ROTTERDAM

Van raadsbesluit tot sloopkogel: de strijd om de Tweebosbuurt

De sloop van de Tweebosbuurt is na drie jaar begonnen
De sloop van de Tweebosbuurt is na drie jaar begonnen © Rijnmond
Na drie jaar aan discussies, protesten en rechtzaken lijkt het erop dat de bewoners van de Tweebosbuurt het onderspit hebben gedolven. De sloopwerkzaamheden zijn begonnen, en op de plaats van vijf woonblokken verrijzen straks honderden nieuwe woningen. De bewoners blijven strijdbaar, maar zien hun kansen op overwinning krimpen. Hoe begon de vurige oorlog tussen bewoner en gemeente? Wij zetten de belangrijkste gebeurtenissen van de afgelopen drie jaar op een rij.
Op 3 juli 2018 maakt het gemeentebestuur van Rotterdam bekend dat er een plan op tafel ligt om 599 woningen en bedrijfsruimten in de Tweebosbuurt te slopen. De woningen zijn flink verouderd, en de gemeente wil de buurt met het renovatieproject vernieuwen en aantrekkelijker maken. Op de plaats van de woonblokken komen 374 nieuwe woningen te staan, waarvan 130 bestemd voor de sociale huur. De gemeente slaat daarvoor de handen ineen met woningcorporatie Vestia, de eigenaar van de woningen.
De plannen zijn onderdeel van de Rotterdamse woonvisie. Daarin heeft de gemeente een aantal punten uitgezet om wonen in Rotterdam aantrekkelijker te maken. Daarnaast bestaat er ook nog het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), waarbinnen de gemeente samenwerkt met het Rijk en partijen zoals onder andere de politie, het openbaar ministerie en de schoolbesturen, om zo de verouderde woningvoorraad in Rotterdam Zuid aan te pakken.
Vestia verspilt geen moment en gaat direct aan de slag met het organiseren van informatieavonden, een beslissing waartegen de buurtbewoners zich fel verzetten. Ze vinden dat Vestia te hard van stapel loopt, omdat de gemeenteraad nog niet akkoord is met de sloopplannen. Twintig bewoners richten een actiecomité op, en beginnen met het verzamelen van handtekeningen om de plannen tegen te houden. Op straat en op de huizen worden boze leuzen tegen de sloop gespoten.

Bewoners gaan in protest

Tweebossers gaan in protest tegen de sloop van hun buurt
Tweebossers gaan in protest tegen de sloop van hun buurt © Rijnmond
De groeiende protesten van de bewoners gaan niet onopgemerkt aan de Rotterdamse politiek voorbij. Binnen de oppositie vormt zich een blok dat zich sterk gaat maken voor de bewoners. In oktober 2018 tekenen de SP, NIDA, 50Plus, Denk en de Partij voor de Dieren een overeenkomst waarin ze zich uitspreken tegen de sloop. Een door Denk aangevraagde digitale meningspeiling onder de bewoners haalt geen meerderheid in de gemeenteraad.
Ondertussen ontstaat binnen de coalitie onenigheid over de toekomst van de Tweebosbuurt. GroenLinks, PvdA, ChristenUnie-SGP en D66 willen dat er maatregelen komen om het leed van de bewoners te verzachten. Die maatregelen variëren van uitstel van de sloop tot voorrang bij een nieuwe woning. Een deel van die maatregelen wordt opgenomen in de plannen.
Op 28 november 2018 wordt het besluit genomen. Een laatste pleidooi van de buurtbewoners tijdens de raadsvergadering mag niet meer baten, en een ruime meerderheid van de raad stemt in met het voorstel. De bewoners wordt toegezegd dat ze een verhuisvergoeding van 6000 euro krijgen, en een urgentieverklaring voor het zoeken naar een nieuwe woning.

Eerste uitspraak

Wanneer in januari 2019 de eerste opzeggingsbrieven van Vestia bij de bewoners op de mat vallen heeft een deel van hen de strijd al opgegeven. Sommigen zeggen zonder moeite vaarwel tegen hun oude huis, en zijn tevreden met de nieuwe woningen die ze aangeboden krijgen. Anderen twijfelen nog of maken zich zorgen over de toekomst. Weer anderen blijven strijdbaar en roepen zelfs op om de brief niet te ondertekenen. Vestia dreigt met juridische stappen als bewoners dat niet binnen zes weken doen. Toch houden de bewoners stand.
Vestia houdt woord. Wanneer tientallen bewoners na vijf maanden nog steeds weigeren om de brieven te ondertekenen, beginnen ze met het versturen van dagvaardingen. Per 1 januari 2020 moeten alle bewoners uit hun huis zijn. Hoeveel mensen op dat moment al hun huur hebben opgezegd wil Vestia niet zeggen, alleen dat ze strafrechtelijke procedures zoveel mogelijk willen voorkomen. Een bewonersgroep die in maart door Vestia is erkend als gesprekspartner weigert met de woningcorporatie in gesprek te gaan. De communicatie tussen de partijen wordt er niet beter op.
Een bewoner van de Tweebosbuurt heeft een dagvaarding van Vestia ontvangen
Een bewoner van de Tweebosbuurt heeft een dagvaarding van Vestia ontvangen © Rick Huijzer
In augustus verschijnen de eerste buurtbewoners voor de rechtbank. Vestia klampt zich vast aan de deadline van 1 januari. Bewoners die dan nog steeds niet weg zijn, worden uit huis gezet. De advocaat van de bewoners bepleit dat de woningen in de buurt nog altijd van goede kwaliteit zijn, en dat de problemen in de wijk ook wel meevallen.
Op 6 september oordeelt de rechter dat de plannen van Vestia rechtmatig zijn. Ook zijn de vervangende woningen die Vestia de bewoners aanbiedt goed genoeg, en is de verhuiskostenvergoeding niet te laag. De bewoners laten het er niet bij en overwegen om in hoger beroep te gaan. Vestia daarentegen is maar wat blij met het besluit van de rechtbank.
"Het betekent voor ons dat we door kunnen gaan met het proces van het herhuisvesten van de bewoners", zegt een tevreden Robert Straver, directeur van Vestia.

Tweede uitspraak

Na het vonnis van de rechter besluiten sommige bewoners om alsnog te tekenen. Ondertussen raast de discussie nog altijd voort, zowel binnen als buiten de politiek. Een voorstel van de SP om de plannen aan te passen wordt door wethouder Bas Kurvers (bouwen) afgewezen. Een groep jongeren van de SP bekladden uit protest tegen de plannen het pand van de PvdA in Rotterdam-Rubroek, samen met een groep bewoners uit de Tweebosbuurt.
Tweebossers en SP jongeren bekladden het pand van de PvdA
Tweebossers en SP jongeren bekladden het pand van de PvdA © Rijnmond
Een krimpende groep houdt voet bij stuk en weigert nog altijd te ondertekenen. Zij moeten in november opnieuw voor de rechter verschijnen. De bewoners zijn het strijden moe, maar lijken niet op te geven. Op 10 januari is het dan ook spannend in de Tweebosbuurt. Tientallen bewoners wachten op de uitspraak van de kantonrechter. Zij worden aangenaam verrast: de rechter oordeelt in hun voordeel en vindt dat de bewoners mogen blijven.
Volgens de rechter is Vestia op een aantal fronten tekortgeschoten. Vestia heeft niet aan de strenge eisen voldaan die bij het ontbinden van een huurcontract komen kijken. Ook is de rechter van mening dat de bewoners eerder betrokken hadden moeten worden bij de ontwikkeling van de plannen, en dat Vestia niet voldoende heeft kunnen aantonen dat de wijk na de herontwikkeling voor een sociaal-maatschappelijke verbetering zorgt.
Reacties op de uitspraak van de rechter variëren. Terwijl de bewoners juichen gaat Vestia in beraad over de uitspraak. Sommige politieke partijen vinden dat het inmiddels tijd is voor bemiddeling van buitenaf. De PvdA dringt erop aan dat Vestia en de bewoners met elkaar rond de tafel gaan met een bemiddelaar. Wat Denk betreft moet de minister van Binnenlandse Zaken zich met de zaak gaan bemoeien. De bewoners zeggen wel wat te voelen voor die bemiddeling.

Oorlog op meerdere fronten

Eind januari, iets meer dan twee weken na de uitspraak van de rechter, kondigt Vestia aan in hoger beroep te gaan. Op dat moment staat het overgrote deel van de Tweebosbuurt al leeg: bijna 400 van de 535 woningen. Met de bewoners die door de rechter in hun gelijk zijn gesteld wil Vestia één-op-één of gezamenlijk rond de tafel.
De strijd tussen de buurtbewoners en Vestia vindt ondertussen plaats op meerdere fronten. Meerdere panden in de Tweebosbuurt zijn gekraakt, en ook deze krakers worden door Vestia juridisch aangepakt. Via een kort geding probeert de woningcorporatie de krakers uit te laten zetten. De rechter is het daarmee eens. In de maanden daarop vinden meerdere ontruimingen plaats in de Tweebosbuurt.
Kraker Anne (links) in haar woonkamer in de Tweebosbuurt
Kraker Anne (links) in haar woonkamer in de Tweebosbuurt © Rijnmond
In een poging om de gemoederen in de buurt te sussen maakt burgemeester Aboutaleb in juli een bezoek aan de wijk. Daar praat hij met bewoners en luistert hij naar hun klachten. De burgemeester is van mening de Vestia beter naar de woonwensen van de bewoners had moeten luisteren, maar dat hij niet in staat is om het besluit terug te draaien. Dat is aan de rechter. Zijn bezoek levert weinig meer op dan een reeks gefronste wenkbrauwen onder de bewoners.
Daarna is het even stil in de Tweebosbuurt. In oktober doet Vestia opnieuw een voorstel aan de zeventig resterende huishoudens uit de buurt. De bewoners mogen in hun wijk blijven wonen, maar niet in hun woning. Geïnteresseerden krijgen daarbij de keuze uit drie vervangende opties. Een deel van hen gaat akkoord, maar een laatste groep achterblijvers weigert hun woningen te verlaten. Grote delen van de buurt staan inmiddels leeg, en de deuren en ramen van talloze panden zijn dichtgetimmerd.

Wooncoöperatie 'Unie van en voor Tweebossers'

Een uitspraak in het hoger beroep van de woningcorporatie is er in maart 2021 nog niet. De eerste sloopwerkzaamheden van de leegstaande panden staan nu gepland voor april. De bewoners verzinnen een nieuw plan: ze gaan hun huizen overkopen van Vestia. Volgens de woningwet uit 2015 mogen huurders uit de sociale huursector een coöperatie beginnen om zo over hun eigen woningen te beschikken. Onder de naam 'Unie van en voor Tweebossers' sturen ze hun voorstel naar de directie van Vestia.
De reactie is niet zoals gehoopt. Vestia maakt bezwaar tegen de oprichting van een wooncoöperatie. Dat kan namelijk alleen als huurders "financieel, administratief, bouwtechnisch en stedenbouwkundig een eenheid vormen". De bewoners wonen verspreid over de hele buurt. Ook mag de oprichting van een coöperatie niet bedoeld zijn om herstructurering te frustreren. De woning zijn onderdeel van de sloop en nieuwbouw in de wijk, en mogen daarom niet worden verkocht.

Het heden

In april doet de rechter uitspraak in de zaak: Vestia mag toch doorgaan met de sloop van de Tweebosbuurt. Dat gebeurt in fasen. Als eerste is de beurt aan het deel in de De La Reystraat. De verontwaardiging in de buurt is groot. De dag nadat de eerste hekken voor de panden zijn geplaatst, verschijnen de woorden 'Vestia Ratten' in het groot op een huizenblok.
De gevel van het pand in de Tweebosbuurt is beklad
De gevel van het pand in de Tweebosbuurt is beklad © Rijnmond
De meeste buurtbewoners zijn inmiddels weg, of hebben al een akkoord gesloten met Vestia. Sommige bewoners wachten nog op een uitspraak van de rechter over de ontbinding van hun huurcontract. De eerste werkzaamheden aan de binnenkant van de panden beginnen op 19 april. Een handjevol bewoners houdt daarbij een symbolisch protest om het einde van hun buurt te eren.
Op 18 juni wordt bekend dat de Verenigde Naties vraagtekens zetten bij het woonbeleid van Rotterdam. In een rapport vragen zij zich af of het beleid niet in strijd is met de rechten van de mens, met name in de omgeving van de Tweebosbuurt. Dat rapport werd in april al naar de gemeente gestuurd, maar dat werd niet naar buiten gebracht. De gemeente zegt dat het rapport 'feitelijke onjuistheden en onvolledige informatie' bevat.
Ondanks het rapport gaan op maandag 21 juni de eerste huizen tegen de vlakte. De bewoners staan erbij en kijken het met lede ogen aan. Ze zijn boos dat ze niet eerder op de hoogte zijn gebracht van het bestaan van de brief. Ze vinden dat de sloop moet worden stilgelegd. Op 24 juni trekt een groep van hen daarom naar Den Haag om te demonstreren voor de Tweede Kamer. Tijdens het protest werden ze onder andere bijgestaan door oud-raadslid en huidig Denk-kamerlid Stephan van Baarle.
Of de Tweede Kamer gehoor geeft aan het pleidooi van de Tweebossers moet nog blijken, maar één ding is zeker: opgeven doen ze niet.
Bewoners Tweebosbuurt demonstreren in Den Haag
Bewoners Tweebosbuurt demonstreren in Den Haag © Rijnmond

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl