HOOGVLIET ROTTERDAM

Waar zitten bewoners er warmpjes bij en waar is energiearmoede: in Rotterdam-Feijenoord gaat 12,2% van het inkomen naar gas en licht

Waar zitten bewoners er warmpjes bij en waar is energiearmoede?In Rotterdam-Feijenoord gaat 12,2% van het inkomen naar energiekostena
Waar zitten bewoners er warmpjes bij en waar is energiearmoede?In Rotterdam-Feijenoord gaat 12,2% van het inkomen naar energiekostena © Pixabay
TNO luidt de noodklok: zo’n 550.000 huishoudens leven in energiearmoede. Ze betalen hoge energiekosten, hebben meestal een slecht geïsoleerd huis en een laag inkomen. Omdat de gasprijzen hard stijgen en de winter nog moet beginnen, wordt gevreesd dat zij en nog tienduizenden andere huishoudens verder in de knel komen. Ook in onze regio is de energiearmoede soms groot. Wat kan de overheid doen en wat kun je zelf doen?
TNO bracht op basis van informatie uit 2019 op wijkniveau in kaart welke hap energiekosten uit ons inkomen neemt en of mensen in staat zijn om daar zelf iets aan te doen. Het gaat om huur- én koopwoningen. In onze regio voert de wijk rond de Schelluinsestraat in Gorinchem de ranglijst aan. Bewoners besteedden er in 2019 gemiddeld 16,3% van hun inkomen aan energie. Inge Vrieling van woningcorporatie Poort6 wijst erop dat in de wijk voornamelijk bedrijven staan en één flatgebouw. “Die flat hebben we eind 2018 helemaal opgeknapt. Er is gevelisolatie aangebracht, zonnepanelen en HR++-beglazing. Het pand is toen van energielabel E naar B gegaan.”
De top 10 van wijken in onze regio: waar betaalden bewoners in 2019 gemiddeld het meest (bron: TNO)
Leest u dit bericht op uw mobiel? Klik hier voor de mobiele versie van deze grafiek

Zichtbare en verborgen energiearmoede

De analyse van TNO lijkt in Gorinchem op een ongelukkig moment te zijn gedaan. Hoe zit het in de rest van onze regio? Op gemeenteniveau komt de Rijnmondregio er net als de rest van de Randstad niet eens zo slecht van af. Volgens de onderzoekers hebben landelijk 550.000 huishoudens te maken met energiearmoede. Dat is zo’n 7% van het totaal. In deze huishoudens zijn de inkomens laag, is de energiekwaliteit (bijvoorbeeld isolatie) van de huizen laag – "energieslurpers"’, zegt TNO - en de het verbruik hoog.
Tekst loopt door onder foto
Verborgen energiearmoede
Verborgen energiearmoede © Archief
Deze huishoudens geven 13-20% van hun inkomen uit aan gas en elektriciteit. Daarnaast zijn er tienduizenden huishoudens met verborgen energiearmoede, vertelt Peter Mulder van TNO: “Deze mensen hebben minder geld te besteden en gebruiken daardoor minder energie dan ze zouden willen.” Anders gezegd; ze zitten bewust in het donker of in de kou om de rekening laag te houden. Energiearmoede is volgens TNO dan ook niet alleen een kwestie van geld, maar soms ook van een gebrek aan comfort.
Mensen die een nieuw energiecontract moeten afsluiten, gaan honderden euro’s meer betalen
Tomas Bleker van Pricewise

Regio Rijnmond

Veel huishoudens met energiearmoede staan in het oosten, noorden en zuiden van het land. Waar Rotterdam nog met stip op één staat op de lijst van inkomensarme gemeenten, komt de stad niet voor in de top 20 van energiearmoede. Dat lijkt positief, maar inzoomen op wijken in Rotterdam en de rest van onze regio geeft een ander plaatje. Uit onderstaande grafiek blijkt dat na de Schelluinsestraat in Gorkum de wijken Rotterdam-Feijenoord (12,2%) en Oostgaarde Noord in Capelle aan den IJssel (11,5%) volgen.
Tekst loopt door onder foto
Rotterdam-Feijenoord
Rotterdam-Feijenoord © Archief
Ook Barendrecht Noord scoort hoog met 10,3%. Bovendien geven huishoudens in tal van andere wijken meer uit aan energie dan het landelijk gemiddelde van 5% (zoek je eigen wijk hieronder op in het interactieve kaartje). Neem het Sterrenkwartier in de gemeente Nissewaard. Daar ligt het percentage op 8,17% van het inkomen. In de Akkers zijn de inwoners gemiddeld 8,2% van hun inkomen kwijt aan gas en elektriciteit. In Rotterdam-Charlois en Centrum is dat percentage 8,5 en in het Dordtse Oud Krispijn 8,4. In verschillende wijken in onze regio komen bewoners dus in de buurt van energiearmoede of betalen ruim boven de gemiddelde uitgave.
Kijk hieronder naar een kaart met de energiearmoede in onze regio (bron: TNO)
Leest u dit bericht op uw mobiel? Klik hier voor de mobiele versie van de interactieve kaart

