Ruth moest tien maanden wachten op hulp voor haar suïcidale zoon (13): 'Ik voelde me echt machteloos'

De zoon van Ruth was nog maar net begonnen aan de middelbare school. Op de basisschool werd hij gepest en kon hij lastig met andere kinderen omgaan. "Wij dachten niet dat dit hem diep raakte. Hij kwam namelijk vrolijk terug van school", legt Ruth uit. Toch werd bewust gekozen voor een schone lei. Een nieuwe middelbare school waar hij niemand kende. Dat leek aanvankelijk goed te gaan. "Hij sprak af met kinderen en fietste samen met hen naar school. We dachten: dit gaat goed. Tot oktober. Toen begon ik bepaalde dingen te zien", gaat Ruth verder.

Haar zoon maakt zich zorgen of hij wel of niet over zou gaan naar de tweede klas. Ook kan hij dankzij de coronacrisis minder vaak met zijn nieuwe vrienden afspreken. "Ineens mag alles niet. En hij buigt niet makkelijk."

Na een gesprek met de school op een dinsdag in oktober ziet Ruth verbetering. Op de bewuste vrijdag, later die week, heeft Ruth een gezellige dag met haar zoon. "Ik zag weer mijn kind zoals ik hem ken. We hebben samen de hond uitgelaten. En toen we terug kwamen wilde hij even aan zijn fiets sleutelen in de schuur."

Even later vraagt Ruth zich af waar haar zoon blijft. Wanneer ze de deur van de schuur opentrekt krijgt Ruth de schrik van haar leven. Ze treft haar zoon middenin een zelfmoordpoging. "Ik voelde me echt machteloos", vertelt ze. "Ik heb meteen de dokterspost opgebeld, omdat het na sluiting van de huisartsenpost was. We zijn goed opgevangen. Binnen een kwartier was er een crisisteam bij ons thuis. We voelden ons echt gezien en gehoord en begrepen. Toen nog wel."

Het traject waar Ruth en haar zoon vervolgens in terechtkomen is hobbelig. Ze krijgen meteen hulp aangeboden van Parnassia, een zorginstelling voor geestelijke gezondheidszorg, en komen zo bij de spoedpoli van Youz terecht, een vertakking van Parnassia die zich specifiek richt op jongeren en kinderen. "Wij hoorden dat mensen hier tijdelijk zitten voor spoedzorg, ongeveer zes weken. De eerste prioriteit was rust laten ontstaan bij mijn zoon en bij de rest van ons. Hierna zouden we doorstromen naar een traject met de passende zorg."

Ze vervolgt: "Ze zijn toen keihard op zoek gegaan naar de juiste instelling voor mijn zoon, en we zouden worden overgenomen zodra deze gevonden was. Toen hebben we een eerste intake gehad bij zo'n instelling en is de boel vastgelopen." Van de instelling krijgt ze te horen dat haar zoon op dat moment niet kan worden geholpen. De zorgvraag is namelijk te groot, en zijn veiligheid kan niet worden gewaarborgd.

Na de eerste afwijzing gaat de zoektocht naar een passende plek voor haar zoon door. De intakegesprekken bij verschillende instellingen laten volgens Ruth veel te wensen over. De gesprekken voelen "hard, klinisch en koud." Het vinden van een geschikte plek lijkt onmogelijk. En de zorgen groeien met de dag. "Ondertussen zie je je kind nog meer achteruit gaan. Dat doet niet alleen wat met het kind, maar met het hele gezin. En de andere kinderen zijn er ook nog. Ik ben gestopt met werken."

Tien maanden na de eerste zelfmoordpoging in oktober krijgt Ruth eindelijk de hulp die ze voor haar zoon zoekt. Haar zoon stroomt in juni eindelijk door naar het vervolgtraject en krijgt nu passende zorg. Vier keer per week krijgt hij één-op-één begeleiding. Daarnaast moet Ruth eens of vaker per week met haar zoon naar Schiedam ter controle. Een diagnose heeft haar zoon nog altijd niet ontvangen.

Ze is blij dat haar zoon nu geholpen wordt, maar blijft kritisch. "Ik ben heel blij met de goede hulp nu, maar dat je zo lang moet wachten klopt van geen kant."

"Voor jongeren met ernstige en complexe beelden en problematieken vind je soms maar moeilijk een plek. Vervolgzorg blijft hierdoor te lang uit. Dan krijgt een gezin bijvoorbeeld te horen dat de veiligheid voor het kind niet te waarborgen is. En dat kunnen wij ook niet altijd, maar je moet iets. Het is enorm frustrerend", legt Pety So, kinderpsychiater bij Youz, uit.

De problemen in de jeugd-ggz reiken verder. Zo is de spoedzorg overbelast. "Eind 2020 hadden we drie keer zoveel aanvragen voor spoedzorg als normaal. Zorgverleners slapen niet meer. Ze moeten namelijk heel wat jongeren afwijzen", vertelt Koen Burgerhout van Parnassia.

Waar in 2018 en 2019 op jaarbasis ongeveer vijf jongeren werden afgewezen voor acute zorg, zijn dat er nu soms wel veertien per week. "Er is nog steeds een toename zichtbaar. We zitten altijd vol", vertelt Pety So van Youz.

Het is een nijpende situatie. "Je neemt de meeste acute gevallen aan voor spoed", legt Pety So uit. "Jongeren die heel somber zijn moeten wachten, en dat geldt ook voor de mensen die een poging overwegen. Je wilt de pogingen voor zijn, dus dat is heel frustrerend."

Ook de ellenlange wachtlijsten voor reguliere zorg zijn So een doorn in het oog. "Wij zien op de spoedpoli wel eens jongeren die een jaar op de wachtlijst staan voor reguliere hulp. Die jongeren zijn dan inmiddels zo diep gezonken dat ze dan bijvoorbeeld een zelfmoordpoging doen, en dan bij ons op de spoedzorg komen”, vertelt ze.

In april maakte het kabinet bekend dat er ruim 600 miljoen euro beschikbaar gesteld is om de jeugdzorg op de schop te nemen. "Dit is fijn en ook echt nodig. Maar belangrijk is dat het geld iets structureels is, want dan kun je voldoende mensen gaan opleiden. En niet dat je iets gaat ombouwen, om het vervolgens weer af te laten brokkelen. De juiste mensen heb je niet ergens liggen, dus om deze te vinden en op te leiden kost tijd", zegt Pety So.

Ook Ruth ziet graag dat het geld wordt geïnvesteerd in het aanpakken van de problemen bij de wortel. "Ik hoop dat de pot geld die vrijkomt met een nieuwe visie en innovatieve kijk erop gaat worden besteed."