Roeien tegen PTSS: 'Even geen oorlog in het hoofd'

In de Rotterdamse Veerhaven is de splinternieuwe sloep 'Nova Spes', Latijn voor 'Nieuwe Hoop', deze week officieel gedoopt. Dat gebeurde in aanwezigheid van politiemensen die door werk- of privéomstandigheden een posttraumatische stressstoornis of burn-out opliepen. Eerder startte Van de Werken al een soortgelijk project in Rotterdam voor mariniers met ernstige mentale klachten. Het bleek een groot succes en het bood collega's met mentale overbelasting een reddingsboei om uit het zwarte gat te klauteren.

"Het initiatief voor de politie is hier in Rotterdam begonnen en het is de bedoeling dat straks in alle tien eenheden in Nederland sloepen komen", vertelt Van de Werken. "Agenten komen van alles tegen in het werk en dan kan het verkeerd gaan. Denk aan ingrijpende incidenten met kinderen, alles dat met letsel te maken heeft, confrontaties met agressie en geweld, het is voor iedereen verschillend."

Van de Werken: "PTSS is heel divers en ook heel grillig qua symptomen en oorzaken. Het voordeel van roeien is dat je met z'n allen tegelijkertijd aankomt, je vertrekt met z'n allen en komt ook weer terug met z'n allen. Er loopt nooit iemand achter." Die werkwijze bleek bij mariniers met stress goed te werken en daarom wordt het nu ook uitgeprobeerd bij politiemensen.

PTSS, een posttraumatische stressstoornis is een complexe mentale aandoening die wellicht niet uitroeibaar is maar met roeien in teamverband weten mariniers en nu ook Rotterdamse politiemensen dat het helpt en dat het leven weer genietbaar en werkzaam kan worden. Met wat champagne werd de 'Nova Spes' in de Veerhaven officieel gedoopt en werd meteen het ruime Rotterdamse sop gekozen op weg naar herstel met een roeispaan.

"Het groepsproces, met elkaar, maar ook het water, het tellen van de slagen", gaat Van de Werken verder, "je moet je constant aanpassen aan het weer, de stroming en vertrouwen op de stuurman want ze zien niet waar ze heen gaan. Vertrouwen herwinnen in de medemens is lastig maar helpt als je PTSS hebt. Ontsnappen uit die overlevingsmodus waar ze in zitten, de omgeving weer toelaten en niet wegduwen dus".

Het Rotterdamse initiatief blijkt een groot succes. Op kleine schaal wordt in diverse korpsen al met geleende sloepen geroeid voor mentaal herstel. "Momenteel zijn er landelijk al zo'n 150 politiemensen die roeien met een missie. De korpsleiding betaalt de sloepen die dus straks in het hele land gebruikt kunnen worden en dat is nodig want we zien het aantal collega's met overbelasting stijgen", zegt oud-marinier Van de Werken die meer projecten op touw zette met mariniers en oud-mariniers.

"Rode draad in al mijn projecten is de mens verder te helpen. Als je een mens kan 'aanraken' zodat hij of zij wat lekkerder in het vel zit, net een stapje verder kan, dan ben ik gelukkig. Een motto van de mariniers ook. Zorg voor je buddies, zorg voor je maatjes, zorg voor elkaar want dan kom je gewoon verder."

Ook politiemedewerker Barbera Witlox wil verder komen. Weg uit de mentale duisternis waar ze een aantal jaren geleden in verzeild raakte. Bij de 50-jarige vrouw uit Spijkenisse ging het mis door een combinatie van werk- en privéomstandigheden. Inmiddels is ze een groot aantal stappen gevorderd op weg naar herstel maar ze is er nog niet.

Sinds ze roeit in Rotterdam met lotgenoten gaat het beter en is ze aan het re-integreren op de werkvloer. "Roeien maakt je hoofd leeg en dat is heerlijk. Als ik geroeid heb kan ik 's-avonds eindelijk slapen", vertelt Barbera bij wie de stoppen doorsloegen vanwege problemen thuis.

"Mijn gezinssituatie is niet goed gegaan. Mijn man heeft licht hersenletsel opgelopen bij een bedrijfsongeval als chauffeur en heeft PTSS. Daardoor ontspoorde onze zoon en raakte hij aan de drugs. Veel narigheid en er gebeurden dingen waar ik heel veel last van had", vertelt Barbera op de steiger naast haar 'reddingssloep'. "Ik had een drukke baan bij de politie en probeerde alle bordjes in de lucht te houden en op een gegeven moment ging dat niet meer en kwam de 'man met de hamer' en toen kon ik niet meer", vertelt ze geëmotioneerd.

Het gevolg was dat Barbera een angststoornis ontwikkelde. "Ik kwam de deur niet meer uit. ik zag mensen niet meer, ik wilde nergens naartoe, ik was bang om alleen te zijn en kreeg dan paniekaanvallen, ik sliep niet meer, ik was mezelf niet meer en belandde uiteindelijk bij een traumapsycholoog waar ik therapie volgde", vertelt de politiemedewerker. "Daardoor kan ik er nu over vertellen tegen jou zonder dat ik weer helemaal in de put raak."

Door de problemen thuis ging het ook mis op het werk bij de politie. "Ik zat emotioneel heel slecht in mijn vel en moest een zware interne opleiding doen. Door een reorganisatie kwam er een overplaatsing naar een ander bureau en dat trok me helemaal leeg en ging dan ook niet goed", vertelt Barbera. "Ik werk nu achter de schermen bij de recherche en dat gaat goed en is hartstikke leuk. Voorlopig zit ik op een bijzonder politiebureau in Poortugaal. Dat is een zogenaamd 'prikkelarm' bureau zonder uniformen, geen portofoons, geen radio's, geen sirenes. Het heet project Phoenix en daar kunnen agenten met stressklachten, een burn-out of PTSS de draad weer langzaam oppakken. Ik help ze daar ook bij."

Uiteindelijk zal Barbera Witlox volgende jaar ook weer doorstromen naar een regulier politiebureau in Vlaardingen. "Ik zie daar best wel tegenop maar krijg gelukkig heel veel medewerking van mijn eigen baas en ben daar al wat aan het wennen. Ze doen alle moeite voor me maar ja, het zit natuurlijk in mijn hoofd en zit momenteel in een heel leuk team in Poortugaal. Iedereen snapt elkaar hier. In de grote boze wereld is dat heel anders. Je ziet vaak aan de buitenkant niet wat een hel PTSS voor iemand is. Ik heb er al een jaar of vijf last van. Door alle prikkels op de werkvloer kom je thuis en ben je doodop maar dat ziet niemand".

Toen Barbera hoorde van het project om te roeien tegen PTSS was ze niet meteen enthousiast. "Ik ben wel een watersporter maar geen roeier", lacht ze. "In mijn eentje in de auto naar Rotterdam was al een brug te ver. Je komt in een groep mensen die je helemaal niet kent en dan ook nog in een boot de Maas op. Ik dacht 'no-way' dat ga ik niet doen", vertelt Barbera.

Witlox: "Robert Dekker, die samen met Jan van de Werken het roeiproject had bedacht, haalde me over en het werkte! Het is lichamelijk inspanning waardoor je gaat ontspannen. Je krijgt energie door energie te geven, je hoofd gaat leeg en eigenlijk is dinsdag wanneer we roeien de enige nacht dat ik lekker slaap zonder dromen en onrust. Als je mij vergelijkt met twee jaar geleden is er al veel verbeterd. Toen was ik een bang muisje dat nergens meer kwam en nu doe ik het gewoon, ook al is het een beetje eng", besluit Barbera die ook blij is dat het thuis allemaal weer wat beter gaat met haar gezin.