De ‘witwaslaan’ moet weer schoon: hoe ondermijning op Boulevard Zuid in Rotterdam wordt bestreden met 12 miljoen

Het liep niet echt storm bij de juwelier op de Beijerlandselaan. Agenten die de zaak in de smiezen hielden, zagen er eigenlijk nooit een klant naar binnen gaan. Maar de Belastingdienst kreeg andere berichten. Daar gaf de sieradenhandelaar een omzet op van maar liefst elf miljoen euro.

De juwelier is inmiddels dicht. Net als kapperszaak waar geen stoel te bekennen was en het reisbureau voor verre bestemmingen waar zelden een reiziger naar toe ging. Dekmantels bleken het, voor louche zaken. Het leverde de winkelstrook op Zuid in de volksmond een bedenkelijke bijnaam op: de Witwaslaan.

Gerenommeerde merken? Die gaven geen toestemming om hun producten aan te bieden in de winkels. Met zoveel scharrigheid wilden ze niet in verband worden gebracht.

Tekenend was ook de reactie van sommige winkeliers die om een btw-bonnetje werd gevraagd. Bonnetje? Huh? De blik in hun ogen sprak soms ook al boekdelen, melden handhavers die zich voordeden als klant of langs hun neus even informeerden hoe de zaken liepen. In plaats van ondernemerscharme stuitten ze op non-verbale communicatie in de sfeer van 'Donder op!'

“Het was een straat met tien juweliers, elf bruidszaken en twaalf geldwisselkantoren”, zo typeert de Rotterdamse wethouder Richard Moti (PvdA) de situatie. “Vooral zaken die als dekmantel fungeerden, waren een probleem. Dat zijn we nu stevig aan het oppakken.”

De wethouder staat voor een dichtgespijkerd pand, waarvan het de ondernemer te heet onder de voeten is gemaakt. “Er is nu plaats voor iemand die wel op een eerlijke manier zijn boterham wil verdienen."

Samen met de Groene Hilledijk, die erin overloopt, vormt de Beijerlandselaan Boulevard Zuid. Een strip van 1,2 kilometer is het, in de achterstandswijk Feijenoord. De Kuip en de Essalam Moskee liggen om de hoek.

Begin dit jaar werd het strookje Rotterdam even de bekendste winkelstraat van het land. Een razende meute raakte tijdens de zogeheten avondklokrellen slaags met de politie, stichtte brand en sloeg aan het plunderen. Schade: zo’n 300 duizend euro.

Burgemeester Aboutaleb haastte zich een dag na de ongeregeldheden naar het gehavende gebied en sprak de daders in een videoclip vermanend toe. “Goed gevoel? Dat je je stad naar de vernieling hebt geholpen?” De winkeliers stak hij een hart onder de riem. “Wij laten u niet in de steek.”

Tot frustratie van veel goedwillende ondernemers kwam Boulevard Zuid wéér negatief in het nieuws. Terwijl tien maanden eerder nu juist een ambitieus programma van start was gegaan om de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk weer op te stuwen in de vaart der volkeren. Of, zo wordt ook wel gezegd, weer iets van hun oude grandeur terug te geven.

Spil in het project is – met een knipoog naar de bekende voetbalclub in de buurt – de Alliantie Hand in Hand. Daarin werken onder meer de gemeente Rotterdam, winkeliers, vastgoedhandelaren, de politie en justitie samen. Saillant detail: de Alliantie is gevestigd op Beijerlandselaan 167A, in een pand dat in het verleden een illegale goktent was.

Een van de speerpunten van het Alliantieprogramma is de opkoop van tientallen panden. Die krijgen een opknapbeurt en worden daarna aan bonafide partijen verkocht of verhuurd. Vol trots laat Paul Bouts van de Alliantie een van de projecten zien. Aan de Groene Hilledijk is een voormalige winkelpand omgetoverd tot appartement. "Ook nog met een ruime achtertuin erbij", zegt hij, wervend als een makelaar. "Dit komt binnenkort op Funda." Vooral op de Groene Hilledijk zullen veel winkels een woonbestemming krijgen, zegt Bauts. Ook is er plek voor andersoortige ondernemers, zoals een breakdancestudio, die een verbinding met jongeren in de buurt wil leggen.

Een van de winkeliers die is vertrokken blijkt Ron. Op het raam van zijn voormalige nering hangt een briefje. “Na 32 jaar stopt Ron op de Groene Hilledijk. Maar we gaan gewoon verder op Internet. www.ronswitgoedpaleis.” De Alliantie hecht eraan te vermelden dat Ron 'gewoon' zijn biezen heeft gepakt en dus niet om dubieuze redenen. Hij had wasmachines genoeg, maar stond niet bekend als witwasser.

Met de gemeente in de rol van vastgoedregisseur kan nu strak worden bepaald wie in welk pand terecht komt, zegt de Alliantie. Dat geldt zeker ook voor de winkels. Witwassers zijn niet meer welkom. Eerlijke zakenlieden wel. Die kunnen ook rekenen op een financieel steuntje in de rug in de vorm van bijvoorbeeld huurkorting.

De prijs voor het herstellen van de 'grandeur'? Twaalf miljoen euro voor de komende tien jaar.

Wie het heeft over de oude glorie van de boulevard moet terug naar de jaren twintig, toen de twee straten geliefde winkelzones waren. Niet alleen bij Rotterdammers, maar ook bij publiek van ver daarbuiten. Op de boulevard kon je niet alleen shoppen, maar ook fijn flaneren. Oftewel: ‘een laantje pikken’.

Vanaf de jaren zeventig keerde het tij. Mensen die het zich konden permitteren trokken weg naar nieuwbouw in de randgemeenten. Daar zat je niet driehoog achter, maar was een huis met een tuin te krijgen. En nog betaalbaar ook.

Zuid werd een magneet voor huisjesmelkers, die hun verpauperende panden verhuurden aan kwetsbare groepen als gastarbeiders. De buurt werd minder hecht en de koopkracht daalde. Bovendien verrees even verderop het grote, overdekte winkelcentrum Zuidplein. Daar hoefde je niet langer in de plensregen te lopen als je een broodje of een bloesje behoefde. Het antwoord van de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk op de opkomende concurrentie? Luifels, overal luifels. Zodat je ook op de Boulevard Zuid geen nat pak hoefde te halen bij het boodschappen doen.

Spuuglelijk vindt de Alliantie Hand in Hand die overkappingen nu. En, vooral ’s avonds, ook luguber en onveilig. Een deel van de overkappingen is daarom al verwijderd. Dat geeft - letterlijk en figuurlijk - meer ‘licht en lucht’. Op allerlei plekken doemt plots statig glas in lood op.

Op Beijerlandselaan 48A heeft Richard Voogt zijn nering: het Stofzuigerhuis. Voogt is van 1965 en begon als 13-jarige met vakken vullen in de winkel, die hij later zou overnemen van zijn oom. De laan? Die kent hij als zijn broekzak.

“Vroeger”, zegt hij, “was het hier gemoedelijk en gezellig. Met veel meer Hollandse zaken en volop winkelend publiek. Je had er de paardenslager, de notenboer, de hakkenbar, mooie kledingwinkels, een behangzaak. Daarna kwamen er vooral Turkse en Marokkaanse winkeliers. Ik ben de enige nog van de oude garde.”

“Ik heb niks tegen buitenlanders, hoor”, haast hij zich te zeggen. “Ik vind het geweldig, dat multiculturele. Mijn buurman komt uit Iran. Hij verkoopt pizza en shoarma. Wij gaan zo goed met elkaar om dat we een soort broers van elkaar zijn geworden. Nee, wat ik bedoel is dat we niet zitten te wachten op een laan met alleen maar belwinkels, eettentjes en prullariashops, zoals hier is gebeurd."

De stofzuigerspecialist heeft 'een hoop toestanden' meegemaakt, zegt hij. “Toen de Millinxbuurt door de gemeente werd schoongeveegd, kregen wij hier de ellende. Er werd gedeald en getippeld. En de Grijze Wolven banjerden in hun leren jackies over de laan om allerlei zaken af te persen. Tegenwoordig is het qua zichtbare criminaliteit een stuk rustiger. Er hangen ook al een tijdje camera’s, dat scheelt.”

Over de Alliantie Hand in Hand had Voogt aanvankelijk zo zijn twijfels. “Ik had al dertig jaar vergaderingen met de gemeente achter de rug. Daar zaten we als winkeliers dan alleen maar voor de vorm bij. Er werd nooit echt naar ons geluisterd. Ik was dus sceptisch. Maar ik merk nu dat ze echt openstaan voor onze meningen en wensen.”

De stofzuigerman hoopt dat het de Alliantie lukt om een mooie winkelmix van de boulevard te maken. "Met niet alleen maar fast food-eettentjes. Die concurreren elkaar op den duur allemaal kapot, joh. En het nodigt mensen ook niet uit hier te komen winkelen. Pas is er een Turkse babyzaak bijgekomen. Prachtig! Kijk, dáárop zitten we te wachten."