nieuws
De grandioze bouwdrift van Hugh Maaskant
25 november 2013, 18:13 • 4 minuten leestijd
ROTTERDAM - De Euromast, het Groothandelsgebouw, de Lijnbaan en het Hilton. Het zijn de bekende ontwerpen van de Rotterdamse architect Hugh Maaskant. Hij wilde groot en groots bouwen. Dat deed hij na het verwoestende bombardement van mei 1940. Hoe Maaskant zijn stempel heeft gedrukt op de binnenstad van Rotterdam, is te lezen in het nieuwste boek over de architect: Hugh Maaskant, Architect of Progress.
Maaskant wordt niet voor niks dé architect van de vooruitgang genoemd. Hij heeft veel gebouwd en de binnenstad van Rotterdam staat nog altijd vol met Maaskant. Bekende en minder bekende gebouwen, zoals het Hilton, de Lijnbaanflats, het gemeentearchief, Akragon, Technikon en het Weena-gebouw.
Rotterdam als moderne stad herontwerpen
Na het bombardement wilde Maaskant Rotterdam herontwerpen als moderne stad en daar was hij uitgesproken in. Dat blijkt uit een uniek geluidsfragment van 23 oktober 1964 in het bezit van het Stadsarchief Rotterdam.
Na het bombardement wilde Maaskant Rotterdam herontwerpen als moderne stad en daar was hij uitgesproken in. Dat blijkt uit een uniek geluidsfragment van 23 oktober 1964 in het bezit van het Stadsarchief Rotterdam.
Uniek geluidsfragment van Maaskant
In het geluidsfragment zegt Maaskant: "Als je als architect gedurende de meest bewuste periode van je leven de herbouw van je eigen stad mag meemaken, dan ben je feitelijk een bevoorrecht mens. Toen ik na de brand de stad zag, met uitgebrande ruïnes en het straatbeeld ontdaan van alle burgerlijkheid (....) vond ik Rotterdam grootser dan ooit. Vele Rotterdammers hadden toen waarschijnlijk maar één verlangen: de stad herbouwd te zien zoals die eenmaal geweest was. Eén generatie verder weet bijna niemand meer hoe de stad geweest was, en heeft zeker niemand er nog enig verlangen naar."
In het geluidsfragment zegt Maaskant: "Als je als architect gedurende de meest bewuste periode van je leven de herbouw van je eigen stad mag meemaken, dan ben je feitelijk een bevoorrecht mens. Toen ik na de brand de stad zag, met uitgebrande ruïnes en het straatbeeld ontdaan van alle burgerlijkheid (....) vond ik Rotterdam grootser dan ooit. Vele Rotterdammers hadden toen waarschijnlijk maar één verlangen: de stad herbouwd te zien zoals die eenmaal geweest was. Eén generatie verder weet bijna niemand meer hoe de stad geweest was, en heeft zeker niemand er nog enig verlangen naar."
Weinig nostalgie naar verloren stad
Michelle Provoost, de auteur van het boek over Hugh Maaskant, hoort in dit fragment duidelijk de rationele pragmaticus in de architect terug: "Het is wonderlijk hoe weinig nostalgie of sentiment naar de verloren stad hierin doorklinkt. Het bombardement kwam in zekere zin als geroepen. Dit gaf hem de kans om de stad daadwerkelijk opnieuw uit te vinden, naar Amerikaans voorbeeld: grootschalig, modern en metropolitaan."
Michelle Provoost, de auteur van het boek over Hugh Maaskant, hoort in dit fragment duidelijk de rationele pragmaticus in de architect terug: "Het is wonderlijk hoe weinig nostalgie of sentiment naar de verloren stad hierin doorklinkt. Het bombardement kwam in zekere zin als geroepen. Dit gaf hem de kans om de stad daadwerkelijk opnieuw uit te vinden, naar Amerikaans voorbeeld: grootschalig, modern en metropolitaan."
Nieuwe Rotterdam is steriel en erg rauw
Op zijn reizen naar Amerika raakt Maaskant geïnspireerd door een moderne en grootse stijl van bouwen. Deze stijl paste hij toe in het Rotterdam van de jaren '50 en '60. Maaskant zelf zegt daarover in hetzelfde geluidsfragment uit 1964: "Natuurlijk is het nieuwe Rotterdam nog erg nieuw, misschien wel steriel en hier en daar wat erg rauw. Maar laat men over tien jaar nog eens komen kijken, als de stad herbouwd is, de bomen gegroeid en het leven het straatbeeld veredeld heeft."
Op zijn reizen naar Amerika raakt Maaskant geïnspireerd door een moderne en grootse stijl van bouwen. Deze stijl paste hij toe in het Rotterdam van de jaren '50 en '60. Maaskant zelf zegt daarover in hetzelfde geluidsfragment uit 1964: "Natuurlijk is het nieuwe Rotterdam nog erg nieuw, misschien wel steriel en hier en daar wat erg rauw. Maar laat men over tien jaar nog eens komen kijken, als de stad herbouwd is, de bomen gegroeid en het leven het straatbeeld veredeld heeft."
Verkeerde inschatting
Deze toekomstvisie was een verkeerde inschatting van Maaskant. In de jaren '70 werd de stad als koud en afstandelijk ervaren. Biograaf Michelle Provoost: "Hier heeft hij zich in vergist. In de jaren '70 was de stemming omgeslagen. Dat prettig anonieme werd toen als ongezellig ervaren. Overal verschenen kleinschalige kiosken tussen de gebouwen en er kwamen wegversmallingen."
Deze toekomstvisie was een verkeerde inschatting van Maaskant. In de jaren '70 werd de stad als koud en afstandelijk ervaren. Biograaf Michelle Provoost: "Hier heeft hij zich in vergist. In de jaren '70 was de stemming omgeslagen. Dat prettig anonieme werd toen als ongezellig ervaren. Overal verschenen kleinschalige kiosken tussen de gebouwen en er kwamen wegversmallingen."
Herwaardering en bewondering
Na een periode in de jaren '70 en '80 van kritiek op de bouwstijl van Maaskant, is er nu weer waardering en bewondering. De huidige generatie vooraanstaande architecten is gecharmeerd van Maaskant, en gerenommeerde bureaus als OMA, MVRDV en Neutelings Riedijk Architecten houden zelfs kantoor in Maaskant-gebouwen of hebben dat gedaan. Zo zit Neutelings in het Groothandelsgebouw en Koolhaas in het Katshoek-gebouw achter het Hofplein
Na een periode in de jaren '70 en '80 van kritiek op de bouwstijl van Maaskant, is er nu weer waardering en bewondering. De huidige generatie vooraanstaande architecten is gecharmeerd van Maaskant, en gerenommeerde bureaus als OMA, MVRDV en Neutelings Riedijk Architecten houden zelfs kantoor in Maaskant-gebouwen of hebben dat gedaan. Zo zit Neutelings in het Groothandelsgebouw en Koolhaas in het Katshoek-gebouw achter het Hofplein
Meegebouwd aan de allure van de stad
"Maaskant heeft meegebouwd aan de allure van deze stad. Hij was niet bang om uit te pakken en een groot gebouw te maken. Gebouwen zoals het Groothandelsgebouw gaan we meer zien in de toekomst", zijn de lovende woorden van architect Nathalie de Vries van MVRDV. "Zijn gebouwen gaan lang mee, daar kan je steeds weer andere dingen mee doen. Dat zie je aan het Groothandelsgebouw; vroeger zaten er tapijthandelaren in en nu veel kleine kantoren", zegt Willem Jan Neutelings. Rem Koolhaas roemt Maaskant om zijn smaak, daadkracht en enorme fantasie.
"Maaskant heeft meegebouwd aan de allure van deze stad. Hij was niet bang om uit te pakken en een groot gebouw te maken. Gebouwen zoals het Groothandelsgebouw gaan we meer zien in de toekomst", zijn de lovende woorden van architect Nathalie de Vries van MVRDV. "Zijn gebouwen gaan lang mee, daar kan je steeds weer andere dingen mee doen. Dat zie je aan het Groothandelsgebouw; vroeger zaten er tapijthandelaren in en nu veel kleine kantoren", zegt Willem Jan Neutelings. Rem Koolhaas roemt Maaskant om zijn smaak, daadkracht en enorme fantasie.
Maaskant-gebouwen kunnnen worden hergebruikt
De revival van het Groothandelsgebouw bewijst dus dat Maaskant-gebouwen kunnen worden hergebruikt. Alleen dat gebeurt lang niet overal. De dakzaal van het Akragon-gebouw aan de Schiekade met rondom uitzicht over de stad en de Coolsingel aan je voeten, ligt er al jaren ongebruikt bij. "Dit staat al zeker tien jaar leeg terwijl het allerlei mogelijkheden biedt voor hergebruik, zoals een restaurant of een club. Laat dit boek de Maaskant-gebouwen in Rotterdam een nieuwe impuls geven", is de nadrukkelijke wens van biograaf Michelle Provoost.
De revival van het Groothandelsgebouw bewijst dus dat Maaskant-gebouwen kunnen worden hergebruikt. Alleen dat gebeurt lang niet overal. De dakzaal van het Akragon-gebouw aan de Schiekade met rondom uitzicht over de stad en de Coolsingel aan je voeten, ligt er al jaren ongebruikt bij. "Dit staat al zeker tien jaar leeg terwijl het allerlei mogelijkheden biedt voor hergebruik, zoals een restaurant of een club. Laat dit boek de Maaskant-gebouwen in Rotterdam een nieuwe impuls geven", is de nadrukkelijke wens van biograaf Michelle Provoost.
De reportage over Hugh Maaskant is tot stand gekomen met hulp van de familie Maaskant, het Stadsarchief Rotterdam en initiator van het Maaskant-boek Paul Kroese.