Helft mensen kan eigen energierekening nauwelijks beïnvloeden

Huishoudens met energiearmoede bestaan in meerderheid uit één persoon of uit eenoudergezinnen en leven vooral in huizen die tussen 1950 en 1975 zijn gebouwd. Zo’n twee vijfde leeft van de bijstand of een andere uitkering en nog eens veertig procent van een pensioen. Driekwart van de hoofdbewoners huurt een huis van een woningcorporatie en 12% heeft een koopwoning. TNO-onderzoeker Peter Mulder: “Bijna de helft van de bevolking woont in een slecht of matig geïsoleerd huis, maar kan daar zelf niets aan doen. Het gaat om huurders en particuliere eigenaren die geen geld hebben om te investeren. Een groot deel van hen heeft op dit moment geen probleem met het betalen van hun energierekening. Maar als de gasprijs verder gaat stijgen zal ook een deel uit deze groep een betalingsprobleem krijgen.”
De gasprijzen rijzen de pan uit, we zien dat met lede ogen aan
Brenda Heidinga van de koepel van woningcorporaties Aedes
De gasprijs waart als een angstaanjagend spook rond. Want waren de prijzen vorig jaar nog historisch laag, nu zijn ze binnen zeer korte tijd een paar keer over de kop gegaan. Hoewel de energieprijzen traditioneel op 1 januari en 1 juli worden vastgesteld, gebeurt dit steeds vaker tussentijds doordat de markt onder druk staat. Tomas Bleker van Pricewise helpt consumenten overstappen naar een nieuwe energieleverancier. “Het is een lange koude winter geweest en we hebben vanwege de coronacrisis massaal thuis gezeten. We hebben meer gebruikt en daar staat tegenover dat het aanbod juist lager is. Want uit Noorwegen en Rusland komt minder gas onze kant op.” Hij kijkt niet op van de resultaten van het TNO-onderzoek en moet erkennen dat hij rekent op een flinke prijsverhoging op 1 januari. “Het is afwachten wat de winter gaat brengen.”

Honderden euro’s meer voor nieuwe contracten

Met de stijgende gasprijs nemen ook de kosten voor elektriciteit toe, vertelt Bleker. Veel mensen met een langer lopend contract met vaste tarieven zullen daar nog niet veel van merken. Maar veel consumenten zijn vorig jaar tussen maart en augustus vanwege de lage prijzen juist overgestapt. “Die hebben vaak een contract voor een jaar afgesloten en dat loopt nu af. Deze mensen en mensen met variabele tarieven gaan honderden euro’s meer betalen.” Bleker verwacht dat de prijzen tegen het einde van de zomer van 2022 gaan stabiliseren. Hij adviseert dan ook om goed advies in te winnen en niet direct uit angst voor nóg hogere prijzen een langdurig contract af te sluiten.
Tekst loopt door onder foto
De gasprijs schiet als een meteoor omhoog
De gasprijs schiet als een meteoor omhoog © Pixabay

