DE VERDIEPING

Nieuwe opvang in Capelle aan den IJssel biedt bescherming en behandeling aan mishandelde en misbruikte vrouwen en meisjes: 'Ik ben eindelijk thuis'

Prinses Beatrix opent donderdag 16 september in Capelle aan den IJssel officieel een nieuwe opvang voor mishandelde vrouwen en meisjes. Het gebouw de Veilige Veste van zorgorganisatie Fier aan de Burgemeester Schalijlaan biedt plaats aan maximaal 36 vrouwen. Drie van hen doen hier hun verhaal. Het zijn dramatische verhalen over seksueel misbruik en stelselmatige mishandeling. Bij Fier krijgen ze niet alleen een veilig onderdak, maar worden ze ook behandeld en begeleid.
De Veilige Veste is de tweede opvang van Fier in Nederland, de andere is in Leeuwarden. Twee locaties op grote afstand van elkaar heeft een voordeel: vrouwen die elders in Nederland gevaar lopen op straat, kunnen naar Capelle. Omgekeerd kan het voor vrouwen uit de regio Rotterdam beter zijn om naar Leeuwarden te vertrekken.
Kimberley (20) woont sinds kort in Capelle aan den IJssel, waar de opvang al een tijdje draait. Zij komt uit een ander deel van Nederland, waar voor haar ‘code rood’ geldt: het risico is daar te groot dat zij de dader tegen het lijf loopt. De dader is een familielid, een verre neef.
“Ik werkte bij hem in de winkel en omdat ik een goed verstand heb, mocht ik de boekhouding gaan doen. Hij nodigde mij bij hem thuis uit om wat rekeningen door te nemen, gaf me een drankje en ik dacht: 'Het is familie, niets aan de hand'. Maar in het drankje bleek GHB, MDMA en speed te zitten. Ik was compleet gedrogeerd en hij heeft mij de hele nacht mishandeld en verkracht.”
In het ziekenhuis vertellen ze Kimberley dat zij aan de overdosis drugs had kunnen overlijden. Doet ze geen aangifte? “Door de drugs leed ik aan geheugenverlies, ik kon geen sluitend verhaal vertellen. Dan wordt het lastig om de politie te overtuigen.”
Een slaapkamer van een van de vrouwen bij Fier in Capelle aan den IJssel
Een slaapkamer van een van de vrouwen bij Fier in Capelle aan den IJssel © Rijnmond

Ze is eerder in haar leven, tussen haar 13e en 16e, misbruikt door een buurtgenoot. Destijds deed ze wel aangifte, maar zonder succes. “De politie nam het niet serieus en zei ‘het is niet te bewijzen dat het tegen je wil was’. Ik wil daar echt aandacht voor vragen want heel veel vrouwen worden niet geloofd. Het is een taboe, in hun omgeving wordt gezegd ‘je zoekt aandacht’, of ‘je speelt het slachtoffer’. Ik ben hier nu bewust open over in de hoop dat anderen die dit lezen zich niet alleen voelen. Niet denken dat het aan hen ligt.”
Ze volgt therapie bij Fier om van meerdere trauma’s af te komen. “Misbruik doet wat met je. Je lichaam wil het niet, je geest wil het niet. Ik heb weinig vertrouwen meer in mannen. Ik heb mijn leven er ook te veel op aangepast. Dan koop ik bepaalde kleding niet omdat het mogelijk te uitdagend of opzichtig is, wat natuurlijk onzin is.”

Bakkerij

De ouders van Kimberley weten waarom zij in Capelle zit, de rest van het gezin en de familie niet. “Zij denken dat ik hier een opleiding volg.” Haar grote droom is kinderpsycholoog worden. Fier wil het zoeken van een baan stimuleren door de vrouwen en meisjes in het pand aan het werk te zetten. In Leeuwarden zijn er een naaiatelier en een bakkerij, in Capelle aan den IJssel bakkerij Blooming Bakery, die koekjes en taarten levert aan klanten in de regio.
Henk Markus (57) zwaait in Leeuwarden de scepter over de bakkerij en doet dat tijdelijk in Capelle. Hij is kok en sociaal werker tegelijk. “Het is meer dan bakken. Ze zijn even uit de sores, leren om op tijd uit bed te komen, rekening te houden met collega’s en afspraken na te komen. Ze kunnen ook een voedsel- en hygiëne-certificaat halen en bedenk wel: voor sommigen is dat hun eerste diploma.”
Henk Markus in de bakkerij van Fier in Capelle aan den IJssel
Henk Markus in de bakkerij van Fier in Capelle aan den IJssel © Rijnmond
Hij wijst naar een jonge vrouw die achter een laptop zit. “Zij doet mijn administratie en onderhoudt de contacten met de klanten.” Zo is de opvang een eerste stap naar een baan. Belle (21) heeft inmiddels werk gevonden, nadat ze eerst enkele maanden in de bakkerij heeft doorgebracht. Een mooie tijd, zegt ze, met als hoogtepunt het bezoek van burgemeester Aboutaleb van Rotterdam. Ze droeg een gedicht aan hem voor. Een gedeelte daaruit:
‘Mijn hoofd was een tsunami van emoties en gedachten; Zo vol met geheimen als een oceaan; Je ziet pas wat voor moois er schuilt als je er diep erin duikt; Het is makkelijk te verdrinken in gedachtes; Maar ik heb leren ademen onder water.’
Haar geheim was dat zij vanaf haar twaalfde is misbruikt door haar oom en dat acht jaar lang aan niemand heeft verteld. “Ik heb het uiteindelijk opgeschreven in een brief en die aan mijn vader voorgelezen. Die reageerde gelukkig heel goed: hij omhelsde mij en zei dat het niet mijn schuld was.”
Ze volgt nu therapie bij Fier, soms zelfs samen met haar vader erbij. “We zijn heel close. Ik zit hier nu acht maanden en heb het gevoel wel klaar te zijn en terug te kunnen keren naar mijn vaders huis.” Net als bij Kimberley is aangifte doen van het seksueel misbruik geen zekerheid. “Ik overweeg wel mijn familie in te lichten om te waarschuwen, zodat mijn oom niet meer slachtoffers maakt.”

Koken voor de groep

Ze heeft haast want vandaag is de dag dat zij moet koken voor haar groep van vier vrouwen. “Pasta pesto, dat is mijn gerecht.” Elke groep heeft een eigen huiskamer en de vrouwen nemen ook wekelijks hun ervaringen met elkaar door. “Wat was top, wat was flop. Je geeft elkaar tips. Ik heb hier heel veel geleerd.”
Maria (32) is al een stap verder. Zij heeft de opvang in Capelle aan den IJssel net verlaten en woont zelfstandig. Bij Fier zat zij met haar zoontje op de afdeling Asmi, voor moeders met kinderen. De andere afdelingen zijn Asja (meisjes van 12 tot 21 jaar) en Gaja (vrouwen tussen de 18 en 27 jaar). Voor het interview is Maria even teruggekomen naar de Veilige Veste en wordt direct overspoeld door heimwee. “Ik ben hier zo gelukkig geweest.”
Haar levensverhaal is ongekend schokkend. Maria groeit op in een arm gezin in het Afrikaanse land Guinee, waar zij als kind het huishouden doet en bananen moet verkopen. “Ik kreeg soms lange tijd niet te eten en als ik het dan waagde om een hapje banaan te nemen, werd mijn stiefmoeder boos.” Ze toont de bovenkant van haar handen. “Die zwarte plekken, dat komt omdat mijn stiefmoeder mijn handen in kokend vet heeft geduwd.”
Als Maria voor de tweede keer besneden moet worden, grijpt haar zus in. Zelf is zij prostituee en zij wil haar jongere zus aan een betere toekomst helpen. “Ik werd met een vaste klant van haar naar Nederland gestuurd. Hij heeft me hier een week in huis gehouden en misbruikt. Daarna heeft hij mij gedumpt bij een azc in Ter Apel. Ik was dertien jaar oud.”
Schilderijen door de vrouwen gemaakt tijdens creatieve lessen
Schilderijen door de vrouwen gemaakt tijdens creatieve lessen © Rijnmond
Er volgt een lange weg van azc naar azc en van pleeggezin naar tehuis. Tot het noodlot echt toeslaat. “In 2017 heb ik de domme keuze gemaakt verliefd te worden op een man in België. Ik kende hem via een vriendin en hij zat destijds in de gevangenis. Met een enkelband kwam hij vrij en toen ik naar België ging, heeft hij mij twee jaar lang als een slaaf behandeld.”
Maria en haar zoontje worden geslagen met een riem en een kabel, zij wordt gedwongen cocaïne te gebruiken en seks met hem te hebben, vaak in het bijzijn van haar kind. Ze slaapt op de grond en mag sporadisch naar buiten om boodschappen te doen. “Ik had geen telefoon, geen geld, sprak de taal niet en durfde niet weg te lopen uit angst dat hij mij iets zou aandoen. Hij kende heel veel mensen.”
De man beheerst haar totale leven. “Zelfs als hij ging poepen, dwong hij mij om erbij te komen zitten.” De regelmatige afranselingen ontgaan ook de buurvrouw niet, maar Maria smeekt haar niet naar de politie te gaan. Weer die angst. Ze laat haar benen en bovenarm zien. “Hier heeft hij met een mes gestoken. We hebben de wonden zelf behandeld en ik mocht niet naar het ziekenhuis. Niemand mocht het weten.”

Steken met een schaar

Als haar ‘vriend’ op een dag helemaal uit zijn dak gaat en Maria met een schaar dreigt te steken, is het genoeg geweest voor de buurvrouw. Zij biedt haar onderdak en waarschuwt de politie. Uiteindelijk belandt Maria bij de tijdelijke vrouwenopvang van Fier in Rotterdam-Zuid en daarna wordt zij geplaatst in Capelle aan den IJssel.
“Ik heb hier therapie gevolgd en mezelf teruggevonden. Sinds mijn dertiende voel ik mij niet veilig, bij Fier had ik eindelijk een thuis. Ik ben een gelukkig mens.” Maria is van moslim christen geworden. “God is altijd bij mij gebleven en dat ik hier kwam, was zijn plan. Ik ben nog wel op zoek naar mijn zus. Sinds 2003 heb ik geen contact meer met haar. Ik wil zo graag ‘dankjewel’ tegen haar zeggen omdat zij een betere toekomst voor mij heeft geregeld in Nederland.”
Achter Maria loopt een jonge vrouw de bakkerij binnen. Zij zit ‘gesloten’, wat inhoudt dat zij onder geen beding naar buiten mag, zegt een medewerker van Fier. “De man van wie zij slachtoffer is geweest, heeft haar gedreigd te vermoorden. Ze kan niet eens naar school. Hier is zij veilig. Er hangen camera’s rond het gebouw en er zijn goede afspraken met de politie om snel ter plaatse te zijn. Het toont nog maar eens aan dat een opvang als deze in Capelle bittere noodzaak is.”
<span style="color:#000000">Ruud de Boer ontving in het interviewprogramma 'De Verdieping' bestuursvoorzitter Linda Terpstra van zorgorganisatie Fier, die de tweede locatie van Veilige Veste in Capelle opent. Ook in de studio: Carrie Jansen, die zich na een carrière als sociaal advocaat nu ontfermt over de bewoners van Veilige Veste en programmamaker Paul Verspeek, die een bezoek bracht aan de opvang. Het studiogesprek kun je beluisteren op deze pagina of via de podcast. Abonneer je dan op 'De Verdieping' met Ruud de Boer' door op een van onderstaande icoontjes te klikken:</span>

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl