nieuws

Straffen op school: pechvogel zit onder de plak

Strafregels schrijven, in de hoek staan en misschien zelfs nog wel een tik met een liniaal. Deze straffen zijn lange tijd gewoon in het onderwijs, hoewel ze voor de leerlingen van nu wellicht oubollig klinken.
Met directeur Tijs van Ruiten van het
kijken we in Vergeten Verhalen naar de straffen op school. "Lijfstraffen zijn in de 17e eeuw normaal. Zo worden kinderen geslagen met een plak. De plak is een soort houten pollepel en een vierkante kop waarmee een tik wordt gegeven op de vlakke hand. De uitdrukking 'onder de plak zitten' komt van dit strafmiddel", vertelt Van Ruiten. De plak is een typisch Nederlands gebruik.
De leraar staat overigens niet van zijn lessenaar op als hij de plak gebruikt. Hij gooit een stoffen vogel naar de leerling die de straf moet ondergaan; de pechvogel. Van Ruiten heeft er één uit de collectie van het Onderwijsmuseum meegenomen naar de studio: "het is een linnen duif, gevuld met paardenhaar. Het kind moet de pechvogel terugbrengen naar de meester en krijgt daarna nog een paar flinke tikken met de plak".
De plak en de pechvogel zijn tot in de 19e eeuw gebruikt op de scholen in ons land, ondanks een verbod op het geven van lijfstraffen in de Onderwijswet uit het jaar 1806.
Ook het 'blok aan het been' is gebruikelijk in het onderwijs in de 17e, 18e en 19e eeuw. Door de leerling dit blok aan z'n been te geven, kan hij niet weg. Het is een houten blok met een stalen schakel. "We hebben ook nog het schandbord. Een heel groot bord waarop "schande" staat. Als je je ten schande had gemaakt, dan werd je voor de school of zelfs op het marktplein tentoongesteld, zegt Van Ruiten. "En dan hebben we nog het ezelsbord, een houten bordje met een ezel erop getekend. Dat is voor domme kinderen, als je iets doms had gedaan werd je gestraft door met dit ezelsbord om voor de klas te moeten staan".
Straffen is van alle tijden en vanaf het begin 19e eeuw is het belonen erbij gekomen. Zo krijgen kinderen in die tijd prijsboeken voor hun prestaties. "De grootste beloning volgt in de loop van de 19e eeuw: het getuigschrift op rapport", aldus Van Ruiten.
Luister naar het gesprek met Tijs van Ruiten om meer te weten te komen over straffen en belonen op school van de 17e eeuw tot nu.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl