VERGETEN VERHALEN

Vrouwelijke werknemers die staken voor dezelfde loonsverhoging als hun mannelijke collega's, dat gebeurde al in 1896 in Schiedam

Jonge vrouwen in de gietkamer van Apollo
Jonge vrouwen in de gietkamer van Apollo © Dettmeijer/Gemeentearchief Schiedam
Schiedam heeft eind 19e eeuw een landelijke primeur: voor het eerst legt een groep vrouwelijke werknemers het werk neer. De vrouwen van de Apollo Kaarsenfabriek staken omdat ze dezelfde loonsverhoging willen als de mannen in de fabriek. De staking begint op 10 juli 1896.
Van de Stearine Kaarsenfabriek is niets meer terug te vinden in het huidige Schiedam. Het terrein aan de Voorhaven is opgeslokt door de werf van Gusto. Maar van 1869 tot 1933 is de kaarsenfabriek een grote en belangrijke werkgever in Schiedam.

Werkweek van 70 uur

"De vrouwen die hier werkten, maakten lange dagen, meestal wel zo'n tien uur per dag. En ze werkten zeven dagen in de week. Het was een pittige, fysiek zware werkweek en ze werden behoorlijk laagbetaald", vertelt Merel Blok van het Gemeentearchief Schiedam.
Haar collega Jan van Kampenhout vult aan: "Apollo was één van de grootste werkgevers van Schiedam. Het was een een zogenaamd grootbedrijf. Er waren veel kleine bedrijven gelieerd aan de jeneverindustrie. Apollo was één groot bedrijf waar veel mensen aan één product werkten."
Doosje Apollo kaarsen
Doosje Apollo kaarsen © Collectie Gemeentearchief Schiedam
Blok en Van Kampenhout hebben onderzoek gedaan naar de Apollo Kaarsenfabriek. Hun bevindingen zijn te lezen in Brokkensleepsters en wrijfsters, de meisjes van de Schiedamse Apollo Kaarsenfabriek. Ook is er in het Gemeentearchief een kleine expositie. Dit alles in het kader van de landelijke Maand van de Geschiedenis met als thema 'Aan de slag'.
Merel Blok: "Wat Apollo bijzonder maakte is dat meer dan de helft van de werknemers vrouw was en dat was in die tijd in de fabrieken redelijk ongewoon." In 1896 staakt een deel van de mannen in de fabriek voor meer loon en betere arbeidsomstandigheden. De directie is niet erg toeschietelijk en ondanks steun van de Nieuwe Nederlandsche Bootwerkers Bond weten de mannen slechts een kleine loonsverhoging te bewerkstelligen.
Als de mannen weer aan het werk gaan, zijn het de vrouwen van Apollo die gaan staken. Zo'n 150 vrouwen, meer dan de helft van de vrouwelijke werknemers van de fabriek, leggen op 10 juli 1896 het werk neer.
We doen gelijk werk, dus we willen een gelijke loonsverhoging
Vrouwelijke werknemers van de Apollo fabriek in 1896
"Dat is naar wij weten een nationale primeur. Nadat hun mannelijk collega's hadden gestaakt voor een loonsverhoging en betere arbeidsomstandigheden, werden zij eigenlijk uitgesloten van de loonsverhoging omdat ze ander werk deden en ze verdienden een stuk minder", weet Blok.
Namenlijst van het stakingscomité in het blad van de Nieuwe Nederlandsche Bootwerkersbond
Namenlijst van het stakingscomité in het blad van de Nieuwe Nederlandsche Bootwerkersbond © Collectie Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
"En daarop hebben de vrouwen besloten ook te gaan staken en dat hebben ze zo'n vier dagen volgehouden. Ze zeiden: 'wij doen gelijk werk, dus we willen een gelijke loonsverhoging'. Ze hebben nadien een kleine loonsverhoging ontvangen. Daarnaast staakten ze ook voor betere arbeidsomstandigheden, maar dat is helaas in hun tijd niet verbeterd."
De Apollo Kaarsenfabriek bleef daarna nog zo'n dertig jaar in Schiedam een grote werkgever. Van Kampenhout: "De kaarsen zijn onder de naam Apollo geproduceerd tot 1931, daarna werd het Apollo-Gouda". In 1931 krijgt het grootste gedeelte van het Schiedamse personeel ontslag. De productie gaat over naar Gouda.
De merknaam 'Apollo-kaarsen' bestaat nog altijd: de Apollo kaarsen worden tegenwoordig geproduceerd door Bolsius.
Doosje Apollo kaarsen
Doosje Apollo kaarsen © Collectie Gemeentearchief Schiedam

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl