nieuws

Hoe de haven miljoenen pensioengeld misliep

Pensioen
Pensioen
ROTTERDAM - Vakbonden en werkgevers in de Rotterdamse haven hebben in het verleden grote fouten gemaakt bij het beheer van een pensioenfonds. Zij hadden niet voorzien dat het geld op slinkse wijze voor andere doelen zou worden gebruikt. De havenwerkers liepen daardoor honderden miljoenen aan pensioengeld mis.

Dat blijkt uit het boek
dat woensdag verschijnt. De auteurs, Frank de Kruif en Sjaak van der Velden, schetsen hoe het pensioenfonds na 1998 in commerciële handen kwam. Het geld raakte uit het zicht van de haven en werd onder meer aangewend voor culturele bestedingen. Na jarenlang touwtrekken is een deel van het geld weer teruggevloeid naar de havenwerkers.

Hoogtijdagen

Het Pensioenfonds voor de Vervoer- en Havenbedrijven (PVH) stamt uit 1948. Het is het antwoord op het gezegde in de haven “oud=arm”. Door de inleg van de (toen nog) vele havenwerkers groeit het fonds gestaag. Het zijn de hoogtijdagen van de Rotterdamse haven.
Het aantal arbeidskrachten neemt in de jaren zeventig af door de komst van de containers. Gedwongen ontslagen worden voorkomen door havenwerkers vervroegd met pensioen te sturen, soms al op hun 55e. En hoe wordt dat betaald? Uit het rijke pensioenfonds. Tot 1998 is een miljard gulden uit de pot gehaald.
Het ‘plunderen’ van het fonds kan natuurlijk niet eindeloos doorgaan. Daarom besluiten vakbonden en werkgevers om deze iets te verleidelijke snoeppot in handen van derden te geven: het commercieel verzekeringsbedrijf Optas. Het geld is nog steeds van de haven, denken ze. Als vanuit de haven nog maar eens een beroep wordt gedaan op het pensioengeld, wordt de deur resoluut dichtgeslagen
Optas wordt later overgenomen door Aegon voor 1,3 miljard euro. Optas steekt die opbrengst niet in havenpensioenen, maar in kunst en cultuur. Dat gaat via de Stichting Ammodo. De inspraak die de havenwerkgevers en vakbonden dachten te hebben in het fonds blijkt een wassen neus.

‘Diefstal’

Kortom: het geld, opgehoest door de havenarbeiders die het spreekwoordelijk met hun blote vuisten en opgestroopte mouwen hadden verdiend, is nu in handen van financiële experts met streepjespakken. In plaats van een welkome aanvulling op het pensioen, gaat het geld naar schilderijen. In de haven breekt de pleuris uit. “Diefstal!”, roept de een, “een ramkraak”, zegt een ander.
Rechtszaken volgen, maar die worden keer op keer verloren: Optas en Aegon hebben rechtmatig gehandeld. De havenwerkgevers en vakbonden moeten erkennen dat zij te goed van vertrouwen zijn geweest: ze hadden het pensioenfonds zelf uit handen gegeven.
Maar daar eindigt het verhaal niet. Onder aanvoering van onder anderen vakbondsbestuurder Niek Stam wordt actie gevoerd. Optas/Aegon mag dan juridisch sterk staan, moreel was hun gedrag verwerpelijk, zo wordt geredeneerd. Want de verzekeraar wist natuurlijk dondersgoed dat het fonds bedoeld was voor de haven.
Stam reist zelfs de wereld over om vakbonden op te zetten tegen Aegon. De politiek wordt bij het conflict betrokken. Ook intimidatie-tactieken worden niet geschuwd. Zo worden een keer “mensen in de tuin” gesignaleerd bij bestuursleden van het fonds.
Niek Stam vond dat te ver gaan. Maar hij zegt ook in het boek Pensioenmiljoenen: “Die gasten hadden het juridisch gewonnen en konden financieel doen en laten wat ze wilden. Het enige dat aan ze zou kunnen knagen, is als schoft te boek staan. Voort te leven met het idee om voor altijd achterom te moeten kijken. Misschien is dat bij hen ook wel zo geweest.”

Moreel appèl

Het morele appèl werpt uiteindelijk zijn vruchten af. Optas en Aegon besluiten in totaal 688 miljoen euro terug te geven aan de havenwerkers. De laatste handtekening dateert van 10 april 2014. Voor Optas en Aegon is daarmee de kous af.
Ton Planken, woordvoerder namens Optas, noemt de kwestie “voltooid verleden tijd.” Volgens hem is niemand erbij gebaat dat er een boek verschijnt over de affaire. Noch bij Optas, noch bij Aegon zijn de hoofdrolspelers van toen bereid geweest terug te blikken op de pensioenkwestie. Planken: “Over en weer was afgesproken elkaar niet meer te belasteren.”
De Stichting Ammodo, die het geld in concreto uitgaf aan kunst en cultuur, had nog wel wat noten op haar zang. Zij vreesde negatieve beeldvorming door de publicatie. Auteur Frank de Kruif: “Onder het dreigement van een rechtszaak eisten zij dat alle verwijzingen naar Ammodo werden geschrapt. Dat vonden wij als schrijvers niet aanvaardbaar. Met onze opdrachtgever, de Stichting Belangenbehartiging PVH, zijn we overeengekomen dat Ammodo in beperkte mate wordt genoemd. Aan de lezer wordt duidelijk gemaakt dat er tekstaanpassingen zijn gedaan.” De publicatie liep daardoor maanden vertraging op.

CDA

Een van de geschrapte passages is een uitspraak van het CDA-kamerlid en pensioenexpert Pieter Omtzigt. In de oorspronkelijke versie van het boek zegt hij het volgende: “Diep in mijn hart vind ik dat de haven te weinig heeft gekregen. De Stichting Ammodo speelt mooi weer en reikt prachtige prijzen uit, maar niet met geld dat van die mensen is. Ik ben helemaal voor privaat initiatief, en ook voor goede doelen en cultuur, maar deze pensioenpremies zijn betaald door de werkgevers en de werknemers in de havensector om er pensioen van te maken. Dus moet het aan pensioenen worden uitgegeven. Dat dit niet gebeurt, vind ik nog steeds pijnlijk”.

Omtzigt is zo boos over het weglaten van de gewraakte passage, dat hij deze graag aan RTV Rijnmond toestuurde. Hij voegt daar nu nog aan toe: “Het is een laffe houding van Ammodo dat zij een publiek debat uit de weg gaat. In plaats daarvan procederen zij tegen een boek. Het is ongehoord.”
De CDA'er kreeg woensdag het eerste exemplaar van Pensioenmiljoenen uitgereikt. Hij sprak bij die gelegenheid van 'Russische toestanden'. Omtzigt: "Als we dit accepteren, moeten we stoppen met de vrijheid van meningsuiting." Hij vindt dat culturele en maatschappelijke instellingen donaties van Ammodo moeten heroverwegen.
Vakbondsman Niek Stam, doorgaans niet te beroerd voor een stevige uitspraak, wil namens de Stichting Belangenbehartiging PVH niets zeggen over het recente conflict met Ammodo. De zaak is juridisch geschikt en “voor je het weet hebben we gelazer met advocaten.” Het is illustratief voor ‘de strijd om het pensioengeld’ . De ruzie over de miljoenen mag dan zijn bijgelegd, de wonden zijn nog altijd niet geheeld.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl