Van geen verwarming deze winter tot minder in de jacuzzi: de energiecrisis raakt iedereen

Als koudbloedig figuur - mannen hebben het fysiologisch nu eenmaal minder snel koud dan vrouwen is wetenschappelijk bewezen - heb ik het nog even weten te rekken. Maar nu moet ik er toch aan geloven. De druk van mijn huisgenoten wordt te groot. Ik slik, haal diep adem en ga richting het thermostaatkastje aan de muur. Een half jaar is het ding niet aangeraakt.

Tik, tik, tik, zestien, zeventien, achttien, negentien en naar twintig graden. Klik, het brandende vlammetje komt tevoorschijn. Twee verdiepingen boven me hoor ik de cv grommen. De buizen gorgelen, ze komen weer tot leven. Het stookseizoen is begonnen en de meter gaat weer lopen. Au.

De realiteit is namelijk niet meer te missen. De Groningse aardkorst wordt met rust gelaten en Poetin heeft zijn uitgaande gaskraan maar op een kiertje staan. Dan treedt de wet van vraag en aanbod onverbiddelijk in werking. Een historische verzesvoudiging van de prijs, in nauwelijks een jaar tijd. Vooral de laatste maand was het een dolle rit. En dat is niet een abstract globaal probleem, dat raakt heel gewone mensen in heel gewone buurten.

Ik weet inmiddels ongeveer wat me te wachten staat. Van 130 euro per maand (het oude bedrag voor gas en elektriciteit, water is apart), ga ik straks naar minstens 190. Als ik later mijn contract had verlengd was dat nog een stuk hoger geweest. En dan is er nog geen rekening gehouden met de nieuwe jacuzzi in mijn achtertuin. Als ik op opwarmknop druk van het cadeau voor mijn 45e verjaardag, gaat het wieltje in de meterkast ineens angstvallig snel zijn rondjes draaien. Duur gas betekent ook dure stroom. Even maar wat minder badderen dus.

Leuk is het niet, maar de Laparlières kunnen de prijsstijging nog wel lijden. Anderhalf keer minder uit eten en we zijn er. Maar ik hoor al snel dat er buurtgenoten zijn die echt in de stress zitten van de historische verzesvoudiging van de gasprijs.

(tekst gaat verder onder de foto)

Ifor Schrauwen kent de verhalen over gezinnen waar het water aan de lippen staat. Als we door de Dordtse Vogelbuurt lopen, niet de rijkste buurt van de stad, vertelt hij over wat hij zojuist hoorde. "Een moeder betaalde per maand 196 euro aan gas en licht voor haar gezin. We hadden het over de stijging en ze belde het eens na bij haar energiemaatschappij. Ze bleek naar 414 euro te gaan. Wat moet ik doen, Ifor, vroeg ze me. Ik ben bang dat het nog verder stijgt, zei ik haar. Vastzetten maar. En dat heeft ze gedaan. Een ongelooflijke verhoging."

Ifor is niet de enige die zulke verhalen hoort, vertelt hij. Ook bij veel van zijn collega's binnen het welzijnswerk hebben zorgelijke anekdotes over nieuwe maandbedragen waarbij mensen twee keer moeten kijken of er wel echt staat wat er staat.

Schrauwen is projectleider bij Drechtse Stromen. Samen met zijn collega's heeft hij, zoals hij zelf zegt, maar één motto: 'isoleren, isoleren, isoleren.' Schrauwen: "Niet subsidiëren, helpen met het betalen van de rekening, maar isoleren. Dat is dé oplossing. Mensen moeten geholpen worden voor de toekomst. Met materialen als tochtstrips en dubbelglas, maar ook met kennis: inzicht in je gedrag. Zet niet je bank voor de radiator, hang je gordijnen er niet voor. En zet de kachel wat lager als je langer van huis gaat en laat ook de deur niet openstaan." Hij wil maar zeggen: het is geen raketwetenschap, maar je zal je er maar niet bewust van zijn. "Dat bespaart echt al honderden euro's per jaar."

Via Ifor kom ik in contact met Vincent Schotel. De dertiger is op de goede weg na een moeilijke periode in zijn leven. Hij zat flink in de schulden, maar die zijn nu weggewerkt. Schotel is klaar voor een herstart op de arbeidsmarkt. Wat er nu gebeurt helpt hem niet. Dat merk ik als ik in zijn woonkamer zit. Het is frisjes. Nog niet koud, maar wel fris.

(tekst gaat verder onder de foto)

Vincent Schotel: "Mijn gaskachel hou ik deze winter uit. Ik wil het zo lang mogelijk proberen met dekentjes op de bank. Ik ben al zuinig met gas en douche maar een paar keer per week. Verder besparen daarop gaat niet, dat kan alleen nog op de warmte. Dat ga ik doen, met dekentjes en extra truien. Ja, ook als het straks tien graden onder nul is."

Hij wordt daarbij gedreven door een persoonlijk motief. "Ik wil niet weer in de schulden belanden, ik ben er net uit. Het gaat nu goed met me en dat wil ik zo houden. Dit kan voor een flinke terugval zorgen, dat het omslaat in mijn leven en ik weer vastloop."

(tekst gaat verder onder de foto)

Ifor Schrauwen en zijn team horen soms verhalen over hoe mensen op creatieve wijze het hoofd boven water houden. "Een heel gezin dat gaat douchen in het zwembad na afloop van de zwemles. Echt waar, het gebeurt." Zo ziet het lelijke gezicht van 'energiearmoede' er dus uit. In de kou zitten en semi-stiekem ergens onder de douche springen.

Het is ook niet alleen een probleem van de minima, zegt Schrauwen. "Ook modale inkomens krijgen hier veel last van." Het gaat volgens hem in sommige wijken om één op de tien of zelfs één op de vijf gezinnen waar tien tot twintig procent van het netto-inkomen naar de energierekening gaat. Het zijn ronduit verontrustende en ook letterlijk ongezonde cijfers.

Ifor Schrauwen: "Mensen willen soms geen bezoek meer ontvangen omdat het te koud is. Dat zorgt voor een afstand tot de samenleving. En een koud is gevoelig voor schimmel. Die schimmel gaat eerst in de woning zitten. En daarna in de mens."

(tekst gaat verder onder de foto)

Hulp is er gelukkig ook, ontdek ik. De Dordtse wethouder Peter Heijkoop zei deze week tijdens een vergadering dat de gemeente bijspringt als mensen écht de ondergrens bereiken. In Den Haag wordt gepraat om de belasting op energie serieus te verlagen. Want in de gasprijs voor een consument zit nogal wat belasting verwerkt. Het nadeel daarvan: de schatkist mist dan inkomsten. Helemaal 'gratis geld' is dat dus niet.

En dan zijn er organisaties als Drechtse Stromen. Voor een klein bedrag of soms zelfs voor niets komen ze aan huis en denken mee. Via hun website kun je ze vragen langs te komen. Met een infrarood-apparaat wordt er dan onder andere gezocht naar lekken en kieren waardoor de warmte ontsnapt.

De gemeente Dordrecht heeft verder vouchers beschikbaar voor tochtstrips, brievenbusborstels en andere isolerende maatregelen. Bij het Warmtefonds kan er relatief goedkoop geleend worden. En er zijn landelijke subsidies voor dubbel glas, een gas besparende warmtepomp en vloer- en dakisolatie. Over zonnepanelen betaal je geen btw meer.

Over die zonnepanelen gesproken: daar twijfel ik al jaren over. Deze situatie trekt me over de streep. Na alle horrorverhalen over energie-ellende neem ik tijdens de lunchpauze een besluit en pak de telefoon: ik bestel een dak vol zonnepanelen. Kan ik straks toch wel weer in dat bubbelende bad onder de sterrenhemel. En misschien blijft er dan ook wat over voor een warmtepomp die zonder gas van lucht warmte maakt, maar wel veel stroom verbruikt.

Of, nog een stapje futuristischer, komt er ook bij mij in de straat misschien zelfs een warmtenet. Dat is overbodige warmte uit de verbrandingsovens waar het vuilnis in gaat. Of warmte uit het snikhete middelste der aarde. We gaan het zien, er zijn dus ook hoopgevende ontwikkelingen.

Luxekwesties aan mijn kant. Echt issues, daar heeft Vincent mee te dealen. "Overal waar ik kom, merk ik dat het het gesprek van de dag is. Mensen raken in paniek. Het is gewoon heel ingrijpend. Ook voor mijn vrienden in het centrum, die meer te besteden hebben dan ik. Het is moeilijk om hier voor mezelf een oplossing voor te vinden. Ik hoop toch op Den Haag."

Ergens moet Vincent ook lachen om het tragikomische van de situatie. "Wij zijn toch het rijke deel van de wereld? En zitten we dan straks massaal in de kou? Dat is toch raar?"

Voor de komende winter heeft Vincent vooral één wens: "Dat het glaasje water naast mijn bed niet bevriest."