Wie vangt de klappen op

Variabele energietarieven zijn een forse aanslag op de portemonnee, die niet iedereen kan opvangen. Wie kan daarbij helpen? TNO ziet in het rapport een kans voor kabinet, gemeentes en woningcorporaties om op wijkniveau te kunnen ingrijpen en te helpen het energieverbruik naar beneden te brengen. De onderzoekers trekken juist vanwege de algemene politieke beschouwingen deze week aan de bel. Verduurzaming is daarbij het toverwoord: isolatie van gevels, spouwen en ramen en nieuwe energiebronnen zoals zonnepanelen en warmtepompen. Maar zulke verbeteringen in grote hoeveelheden huizen zijn niet van de ene op de andere dag geregeld.
Door gedrag te veranderen kan je als consument wel snel winst boeken. Zo gaf Rijnmond vorig jaar een aantal simpele trucs en liep een andere keer mee met medewerkers van het energieloket Drechtse Stromen in Zwijndrecht en Dordrecht. Energiecoaches bezoeken daar de mensen thuis en geven tips. Joeke Warmerdam beveelde onder meer tochtstrips en een graadje lager op de thermostaat aan, maar noemde dat ook een lapmiddel. “Betaalbare, moderne huisvesting is de basis van de oplossing, daarmee voorkom je in de toekomst dat dit überhaupt nodig is.”

Aedes: ‘Meeste ruimte voor verduurzamen zit in afschaffen verhuurdersheffing’

Dat betekent dus toch nieuwbouw en verduurzamen door woningverbetering. Nieuwbouw stokt al jaren, dat zal voor weinigen nog nieuws zijn. Door de verhuurdersheffing op sociale huurwoningen (jaarlijks vloeit 1,7 miljard naar de schatkist dat voor 95 procent door de woningcorporaties wordt betaald) worden bovendien te weinig betaalbare huurhuizen gebouwd. En voor verbetering van bestaande huurwoningen zijn de huurders afhankelijk van de woningeigenaren. Zij kunnen en mogen dat doorgaans niet doen.
Brenda Heidinga van de koepel van woningcorporaties Aedes: “Voor ons zit in de verhuurdersheffing de meeste ruimte om meer en sneller te verduurzamen.” Die staat sinds deze week op losse schroeven, omdat een meerderheid in de Tweede Kamer voor afschaffing van de heffing is. Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken liet vrijdag weten dat de verhuurdersheffing omlaag gaat, maar voorlopig niet wordt afgeschaft.
Tekst loopt door onder foto
Wie vangt de klappen op?
Wie vangt de klappen op? © Pixabay
Het demissionaire kabinet heeft op Prinsjesdag ook laten weten dat het 500 miljoen euro uittrekt voor een nationaal isolatieprogramma. Dat geld is voor alle miljoenen koop- en huurwoningen in ons land. Woningcorporaties krijgen daarnaast geld om te kunnen blijven investeren nu vanwege de coronacrisis de huren bevroren zijn. In de afgelopen jaren hebben ze al het een en ander bereikt: “Verduurzamen gaat nog steeds sneller dan nieuwbouw. Wij hadden als doel om dit jaar voor de meeste huizen het energielabel B te hebben. Dat is in grote lijnen gehaald. Maar dat betekent natuurlijk niet dat elk huis het label al heeft.” En de hoge energieprijzen zijn een zorgelijke ontwikkeling waar ook de corporaties geen vat op hebben, voegt Brenda Heidinga toe: “Die rijzen de pan uit, dat zien we met lede ogen aan.”
Win goed advies in over een nieuw energiecontract en sluit niet meteen een langdurig contract af
Tomas Bleker, Pricewise

Steun overheid in andere Europese landen!

De woningcorporaties kunnen aan de marktwerking niet veel doen, is de boodschap. Maar volgens Tomas Bleker kan de overheid wél fiscaal ingrijpen. De prijs van stroom en gas bestaat voor iets minder dan de helft uit de marktprijs. De rest gaat op aan belasting, een opslag voor de energietransitie (red: de ODE, een heffing die ervoor moet zorgen dat ons land versneld kan overstappen op duurzame energie zoals zon, wind en waterstof) en btw. Tomas Bleker: “Spanje heeft de btw onlangs verlaagd van 21 naar 10 procent om de klap te verzachten.”
Ook in andere landen nemen overheden maatregelen: in België, Griekenland, Italië, China en de VS. “In ons land heeft elk huishouden recht op een standaardkorting op de energiekosten, omdat het een primaire levensbehoefte is. Die zogeheten verminderingsbelasting heeft het kabinet deze Prinsjesdag verhoogd met 1 euro. Ik had gerekend op 20 euro.” Ook de belasting op gas is harder gestegen dan verwacht. De rekening, kortom, legt het demissionaire kabinet bij de consument neer. Ongeacht de hoogte van zijn bankrekening.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl