VERGETEN VERHALEN

Rotterdam herdenkt razzia van november 1944 en zo gaat het monument voor de slachtoffers eruitzien

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam heeft woensdag het ontwerp onthuld van het razzia monument. Tijdens de jaarlijkse herdenking van de razzia in Rotterdam en Schiedam in november 1944, is bekend gemaakt dat de Rotterdamse beeldend kunstenaar Anne Wenzel het monument heeft ontworpen.
Het is de bedoeling dat het monument in 2022 tijdens de herdenking wordt onthuld. Het monument zal aan de Parkkade komen. Bij de razzia op 10 en 11 november 1944 zijn zo'n 52.000 mannen van 17 tot en met 40 jaar weggevoerd. Het is de grootste razzia van de Duitsers in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Dit bevel werd op 10 en 11 november huis aan huis verspreid in Rotterdam en Schiedam
Dit bevel werd op 10 en 11 november huis aan huis verspreid in Rotterdam en Schiedam © archief
Onder het mom van arbeidsinzet, zijn de weerbare mannen uit de stad weggevoerd. Achtduizend militairen sluiten die twee dagen toegangswegen af en straat voor straat, huis voor huis worden mannen gedwongen mee te gaan. Vanaf verschillende verzamelplekken in Rotterdam, worden ze naar Duitsland gebracht.
Onzekere maanden volgen, zowel voor de dwangarbeiders als voor de achterblijvers. Het razzia monument is er dan ook voor hen allemaal. René Versluis is initiatiefnemer van het razziamonument en voorzitter van de Stichting Razziamonument. Zijn vader is tijdens de razzia meegenomen en heeft een dagboek bijgehouden van zijn tijd in Duitsland.
Kunstenaar Anne Wenzel heeft lang met Versluis gesproken om zich in te kunnen leven in het verhaal. Wenzel: "Ik wilde weten wat het voor de mensen betekende toen. Ik vond het heel indrukwekkend. Het had veel impact in Rotterdam, het is een heel groot verhaal maar het werd niet vaak gehoord."

'Het verhaal is beladen, divers, kwetsbaar en sterk'

De beeldend kunstenaar heeft meer werken voor de openbare ruimte gemaakt. Ook is haar werk te vinden in bijvoorbeeld Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam en het Stedelijk Museum Schiedam. Dit is voor haar één van de moeilijkste opdrachten, vertelt ze. "Omdat het gewoon heel groot is. Het verhaal is erg beladen, heel divers, heel kwetsbaar, heel sterk."
Voor het ontwerp heeft Wenzel een man en een vrouwen gekozen in een pose die destijds veel gebruikt werd voor foto's: de vrouw staand en de man op een knie voor haar. "Dat heb ik geboetseerd en dat is eigenlijk de situatie voor de razzia", legt Wenzel uit.
Kunstenaar Anne Wenzel met haar ontwerp voor het razzia monument
Kunstenaar Anne Wenzel met haar ontwerp voor het razzia monument © Rijnmond
"En dan komt de razzia. Ik heb toen dat gedaan wat bij de razzia ook gebeurde. Ik heb een groot mes genomen en die twee beelden heel bruut uit elkaar gesneden zodat zij niet meer bij elkaar waren." Ze pakt de twee figuren die los van elkaar zijn vast en schuift ze iets uit elkaar. Op zowel de man als de vrouw is een groot, rood deel te zien. "Ze hebben allebei wonden, maar die zie je soms niet meteen."
Het ontwerp met de man en vrouw gescheiden
Het ontwerp met de man en vrouw gescheiden © Rijnmond
"Als je van de ene kant kijkt, dan zie je de man. Loop je verder, dan zie je dat hij een wond heeft. Dat geldt ook voor na de oorlog, als je gewoon kijkt, denk je 'hij is in orde' en dan kijk je vanuit andere hoek en zie je de wond." Het ontwerp voor het monument symboliseert die wonden. "Door die razzia is een wond ontstaan en die wond werd eigenlijk vrij snel afgedekt, niemand mocht die wond zien.
Het ontwerp waarop de wonden van man en vrouw te zien zijn
Het ontwerp waarop de wonden van man en vrouw te zien zijn © Rijnmond
Als een wond niet wordt gezien, kan hij niet verzorgd worden en dan kan hij ook niet helen
Anne Wenzel
René Versluis van de Stichting Razziamonument is verguld met het ontwerp. Samen met het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam (CBK) hebben vertegenwoordigers van de stichting voor dit ontwerp gekozen.
"Het ontwerp verbeeldt naar ons idee heel goed het moment van die razzia en de verscheuring. We hebben de kunstenaar gebriefd vanuit de stichting, we hebben de 52.000 verhalen proberen te vertellen en de verhalen van alle achterblijvers. En dat het op deze manier eruit komt, dat vonden we echt een wonder. We vonden het een goede manier om dat moment van de razzia weer te geven", aldus Versluis.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl