Afscheid van de euro?

Ondernemer in Rotterdam en platzak? Wie andere bedrijven genoeg heeft te bieden, zou eigenlijk geen geld nodig moeten hebben, beredeneerde ondernemer Harry te Riele onlangs. Hij bedacht de Dam: De Alternatieve Munt, een betalingssysteem voor ondernemers.

Kleine bedrijven of ZZP'ers kunnen met de Dam in feite op de pof bij elkaar inkopen doen. ''Het gaat om het uitwisselen van kleine kredieten,'' vertelt Te Riele. Zeker tachtig lokale ondernemingen zouden al gebruik maken van het betaalsysteem.

Het grote voordeel is volgens de ondernemer dat het geld de regio niet verlaat. Bedrijven kunnen met hun Dammen immers geen inkopen doen in het buitenland. Volgens de filosofie van de Dam moeten geldstromen zo weer overzichtelijk en betrouwbaar worden.

De stichting biedt online voorbeelden van Rotterdammers die dankbaar gebruik maken van het nieuwe systeem: "Ik geef gitaarles aan kinderen uit de buurt en betaal daar weer een klusjesman van. Die komt gezellig werken in de tuin"

Veel mensen in de stad hebben volgens Te Riele veel vaardigheden waar ze niet voor betaald krijgen, maar die in ruilhandel wel degelijk iets waard zijn. ''We richten niet op multinationals, niet op de haven,'' vertelt Te Riele. Hij wil naar eigen zeggen kleine ondernemingen steunen.

Het initiatief heeft een aantal overeenkomsten met de Zuiderling; een ambitieus ruilsysteem dat onlangs op grote schaal werd uitgerold. Waar momenteel zo'n tachtig mensen gebruik maken van de Dam, richt de Zuiderling zich op heel Rotterdam-Zuid.

Beide munten draaien rond een soort ruilhandel. De Dam stelt ondernemers in staat producten en diensten uit te wisselen; de Zuiderling draait vooral om het doen van klusjes voor elkaar.

''De Zuiderling: die is niet gericht op ondernemingen, maar op elkaar helpen op burgerniveau,'' stelt Te Riele. ''Bij de Dam is 75 procent van de deelnemers ondernemer. Daar zitten bakkers en wijnhandels tussen, maar ook mensen die aan pensioenadvisering doen.''

De waarde van de 'munteenheden' kan dan ook niet worden vergeleken. De Dam heeft een waarde van ongeveer een euro (maar kan niet worden ingewisseld), een Zuiderling is een half uur werk waard.

De kersverse zuid-Rotterdamse munt is vermoedelijk nauwelijks interessant voor bedrijfjes. De Zuiderling is vooral bedoeld om buurtgenoten rond de tafel te krijgen.

''Bij 200.000 mensen heb je altijd wel iemand die kan doen wat je zoekt,'' zei bedenker Luc Manders deze week tegen RTV Rijnmond. ''Als je iemand zoekt die pianoles vraagt, dan is Rotterdam-Zuid groot genoeg.''

Dergelijke lokale munteenheden zijn niet nieuw, maar worden steeds serieuzer genomen. Zo konden bewoners van de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven in de jaren negentig nog betalen met het 'Matje'; een munteenheid die was gedekt door de Rabobank.

De Delfshavense munt was destijds vooral bedoeld als een toeristisch lokkertje. Door de stijgende prijs van de gulden, daalde de waarde van het Matje. Uiteindelijk verdween de munt, vertellen Delfshavenaren.

De bedenkers van de nieuwe munten zijn meer dan handige winkeliers, maar ambitieuze idealisten die inspelen op het ongemak dat voortkwam uit de economische crisis.

Zo maakt de Dam het maken van schulden onmogelijk, zeggen de bedenkers. Ze hekelen het feit dat landen ''ongelimiteerd geld kunnen bijdrukken.'' De Zuiderling beloont burgers die hun buurtbewoners helpen.

Hoewel lokale munteenheden in crisistijd een veilige haven lijken, is intekenen toch niet helemaal zonder risico. Zo laat de Nederlandsche Bank (DNB) desgevraagd weten geen toezicht te houden op de nieuwe betaalsystemen.

''De lokale valuta vallen buiten ons kader als toezichthouder, want het zijn geen wettelijke betaalmiddelen,'' legt een DNB-woordvoerder uit. De lokale munten zijn volgens de bank ruilmiddelen en worden dus niet in de gaten gehouden.

Toch moeten lokale valuta, zoals de Zuiderling, aan verschillende eisen voldoen. ''Er mag geen link zijn met de echte euro, het enige geldige middel om een betaling te voldoen.''

De zegsman waarschuwt consumenten evenwel om goed na te denken voordat gebruik wordt gemaakt van de lokale muntsoorten. ''Bezint eer gij begint,'' waarschuwt hij.

Hoeveel lokale muntsoorten in Nederland beschikbaar zijn is overigens onduidelijk. DNB liet weten niet te beschikken over een actueel overzicht, maar elders in Europa lijken muntsoorten overal op te duiken.

Volgens de Dam-oprichter Te Riele zijn de overal opduikende muntsoorten zowel een knikje naar het verleden als een stap richting de toekomst. ''Decentrale geldstromen waren eeuwenlang de norm,'' vertelt hij. ''Tot natiestaten de geldstromen naar zich toetrokken en geld nationaliseerden.''