VERGETEN VERHALEN

Nieuwe namen gevonden van slachtoffers van het bombardement op Rotterdam, onderzoek gaat door

De gevangenis aan de Noordsingel in Rotterdam is de plek waar de meeste dodelijke slachtoffers zijn gevallen bij het bombardement van 14 mei 1940. In de gevangenis zijn 42 mensen omgekomen.
Dat blijkt uit onderzoek van het Stadsarchief Rotterdam en de Stichting Voorouder naar de slachtoffers van het Duitse bombardement op het centrum van Rotterdam. Ook in de schuilkelder aan het Van Alkemadehof vallen veel slachtoffers. Op die plek overlijden 23 tot 35 mensen. Bij de Doelen, in 1940 nog gevestigd aan de Coolsingel, komen zeker 25 mensen om.
Ingang de Doelen aan de Coolsingel (1940)
Ingang de Doelen aan de Coolsingel (1940) © Stadsarchief Rotterdam
Het onderzoek haalt niet alleen cijfers naar boven. Slachtoffers krijgen een gezicht door de persoonlijke verhalen die uit het bronnenonderzoek naar voren komen. Bij Broodfabriek Ceres aan de Warmoezenierstraat vallen bijna 20 slachtoffers. Onder hen Engelbertus Boogmans en zijn 11-jarige zoon Hendrikus Boogmans. Egelbertus is werkzaam als broodbezorger.
Van hem zijn slechts resten met stofjas teruggevonden. Vader en zoon zijn samen in één kist begraven op begraafplaats Crooswijk. In vak GG op die begraafplaats liggen ruim vijfhonderd slachtoffers van het bombardement begraven.
Detail lijst vak GG begraafplaats Crooswijk
Detail lijst vak GG begraafplaats Crooswijk © Stadsarchief Rotterdam
Het precieze aantal doden door het bombardement en de dagenlange brand die erop volgt, is niet te zeggen. Het gaat om achthonderd tot negenhonderd mensen. Het Stadsarchief Rotterdam heeft afgelopen 14 mei een oproep gedaan om de lijst met namen van slachtoffers compleet te maken.
De oproep heeft 275 namen opgeleverd, laat het archief maandag weten: “Het gaat om namen die al bij ons bekend waren, maar ook om zo’n negentig nieuwe namen.” De namen zijn veelal door nabestaanden doorgegeven. Dat levert voor het Stadsarchief goede informatie op:
“In sommige gevallen kunnen we personen die in politieverslagen vermeld staan met een summiere omschrijving een gezicht geven. In andere gevallen blijkt dat een persoon niet door de gevolgen van het bombardement om het leven is gekomen maar door een medische aandoening of schietincident.”

Slachtoffers krijgen een gezicht

Het is de bedoeling dat de lijst met slachtoffers in april 2022 online beschikbaar komt. Daarvoor worden de komende maanden nog allerlei bronnen onderzocht, zoals overlijdensakten, geboorteakten, gezinskaarten, de lijst met locaties waar de bommen zijn gevallen, politieverslagen van net na het bombardement, registers van begraafplaatsen en de verhalen van nabestaanden.
Walt Schulze van de Stichting Voorouder houdt zich met een aantal anderen bezig met het onderzoek naar de slachtoffers: “Het zou mooi zijn als die mensen eindelijk eens een naam krijgen.” Schulze heeft niet de illusie dat alle slachtoffers gevonden zullen worden: “Honderd procent kan niet, Rotterdam was een reizigersstad, er verbleven mensen in logementen, van sommigen zijn alleen verkoolde resten gevonden”, legt hij uit.

Ruim 500 mensen begraven in vak GG op Crooswijk

Het zogeheten Begraafregister van vak GG op begraafplaats Crooswijk is één van de bronnen waarmee de onderzoekers aan de slag gaan. Vak GG is de rustplaats van ruim vijfhonderd slachtoffers van het bombardement of de dagen voorafgaand eraan. Van 126 van hen is de identiteit niet bekend omdat de lichamen verkoold zijn of dat er maar één of weinig lichaamsdelen zijn teruggevonden.
Toch lukt het soms om een onbekend slachtoffer een naam te geven. Zo is na lang puzzelen bekend geworden dat iemand die geregistreerd staat als ‘onbekende overbuurvrouw’ de 57-jarige Theresia Hoornstra moet zijn.
De zoektocht begint door een artikel in het Het Vrije Volk in 1990. Daarin vertelt Bep Hufkens het verhaal over haar familie tijdens het bombardement. Hufkens woont in mei 1940 met haar vader, moeder en broer in bij een oom aan de Oppert 111a. De oom heeft een vrouw en twee kinderen.

Vuurzee aan de Oppert

“De Oppert ligt voor het bombardement iets oostelijker dan de huidige Oppert”, weet Schulze. Dus de straat van nu is niet vergelijken met toen. Op 14 mei 1940 gaat Bep Hufkens naar haar werk. Na het bombardement is de Oppert door de vuurzee niet meer te bereiken.
In het krantenartikel vertelt zij dat ze pas een maand later het bericht krijgt dat haar zeven familieleden zijn omgekomen. Van hen zijn alleen de voeten teruggevonden, ze zijn begraven in één kist. Hufkens noemt in het interview met de krant ook ‘een overbuurvrouw’ die bij haar familieleden is gevonden. En dat triggert één van de onderzoekers van de Stichting Voorouder.
Hij gaat met een oude kaart van de Oppert aan de slag. Welke huisnummers liggen tegenover nummer 111? “We zijn al die panden nagegaan in het adresregister van 1939”, vertelt Schulze. “Wie woonde er? Vervolgens zijn we al die mensen nagegaan en kwamen tot de conclusie dat de overledene er maar één kon zijn: Theresia Hoornstra.”

'Overleden bevonden'

Zij woont in mei 1940 aan de Oppert 8a en wordt overleden bevonden op 12 juni 1940. De term komt regelmatig terug bij slachtoffers van het bombardement, omdat het vaak niet duidelijk hoe en wanneer mensen zijn omgekomen. Daarom wordt de datum waarop hun lichaam is gevonden aangehouden met de aanduiding overleden bevonden.
Over Theresia Hoornstra hebben de onderzoekers gevonden dat haar zoon Eugene Bredewold op 14 mei ergens anders verblijft. Maar ook hij zal de Tweede Wereldoorlog niet overleven: hij komt in 1945 om in concentratiekamp Dachau in Duitsland.
Theresia Hoornstra komt dus op de lijst met slachtoffers van het bombardement van 14 mei 1940 te staan. Op 2 november 1940 is het puinruimen in Rotterdam beëindigd. Die datum is de grens van waarop overledene wel of niet als slachtoffer van het bombardement worden gezien. De lijst met slachtoffers zoals die nu bekend is, staat online. Mensen die meer informatie hebben, kunnen contact opnemen met het Stadsarchief Rotterdam of de Stichting Voorouder.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl