CORONAVIRUS

Zwangere vrouwen staan voor dilemma met coronavaccinatie: geen cocktails of carpaccio, maar wel een prik?

Zwangere vrouwen staan voor een dilemma
Zwangere vrouwen staan voor een dilemma © Pixabay
De tien miljoenste coronavaccinatie is inmiddels gezet. Veel mensen staan te springen om een prik, anderen juist niet, en er zijn twijfelaars. Een specifieke groep? Zwangere vrouwen, die in eerste instantie het advies kregen om zich niét te vaccineren. Maar inmiddels luidt het advies van het RIVM om dit wél te doen. Maar wat doet dat vaccin met het nog ongeboren wezentje in je buik? En wat doet anderzijds een coronabesmetting met een niet-ingeënte zwangere en de ongeboren vrucht? Een dilemma waar veel zwangeren mee kampen. Rijnmond sprak met een aantal zwangere vrouwen die voor dezelfde keuze staan.
Als ik niet zwanger was geweest, was de keuze wat mij betreft gauw gemaakt. Dan had ik die prik maar al te graag gekregen, net zoals ik meer dan tien jaar geleden ook bij de eerste lichting zat die de baarmoederhalskankerprik kreeg terwijl daar landelijk ook discussie over bestond.
Eigenlijk haalde bijna elk meisje uit mijn klas destijds die prik - en zelfs één jongen, die we stiekem een beetje uitlachten. Want waarom zou je als jongen een prik halen tegen een kankersoort in een vrouwelijk orgaan? Maar hij lacht het laatst, want vanaf 2022 krijgen ook jongens de zogeheten HPV-vaccinatie aangeboden. Die prik blijkt namelijk ook te beschermen tegen penis-, anus-, mond- en keelkanker. Had-ie toen dus al goed bekeken. Maar ja, dat is achteraf praten.

‘Wat als…’

En juist dat ‘achteraf praten’ maakt me nu toch angstig. Als aanstaande moeder kijk ik bij elk schopje dat ik voel uit naar het moment dat ik voor het eerst mijn baby in de armen kan sluiten. Het kamertje is al klaar - daar ben ik lekker vroeg mee met pas 25 weken zwangerschap - en ook de kledingkast raakt meer en meer gevuld. Ik kijk uit naar elke echo en het moment dat ik het hartje even hoor kloppen, want onzekerheid overheerst.
Tegelijkertijd houd ik me netjes aan de 'regels' die je als zwangere opgelegd krijgt. Zo wordt afgeraden om bijvoorbeeld rood vlees, rauwe vis en een zachtgekookt eitje te eten. Laat ik nou net verzot zijn op carpaccio en sushi. En met een broodje tonijnsalade - dat je sinds een aantal jaren ook niet mag als je het advies van het Voedingscentrum volgt - heb ik ook nog niet gesmokkeld. En allerlei vitaminen die me worden aangeraden om te slikken, neem ik ook netjes in. Als ik me zo strikt aan die regels houd in het belang van mijn ongeboren kind, doe ik er dan verstandig aan om een prik te gaan halen waarvan niet duidelijk is wat het effect is op dat kleintje in je buik?
Volgens het RIVM zijn er “op dit moment geen aanwijzingen dat een coronavaccinatie schadelijk kan zijn voor u of uw kind. Pasgeboren baby’s zijn beschermd tegen infectieziekten door de antistoffen die zij krijgen van hun moeder via de placenta. Dit lijkt voor een coronavaccinatie ook het geval.”
Maar het vaccineren is nog geen jaar aan de gang, dus zijn de kinderen van vrouwen die tijdens hun zwangerschap een prik hebben gehad al wel oud genoeg om een effect op latere leeftijd te kunnen waarnemen?
Christianne de Groot, hoogleraar Gynaecologie en Verloskunde aan het UMC Amsterdam en bestuurslid van de NVOG, zei begin vorige maand bij de NOS geen langetermijneffect te verwachten bij een vaccinatie op de ongeboren baby. “Maar dat weten we nog niet”, was de toevoeging. Onduidelijkheid alom, als je het mij vraagt.

Eerst bevallen, dan beademen

Of je nu wel of geen voorstander bent van een prik; er is een keerzijde. Zwangere vrouwen hebben niet meer kans óm corona op te lopen, maar als het helaas zover is dan hebben ze wel meer kans op een ernstiger verloop, zo is gebleken uit onderzoek. En wat dat voor consequenties heeft voor jezelf of je baby, weet je op voorhand niet. Een risico dat ik dus ook niet zomaar wil lopen.
Volgens het RIVM zijn er geen aanwijzingen dat het virus een kans op een miskraam of aangeboren afwijking verhoogt, maar overdracht van het virus van moeder naar kind komt wel voor. “De wetenschappelijke kennis over hoe vaak en wanneer dit in de zwangerschap gebeurt, is beperkt”, vermeldt het RIVM daarbij.
Als je in het ergste geval met corona op de ic terecht komt, kan het zijn dat je beademd moet gaan worden. “Na 28 weken zwangerschap moet het kind dan eerst geboren worden. Dus wordt de zwangere eerst geïntubeerd en krijgt ze aansluitend een keizersnede”, vertelde Kitty Bloemenkamp, hoogleraar Verloskunde aan het UMC Utrecht, eerder aan de NOS. “Dan word je een tijd later weer wakker en ben je moeder. Zo wil je dat niet.” Maar ook een bevalling in isolatie behoort bijvoorbeeld tot de mogelijkheden als je besmet bent. Überhaupt een bevalling als je kortademig bent door corona lijkt me geen succes.
Vooral vrouwen met een onderliggende ziekte hebben een hoger risico op een ernstiger verloop en daarom was het advies al om alleen deze groep te vaccineren. Maar daar kwam een tijdje geleden verandering in, toen bleek dat negentigduizend vrouwen in de VS die gevaccineerd zijn met een mRNA-vaccin zoals Pfizer en Moderna geen ernstige bijwerkingen hadden gemeld na een prik. Sindsdien worden álle zwangeren in Nederland geadviseerd om zich te vaccineren met een dergelijk vaccin, maar ondanks het hogere risico is er geen voorrang voor deze groep.

Kind beschermd?

Bij een mRNA-vaccin wordt een stuk genetisch materiaal van het coronavirus verpakt in een vetbolletje ingespoten. De ontvanger maakt antistoffen aan en het lichaam breekt het bolletje weer af.
"Het zou kunnen dat het kind beschermd is”, zei De Groot in datzelfde interview bij de NOS in mei. Bij een aantal vrouwen in het Amerikaanse onderzoek die tijdens hun zwangerschap gevaccineerd is, werden namelijk antistoffen aangetroffen bij het kind. “Dat zou juist een heel mooi effect zijn. Wij gaan onderzoeken of dat zo is, via het navelstrengbloed van gevaccineerde zorgmedewerkers die zijn bevallen."
Tot die tijd ligt de bal dus bij de zwangere zelf om een afweging te maken. Dat geldt ook voor de 27-jarige Naomi* (echte naam bekend bij de redactie), die momenteel achttien weken zwanger is. Ze noemt de beslissing om wel of niet voor een vaccinatie te gaan tijdens de zwangerschap met recht een dilemma.

Voor de klas

"Het heeft zijn voors en tegens", legt de inwoonster van Zwijndrecht uit. "Ik sta voor de klas en het advies is nu om na 28 weken niet meer voor de klas te staan. Je moet dan iédereen op anderhalve meter afstand houden. Ik weet natuurlijk niet of dat blijft staan als er meer mensen gevaccineerd zijn, maar ik kom nu ongemerkt toch met veel mensen in contact. Mijn eigen leerlingen, de andere docenten, stagiaires, mensen van de bso..."
Ook voor haar zou de keuze eenvoudig zijn als ze niet zwanger was geweest. "Dan had ik gezegd: Liever vandaag dan morgen. Maar je draagt nu een kindje bij je, dat nog niks van weerstand heeft. Ik moet vooral niet gaan googlen over wat de effecten allemaal kunnen zijn als je je laat vaccineren. Maar aan de andere kant is ook niet helemaal duidelijk wat corona met de baby in je buik doet. Je longen gaan al in de verdrukking komen doordat je buik groeit, dus wat doet dit virus dan ook nog? En wat doe je als je in quarantaine zit en je wil eigenlijk een ziekenhuisbevalling, maar die is niet medisch noodzakelijk? Misschien zeggen ze dan wel dat je niet mag komen."
Wat doen ze als ik de vaccinatie wil uitstellen? Kan ik de prik dan nog wel krijgen en welke is het?
Naomi, 18 weken zwanger

'Wat gebeurt er als ik de prik uitstel?'

Een aspect dat de beslissing om zich wel of niet te laten vaccineren lastiger maakt voor Naomi, is het feit dat ze na de zomervakantie nog een week of zes moet werken. Een hogere kans op een besmetting, denkt ze. "Afgelopen jaar was het zo dat het na de zomer slechter ging. Half oktober werden toen de eerste maatregelen weer afgekondigd. Als iedereen weer gaat reizen in de zomer..." Die vakantiegangers zelf kunnen dan wel gevaccineerd zijn, maar ook gevaccineerde mensen kunnen anderen nog besmetten.
"En wat doen ze als ik de prik wil uitstellen tot na de bevalling?", vraagt ze zich af. "Kan ik de prik dan nog wel krijgen en welke is het?" Allerlei vragen die ook in mijn hoofd rondspoken. Naomi: "Als de enige optie dan AstraZeneca is, wil ik dat misschien niet eens." Ook mijn voorkeur zou dan uitgaan naar een 'stabiel' vaccin, dat de afgelopen tijd niét in het nieuws is geweest vanwege allerlei bijwerkingen.
Ook als een vaccinatie meer persoonlijke versoepelingen mogelijk zou maken, zoals toegang tot een dierentuin of een terras, is dat voor Naomi geen reden om een overhaaste beslissing te nemen. "Ik ben ook een keer niet meer zwanger. Ik vind een terrasje heerlijk, maar dan ga ik wel gewoon in de tuin zitten."

22-wekenprik

Van navraag bij haar verloskundige enkele weken geleden werd ze ook niet veel wijzer. "De 22-wekenprik (de vaccinatie tegen kinkhoest die je vanaf je 22e week mag, red.) raden ze aan. De coronavaccinatie ook, maar daarover waren ze minder stellig", legt ze uit. Toen ik hetzelfde navroeg bij mijn eigen verloskundige, werd ook de keuze vooral bij mezelf neergelegd. Zowel ikzelf als Naomi hebben de afspraak voor die 22-wekenprik al wél staan. "Die is sinds 2019 ook opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Het scheelt bovendien een prik voor de baby zodra hij of zij twee maanden oud is."
De beslissing over de coronaprik schuift ze in ieder geval nog even voor zich uit. Mensen geboren in de jaren '90 kunnen ergens volgende maand een brief verwachten. "Ik neem pas de beslissing als die brief op de mat valt."

'Ik ga er niet van uit dat ik ziek word'

De 27-jarige Malou uit Oud-Beijerland, momenteel ook zo'n 25 weken zwanger, wacht dat moment niet af. Voor haar staat de keuze vast. Die prik neemt ze niet zolang ze zwanger is. "Vooral omdat ze niet weten wat voor effect het kán hebben. Er is wel onderzoek gedaan in Amerika, maar die vrouwen zijn hoogstens een paar maanden geleden bevallen. Leuk dat er tot die tijd niets is gebeurd, maar die kinderen zijn dus ook pas een paar maanden oud."
Dat ze een risico neemt door zich niét te laten vaccineren, is ze zich van bewust. "Maar ik ga er niet vanuit dat ik er erg ziek van word", zegt ze over een mogelijke besmetting. De Hoeksche Waardse heeft geen onderliggende ziekten en is naar eigen zeggen "hartstikke voorzichtig". "Ik denk dat de kans klein is dat ik op de ic beland. Ik moet vanuit mijn werk als orthopedagoog vanaf 28 weken volledig thuis werken, dus dan leef ik al helemaal in een bubbel."
Is die prik na mijn zwangerschap nog wel nodig, of hebben we het dan nog maar over een griepje?
Malou, 25 weken zwanger
Ook Malou nam jaren geleden de baarmoederhalskankerprik, hoewel daar dus wel commotie over bestond destijds. Maar als ze niet zwanger zou zijn geweest, zou ze ook zodra het kon de coronavaccinatie willen. "Wat voor effecten het heeft op mijzelf zal wel goed zijn. Maar zo'n beslissing neem ik niet met een kind in mijn buik."
Of ze gelijk na haar bevalling in de vaccinatierij aansluit, weet ze nog niet. "Dat stukje moet ik nog verder onderzoeken, want hoe zit het precies als je borstvoeding gaat geven?", vraagt ze zich af. Volgens het RIVM zijn er in ieder geval geen aanwijzingen dat het vaccin in de moedermelk terecht komt en via de borstvoeding vervolgens bij het kind terecht kan komen. "En is die prik dáárna nog wel nodig, of hebben we het dan nog maar over een griepje? De griepprik haal ik ook niet..."

Brief bijna op de mat

Het vaccineren gaat momenteel in rap tempo en het jaartal 1994, mijn 'bouwjaar', komt dichter- en dichterbij. Waar ik vrienden, familieleden en collega's om me heen hoor over de prikafspraken die ze binnenkort hebben of over de pijnlijke arm die ze over hebben gehouden aan de vaccinatie, overheerst bij mij de twijfel. Waar doe ik goed aan? Stiekem had ik - volledig uit eigen belang - gehoopt op vertraging, zodat ik niet als zwangere voor de keuze van wel of niet vaccineren zou staan. Maar die brief kan ik toch echt binnenkort op de mat verwachten. GGD, kan ik vast een afspraak maken voor ná 21 september 2021?

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl