 1998 is Alize Zandwijk regisseur bij het Ro Theater in Rotterdam, sinds 2006 is ze er ook artistiek leider. Daarmee is ze op dit moment de enige vrouwelijke artistiek leider van een toneelgezelschap van deze omvang in Nederland. Zandwijk is uitgesproken: ze wil het theater en de stad, de ‘buitenwereld’, dichter bij elkaar brengen.

Ze kiest onomwonden voor engagement als uitgangspunt. Het Ro Theater moet voor haar een echt stadsgezelschap worden, dat stukken maakt over hedendaagse en relevante thema’s. Aansprekend theater, waardoor ook anderen dan ‘traditioneel theaterpubliek’ kunnen komen kijken. Anti-elitair wordt Alize Zandwijk wel genoemd. Of zoals ze zelf zegt: ‘Bij mij gaat het altijd over de onderkant. De kleine man interesseert mij meer dan de bankdirecteur.’

Toch is Alize Zandwijks theater niet plat of pamflettistisch. Dit komt doordat ze een intuïtieve, haast irrationele regisseur is. Iedere enscenering is voor haar een zoektocht naar de kern van thema’s als vervreemding, armoede of angst. Zandwijks woorden lijken eenduidig, haar werk is dat niet. Haar voorstellingen zijn rauw, fysiek én poëtisch.

De voorstellingen van Alize Zandwijk ontstaan niet in haar hoofd, maar tijdens het repeteren, al proberend en pratend op het toneel, in voortdurende interactie met de acteurs en anderen als de muzikanten en vormgevers. Zandwijks werkwijze is te omschrijven als het ‘verzamelen, schiften en ordenen’ van beelden en ervaringen. Ze geeft de spelers aanwijzingen die soms bestaan uit een enkel woord. Dan kijkt ze, keurt af en laat opnieuw beginnen, of selecteert wat zij mooie stukken vindt en gaat daaraan steeds gedetailleerder schaven. Van acteurs eist deze werkwijze veel; niet alle acteurs willen met Alize Zandwijk werken. Ze moeten zichzelf binnenstebuiten keren, tot in het schaamteloze – Zandwijk maakt fysiek theater. Hoe reageert een vrouw, als de man waarop zij verliefd is heeft geprobeerd haar te wurgen en, nu dat is mislukt, doodleuk vraagt of ze weer samen naar huis zullen gaan? Wat is haar mimiek, hoe is haar lichaamshouding?

Deze documentaire geeft een beeld van een bijzondere, uitgesproken theaterregisseur, aan de hand van het repetitieproces van één stuk, waarbij de camera steeds aanwezig is. Een groot deel van de documentaire speelt zich in de repetitieruimte af. Tijdens de repetities zie je met horten en stoten de voorstelling ontstaan en voel je de spanning mee – gaat het wel lukken en hoe gaat het lukken? Tegelijkertijd komt er uit de repetitiescènes een steeds gelaagder beeld van Alize Zandwijk als regisseur naar voren.

Regie: Alize is op Eerste Paasdag, 8 april 2012 om 17.00 uur (ieder uur herhaald) uitgezonden bij TV Rijnmond.

Regie: Ingeborg Jansen
Productie: Simone van den Broek

Een productie van: IE Films