AFVAL

Zijn er toch kansen voor een (kleine) kerncentrale op de Maasvlakte?

Een kerncentrale
Een kerncentrale © Milieucentraal
De Eerste Maasvlakte was lang in beeld als mogelijke locatie voor een kerncentrale. Het Rijk had deze plek op het oog, naast de gemeente Borssele (Zeeland) en Eemshaven (Groningen). Vlak voor de zomer schreef adviesbureau KPMG in een rapport aan de minister dat Borssele de beste optie is. Daarmee viel Rotterdam af. Toch is er woensdagavond in Rotterdam een bijeenkomst, waar de plaatselijke politiek wordt bijgepraat over de voor- en nadelen van kernenergie. Hoe zit dat? Is er dan toch nog kans dat er een kerncentrale komt?
Nou, zo simpel ligt het niet. De bijeenkomst komt voort uit een motie van VVD, Leefbaar Rotterdam, CDA en PvdA, waarin ze vragen om een open discussie over kernenergie. De partijen stellen dat Rotterdam het zich niet kan permitteren om een duurzame energiebron uit te sluiten, als het de eigen klimaatdoelen wil halen. Met de kennisconferentie, die vanavond in Bird Rotterdam plaatsvindt, komt wethouder Arno Bonte van duurzaamheid hen tegemoet. Voor- en tegenstanders komen aan het woord, onder wie Bonte zelf, hoogleraar Jan-Leen Kloosterman van de TU Delft en Jan Haverkamp van Wise en Greenpeace.
In aanloop naar de discussie doet Rijnmond alvast een eerste aftrap:

1. Wat zijn de voor- en nadelen van kernenergie?

Kernenergie is energie die vrijkomt bij splitsing of fusie van atoomkernen. In een kerncentrale wordt water verwarmd tot stoom om een turbine aan te drijven die elektriciteit opwekt. Het is een vrijwel CO2-neutrale energiebron, die voortdurend stroom levert. Volgens voorstanders is dat het grote voordeel boven andere energiebronnen als zon- en windenergie, waarbij je afhankelijk bent van de weersomstandigheden. De grondstof (uranium) is relatief goedkoop en er zijn grotere voorraden van op aarde dan van olie en gas.
Kerncentrales leveren veel energie en nemen weinig ruimte in, maar het duurt minstens tien jaar om een centrale te bouwen. Daardoor kan een eventuele nieuwe centrale niet meehelpen aan het behalen van de klimaatdoelen, om voor 2030 de CO2-uitstoot met 55 procent te verlagen. De bouw van een centrale is door de vele veiligheidseisen ingewikkeld en kostbaar (minstens 10 miljard euro), waardoor bedrijven niet in de rij staan om er één te realiseren. Geld van de overheid zal altijd nodig zijn.
Het grootste nadeel van een kerncentrale is het radioactief afval. Dat afval ontstaat bij de winning van uranium, tijdens het productieproces én bij de sluiting van een kerncentrale. Het nucleaire afval blijft honderden tot duizenden jaren radioactief. De kans op een ongeluk is klein, maar de gevolgen zijn groot als het toch mis gaat. Tegenstanders wijzen op de gevaren van kankerverwekkende straling op lange termijn, zoals eerder ook is gebleken na de ramp met de kerncentrales in Fukushima en Tsjernobyl.
Nederland heeft momenteel één kerncentrale, in het Zeeuwse Borssele. Die heeft een vermogen van 485 megawatt en levert ongeveer 3 procent van de gebruikte elektriciteit in Nederland. De sluiting van de centrale staat gepland voor 2033. Volgens het eerder genoemde KPMG-rapport zou naast deze kerncentrale in Zeeland dus mogelijk ooit een nieuwe kunnen verschijnen.

2. Welk standpunt neemt Rotterdam tot nu toe in over kernenergie?

Rotterdam loopt niet hard van stapel als het gaat om kernenergie. Het stadsbestuur - de wethouders en de burgemeester - vindt dat een brede mix aan duurzame energiebronnen nodig is om de uitstoot aan broeikasgassen te verlagen en de klimaatdoelen te halen. Maar kernenergie maakt geen onderdeel uit van het Rotterdams Klimaatakkoord, dat de gemeente in 2019 met meer dan 100 bedrijven en maatschappelijke organisaties heeft gesloten. In dit akkoord staan bijna 50 maatregelen die de Rotterdamse economie moeten verduurzamen. Daarbij wordt vooral ingezet op offshore wind-, zonne-energie, groene waterstof en isolatie van Rotterdamse woningen.
De komst van een kerncentrale staat ook niet beschreven in de door de gemeenteraad in 2019 vastgestelde Havenvisie, en ook niet in de nieuwe versie die binnenkort wordt gepresenteerd. De ruimte in de haven is beperkt; Rotterdam zet liever in op een Europese waterstofhub voor de industrie. Er loopt nog wel een onderzoek bij SmartPort - een kennisplatform voor de Rotterdamse haven - naar de ruimtelijke gevolgen van een kerncentrale op de Eerste Maasvlakte, maar uit de eerste resultaten van dit onderzoek zou blijken dat een kerncentrale in Rotterdam andere ontwikkelingen in de energietransitie in de weg staat.

3. Zit de deur daarmee definitief op slot voor een kerncentrale in Rotterdam?

Als het aan Geert Koster ligt zeker niet. Hij is één van de aanjagers van de motie voor een open dialoog over kernenergie. Hij spreekt ook in tijdens de kennisconferentie woensdagavond in Bird Rotterdam. "We moeten alle opties open houden, als we de CO2-uitstoot willen verlagen. Ik ben geen deskundige, maar zie wel voordelen op het gebied van werkgelegenheid en klimaatdoelstellingen. Wij geloven minder in maatregelen als alle huizen van het gas af en de kolencentrales dicht. We zien ook dat er steeds meer draagvlak voor kernenergie is. Daarom willen we een open discussie voeren over kernenergie als alternatief.”
Geert Koster
Geert Koster © Leefbaar Rotterdam
De nadelen van kernenergie wuift hij weg. "Aan alle energiebronnen kleven nadelen. Denk aan de herrie en de slagschaduw bij windmolens en de natuur die opgeofferd wordt voor zonneparken. En daar geven we toch ook subsidie aan? De nieuwste generatie kerncentrales is schoner dan ooit en voor het afval zijn nieuwe oplossingen in de maak."
Hij vermoedt dat de hoge gasprijzen in het voordeel van kernenergie werken. Ook door de ontwikkeling van minireactoren, die in de loop van de tijd uitgebreid en gekoppeld kunnen worden, ziet hij kansen.
Volgens Jan Rotmans (hoogleraar energietransitie aan de EUR) is kernenergie in Nederland nooit een serieus thema geweest en zal het dat ook niet worden. "In Nederland is er al sinds de jaren '70 veel weerstand tegen kernenergie. We zien dat beeld door de politieke ruk naar rechts wel enigszins schuiven. Zelfs in linkse kringen neemt de weerstand iets af, omdat kernenergie kan helpen bij het halen van de klimaatdoelen. Maar het aandeel kernenergie zal altijd bescheiden blijven ten opzichte van andere energiebronnen. Het duurt ook minstens 10 jaar voor de vergunningen voor een nieuwe kerncentrale rond zijn, waardoor het ons op korte termijn niet gaat helpen.”
In Rotterdam speelt de discussie volgens hem al helemaal niet, zolang er geen meerderheid in de gemeenteraad is en Arno Bonte wethouder duurzaamheid is. "Bonte heeft zich in het verleden altijd negatief over kernenergie uitgelaten. Ook de haven zit niet op een kerncentrale te wachten; daar zetten ze liever in op waterstof en andere duurzame energievormen."
Hoogleraar Jan Rotmans
Hoogleraar Jan Rotmans © archief
Los van het energievraagstuk, ziet hij ook andere bezwaren tegen kerncentrales. "Hoe veilig zijn de gebouwen voor terroristische aanslagen via drones bijvoorbeeld? Of wat denk je van overstromingen door de klimaatveranderingen, dat moet je hier in een dichtbevolkt gebied als Rotterdam niet willen.”
Hij zou om die reden zelf ook nooit naast een kerncentrale willen wonen, ook niet als het om een kleine kernreactor zou gaan. "Die dingen lossen ons energieprobleem niet op. Het belang van zon en wind neemt alleen maar toe. En in Duitsland zie je juist dat ze hun centrales willen sluiten. Daarom is deze hele discussie ‘symboolpolitiek’. We moeten inzetten op écht duurzame oplossingen, dat gaat deze stad pas helpen."

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl