nieuws

De unieke collectie van een havenbaron

ROTTERDAM - Willem Engelbrecht heeft een belangrijk stempel gedrukt op de ontwikkelingen in de Rotterdamse haven aan het begin van de twintigste eeuw. Hij is voorstander van mechanisatie in de haven, hij staat aan de wieg van de Graan Elevator Maatschappij, hij is één van de oprichters van het werkgeversoverleg Scheepvaart Vereniging Zuid en sluit de eerste collectieve arbeidsovereenkomst in Nederland af.
Daarnaast is Engelbrecht stuwende kracht bij de oprichting van de Economische Hogeschool Rotterdam. Verder is hij een cultuurminnend mens met een grote belangstelling voor wetenschap. Zijn verzameling is nog altijd belangrijk voor Rotterdam en wordt bewaard in het Maritiem Museum. Deze collectie is van wereldniveau.
Willem Anton Engelbrecht wordt in 1874 geboren in Tjirebon op Java. In 1878 komt hij met zijn ouders naar Nederland. Na een opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda vertrekt hij naar Nederlands-Indie. Wegens gezondheidsredenen moet hij de tropendienst verlaten. Engelbrecht komt terug naar Nederland en gaat aan de slag bij de cargadoorsfirma Wambersie & Zoon in Rotterdam. Al in 1904 wordt hij firmant van dit bedrijf.

Mechanisatie in de haven

De havenbaron is een actief promotor van de mechanisatie van de graanoverslag en hij is nauw betrokken bij de oprichting van de Maatschappij tot Exploitatie van Drijvende Elevatoren (de Graan Elevator Maatschappij, GEM) in 1904. In de arbeidsconflicten die deze mechanisatie tot gevolg heeft, toont Engelbrecht zich een krachtige maar rechtvaardige onderhandelaar. De onderhandelingen brengen hem tot het inzicht dat alleen overleg tussen de betrokkenen de sociale verhoudingen in de havens zou kunnen verbeteren.
In 1907 is hij dan ook één van de oprichters van het werkgeversoverleg de Scheepvaart Vereniging Zuid (SVZ). Van 1907 tot 1909 is Engelbrecht de eerste voorzitter en in die hoedanigheid brengt hij op 15 december 1908 de eerste collectieve arbeidsovereenkomst in Nederland tussen vijf verenigingen van havenarbeiders, de Stuwadoorsvereniging en de SVZ tot stand. Als lid (sinds 1908) en later als voorzitter (1930-1937) van de Rotterdamse Kamer van Koophandel blijft Engelbrecht daarna zijn invloedrijke positie in de stad behouden.

Onvervangbare verzameling

In ruim dertig jaar heeft Engelbrecht een prachtige verzameling bij elkaar gebracht. Van cruciaal belang is dat hij geen amateur is, maar overduidelijk met kennis van zaken te werk gaat: een wetenschappelijk ingestelde professional. Hij verzamelt rond één thema: de Nederlandse ontdekkingsreizen en de wetenschappelijk ontwikkeling die deze reizen mogelijk maakt. Engelbrecht heeft met name belangstelling voor de cartografie, waarin de Republiek in de 17de eeuw in de wereld domineert. Hij beperkt zich niet tot Nederlandse atlassen en kaarten, maar neemt in zijn verzameling ook exemplaren op uit de perioden voor en na de bloeitijd van de Nederlandse cartografie.
De collectie van Willem Engelbrecht is uitgebreid. Het omvat zo’n honderd oude reisbeschrijvingen en journaals, ongeveer 190 atlassen en topografische werken, 300 gedrukte en getekende oude kaarten, waaronder acht zestiende-eeuwse Portugese manuscriptkaarten, die de grondslag zijn geweest voor de cartografie van de Nederlandse reizen naar Indië. Verder is er een onvervangbare collectie meest oude werken over kosmografie, zeevaartkunde, de scheepsbijbel van het VOC-schip 'Wiltrijck' en talrijke tekeningen.

Maritiem Museum

Engelbrecht geeft vanaf 1919 delen van zijn verzameling in bruikleen aan het Maritiem Museum ‘Prins Hendrik’ (het huidige Maritiem Museum Rotterdam) en hij maakt het mogelijk, dat na zijn dood de gemeente Rotterdam de waardevolle collectie op gunstige voorwaarden kan kopen. Na Engelbrechts overlijden in januari 1965 is zijn collectie in april 1966 door de gemeente Rotterdam met steun van het Rijk aangekocht ten behoeve van het Maritiem Museum Prins Hendrik. Daar wordt de collectie tot op de dag van vandaag bewaard.
In het museum is ook een portret te zien van de man die van groot belang voor het museum is. Het portret is gemaakt door Willem Witsen.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl