ADVOCAAT
Rotterdamse advocate boekt succes in Texas: moordverdachte in dubieus proces is uit de dodencel. 'Je valt hier van je stoel van de fouten'
Na 18 jaar, 6 maanden en 14 dagen wordt de celdeur van Clinton Young opengeschoven en mag hij de dodencel in Livingston, Texas, verlaten. De fatale injectie gaat voorlopig in de ijskast door een beslissing van het hof van beroep in Texas dat hem een nieuw proces gunt. In zijn zaak blijkt een onwaarschijnlijke fout te zijn gemaakt. De Rotterdamse advocate Merel Pontier strijdt al jaren voor Clinton Young, eerst vanuit Nederland, nu in de VS zelf. “Dit is geweldig nieuws. Het terugdraaien van de doodstraf komt echt zelden voor.”
De Texas Court of Criminal Appeals laat er geen gras over groeien: de 38-jarige Clinton Lee Young heeft nooit een eerlijk proces gehad. De reden is onthutsend: de officier van justitie in zijn zaak werkte samen met de rechter die oordeelde over het lot van Young. Zoals een oud-rechter in de VS het stelt: ‘Alsof een voetballer ook de adviseur is van de scheidsrechter’.
Maar wie nu denkt dat de onthulling tot een schandaal leidt in de VS, met het aftreden van de minister van justitie, die komt bedrogen uit. Merel Pontier: “Ik was echt in shock toen ik het hoorde, maar hier zeggen veel mensen: ‘oh, kan dat dan niet?’ De media berichten erover maar in de politiek is het geen issue. De officier van justitie mag zijn werk niet meer doen, maar dat is het dan. Niemand ligt er hier wakker van.”
Merel Pontier(29) is nu legal director van de Clinton Young Foundation. De stichting begeleidt Young en zorgt dat hij een zo goed mogelijk juridisch team krijgt. Belangstelling voor de zaak kreeg zij al toen zij nog in Rotterdam woonde en voor DSW zorgverzekeraar werkte. In de loop van de jaren vloog zij meermalen naar Texas om Clinton op te zoeken in zijn dodencel. Het is een schamele ruimte van zes vierkante meter: een metalen bed, wc, tafeltje en een raam dat te hoog zit om naar buiten te kijken. “Wat sowieso niet kan, want ze maken het nooit schoon.”
De juriste besloot naar Texas te verhuizen en aldaar advocaat te worden. Specialisme van haar studie: ter dood veroordeelden. Met succes rondde zij de opleiding af en stortte zich op dat merkwaardige dossier vol fouten, dat met gemak een nieuwe Netflix-serie á la Making a Murderer zou kunnen opleveren.
Twee moorden
Eind november 2001 raakt Clinton Young betrokken bij twee moorden in Texas, op Doyle Douglas en Samuel Petrey. Hij is op pad met een groep vrienden en wordt als de schutter aangewezen. In beide zaken is het bewijs zeer dubieus. Douglas is aan de linkerkant van zijn hoofd beschoten, terwijl Young rechts naast hem in de auto zat. Het lijkt onlogisch dat hij het pistool in een bocht om het hoofd van het slachtoffer zou hebben gehouden.
Bij de dood van Petrey is er ook alleen de verklaring van medeverdachte David Page dat Clinton de schutter is, die zelf ontkent. Geen enkel forensisch spoor - als DNA-bewijs of vingerafdrukken - leidt naar de dan 18-jarige jongen. De jury twijfelt desondanks niet en veroordeelt hem tot de doodstraf. De andere verdachten komen er met veel lagere straffen vanaf. In 2003 gaat hij naar death row om zijn executie af te wachten.
Merel Pontier: “Clinton heeft altijd hoop gehouden en bleef zich op zijn toekomst richten. Hij is veel gaan lezen, met name over geschiedenis en het recht. Ik heb grote bewondering voor zijn doorzettingsvermogen. Hij is een beter mens geworden in de cel.”
Achttien jaar lang zit hij 22 uur per dag op cel. In coronatijd meestal 24 uur vanwege een tekort aan personeel in de Allan B. Polunsky Unit in Livingston. Gaandeweg komen er barstjes in het bewijs. Het heeft er alle schijn van dat met name kroongetuige en medeverdachte David Page vroegtijdig een deal heeft gesloten met justitie: in ruil voor een belastende verklaring komt hij er zelf genadig vanaf.
In 2017 komt er nieuw onderzoek naar een handschoen die op het plaats delict van de tweede moord is gevonden. Op de buitenkant zitten kruitsporen, in de binnenkant zit het DNA van David Page. Volgens de forensisch expert moet degene die de handschoen aanhad, Page dus, ook ter plekke hebben geschoten. Clinton Young heeft ook altijd verklaard dat de schutter handschoenen droeg. David Page wordt in zijn cel opgezocht door justitie en hij geeft toe dat hij Samuel Petrey heeft ontvoerd en daarover heeft gelogen tijdens het proces.
De executie, die gepland staat voor 26 oktober 2017, wordt ternauwernood afgeblazen. Merel merkt het als ze daags ervoor uit het vliegtuig stapt in Texas en een bombardement aan appjes vindt op haar telefoon. Direct gloort de hoop voor een nieuw proces waarin niet Clinton Young maar David Page als dader wordt gezien.
De grote doorbraak komt als een officier van justitie ontdekt dat zijn collega onder één hoedje heeft gespeeld met de rechter. De rechter in kwestie is inmiddels overleden, de officier heeft geweigerd naar de rechtbank te komen om een verklaring af te leggen. Pontier: “Hij zei dat hij bang was voor Covid en geen doodstraf voor hemzelf wilde riskeren, een nogal ongelukkige opmerking natuurlijk.”
De aanklager verdiende een kwart miljoen dollar voor het werk dat hij voor meerdere rechters deed. In veel gevallen zette hij zelfs hun beslissingen op papier. “Dit is zó basaal”, zegt Merel Pontier. “Iedereen weet: een officier van justitie werkt niet voor een rechter. Dat doe je gewoon niet.”
Handboeien en kettingen weg
Clinton Young is een week geleden overgeplaatst naar Midland County Jail in Texas, waar hij nog wel in een isoleercel verblijft. Dat betekent weinig bewegingsruimte maar wel de mogelijkheid af en toe iets van zich te laten horen. Op de Facebook-pagina van de stichting schrijft hij op 1 november jongstleden: ‘Ze hebben de kettingen en handboeien afgedaan! Het personeel hier is vriendelijk en professioneel. Een andere cultuur, minder idioten.’
Merel Pontier zegt dat hij wel heeft moeten wennen. “Ineens zit je in een nieuwe omgeving, met andere gevangenen en ander personeel. Kleding, zeep, briefpapier, dat moet hij nog allemaal krijgen. Maar hij is natuurlijk ontzettend blij.” Clinton Young zit inmiddels langer in de cel dan hij buiten de gevangenis heeft geleefd.
Zijn nieuwe proces laat nog wel een tijdje op zich wachten. Alles zal van vooraf aan beginnen en het nieuwe bewijs rond medeverdachte David Page zal een grote rol gaan spelen in het overtuigen van de jury. “Ik kan me niet voorstellen dat hij opnieuw voor moord wordt veroordeeld. Clinton wil als hij vrijkomt rechten gaan studeren en waar hij nu al mensen inspireert vanuit zijn cel, hoop ik dat hij zich dan nog meer kan gaan inzetten om het systeem te veranderen.”
En dat er werk aan de winkel is, dat is Merel Pontier wel duidelijk geworden sinds zij Rotterdam voor Texas heeft verruild. Vanuit de Clinton Young Foundation treedt zij als advocaat op in meerdere moordzaken. “Net als bij Clinton val je geregeld van je stoel. In iedere zaak is er wel iets misgegaan of was het geen eerlijk proces.”
De doodstraf aankaarten als Hollandse heeft teveel weg van een Don Quichotte. De politiek is er niet rijp voor. Ze geeft een voorbeeld van de weerbarstige werkelijkheid in Texas. “Kinderen onder de 18 jaar krijgen voor een moord levenslang en dan wordt na 40 jaar gekeken of ze op vrije voeten kunnen komen. Nota bene een wet door Republikeinen én Democraten opgesteld om dat te verlagen naar 20 jaar is getorpedeerd door de gouverneur. Hij maakte gebruik van zijn vetorecht, trouwens op de dag dat de wapenwet werd versoepeld. Je ziet wel waar hier de prioriteiten liggen, ongelooflijk.”
Borgsom
Clinton Young maakt ook kans al op korte termijn vrij te komen, op borgtocht. “Ook dat is iets dat wij in Nederland niet kennen. Het maakt niet uit wat je hebt gedaan, hoe ernstig en hoeveel kans er is dat je het nog een keer doet: als je een flinke borgsom op tafel legt, kan je naar buiten. In Midland County Jail zit iemand voor een drievoudige moord, die kan naar huis als er drie miljoen dollar wordt betaald. Voor Clinton wachten we nog op het bedrag voor de borgsom.”
Ondertussen wordt in ieder geval geld ingezameld voor het nieuwe proces. De donaties komen binnen en vooralsnog meer vanuit Nederland dan de VS zelf. “In Amerika denken ze: waarom zouden we ons druk maken om die ene uit duizenden gevallen? Wij zijn de doodstraf niet gewend. In Nederland leeft de zaak van Clinton meer, hoe gek dat ook klinkt.”