Twintig jaar Leefbaar Rotterdam, van tegenpartij tot vaste waarde in Rotterdam

Sinds de eerste deelname aan de gemeenteraadverkiezingen in 2002 is Leefbaar Rotterdam een vaste waarde in de Rotterdamse gemeenteraad. Bij de verkiezingen in 2002 haalt Leefbaar zeventien zetels, in 2006, 2010 en 2014 zijn het er veertien en bij de laatste verkiezingen in 2018 komt de partij uit op elf zetels. Leefbaar Rotterdam neemt in twee periodes deel aan het college van burgemeester en wethouders: van 2002 tot 2006 en van 2014 tot 2018.

Een aantal memorabele momenten uit twintig jaar Leefbaar:

Precies twee maanden na de oprichting van Leefbaar Rotterdam wordt bekend dat Pim Fortuyn geen lijstduwer maar lijsttrekker voor de komende gemeenteraadsverkiezingen zal zijn. Fortuyn is op dat moment ook lijsttrekker voor de landelijke partij Leefbaar Nederland. Begin januari heeft hij zich gemeld bij oprichter Ronald Sørensen. Fortuyn laat in een e-mail weten dat Sørensen hem op de lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen kan zetten. "Maar eigenlijk vond ik dat oneerlijk. Mensen verwachten dat als je op ze stemt, je ook in de raad gaat zitten. Toen hebben we hem gevraagd als lijsttrekker. Dat vond hij prima, maar we moesten het wel even stilhouden", zegt Sørensen daar later over.

De presentatie van de kieslijst is op 20 januari 2002 in zalencentrum Engels in Rotterdam. Sørensen kondigt met trots aan: "Nummer 1, we hebben het hem net gevraagd en hij wil het doen, professor doctor Pim Fortuyn." De nieuwe lijsttrekker benoemt in zijn speech dat hij de strijd aan wil gaan met de PvdA: "Het zou mij een lief ding waard zijn als we het zover kunnen brengen dat de Partij van de Arbeid de komende jaren de oppositie ingaat en niet in het college van burgemeester en wethouders zit. Overigens met heel veel dank aan de Partij van de Arbeid, want zij zijn het geweest die in de periode van de wederopbouw hele grote verdiensten voor de stad hebben gehad. Maar als je al te lang blijft zitten, dan wordt het een beetje vervelend."

Het lukt Fortuyn om met Leefbaar de PvdA in de oppositiebankjes te krijgen. Op 6 maart 2002 behaalt de partij 17 van de 45 zetels bij de gemeenteraadsverkiezingen. Aan tafel bij TV Rijnmond tijdens de verkiezingsavond in het stadhuis hoort Pim Fortuyn van presentator Natascha Kuit: "Ik krijg net door, meneer Fortuyn, dat het er zelfs 17 zijn." Een glimlach, een zucht, ietwat verbouwereerd misschien. Mensen die Pim Fortuyn echt kennen, zullen zijn gezichtsuitdrukking op dat moment beter kunnen uitleggen. De partij die een half jaar daarvoor nog niet bestaat, is de nu de grootste in de Maasstad. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog blijft de PvdA in Rotterdam buiten het college van burgemeester en wethouders. Leefbaar formeert een coalitie met CDA en VVD.

Pim Fortuyn wordt op 6 mei 2002 doodgeschoten op het Mediapark in Hilversum. Fortuyn doet met zijn eigen partij Lijst Pim Fortuyn (LPF) mee aan de landelijke verkiezingen, na een breuk met Leefbaar Nederland. Als hij na een interview in aanloop naar de verkiezingen de radiostudio verlaat, wordt hij in het hoofd geschoten door Volkert van der Graaf. Pim Fortuyn overlijdt op 54-jarige leeftijd. De bijna niet te bevatten politieke moord in Nederland schokt iedereen. Een bloemenzee ontstaat bij het huis van Fortuyn aan het G.W. Burgerplein in Rotterdam en bij het stadhuis. Duizenden mensen lopen een dag later mee in een stille tocht, nog eens duizenden mensen nemen afscheid van Fortuyn in de kathedraal aan de Mathesserlaan. En ook duizenden mensen staan langs de route die de rouwauto aflegt op de dag van de begrafenis.

Marianne van den Anker wordt in 2004 wethouder Veiligheid namens Leefbaar Rotterdam. Zij pakt onder meer de overlast aan van heroïneprostituees in de stad en wil een einde maken aan de soms mensonterende situaties op het tippelzone aan de Keileweg. Op dinsdag 13 september om 23.40 uur gaat het hek van de tippelzone definitief dicht. Vanaf dat moment geldt een straatprostitutieverbod in Rotterdam. Hoerenlopers die op straat een prostituee oppikken, krijgen een boete van 2250 euro.

Er komen opvanghuizen in de stad voor de prostituees, in die huizen is plek voor 250 vrouwen. Ze worden er in een streng hulpverleningsprogramma geplaatst. De voor de sluiting van de Keileweg gevreesde uitwaaiering van straatprostituees door de stad, blijft uit.

Ahmed Aboutaleb wordt op 5 januari 2009 geïnstalleerd als burgemeester van Rotterdam. De installatie vindt plaats tijdens een buitengewone raadsvergadering. Niet alleen Aboutaleb houdt een speech, ook de fractievoorzitters komen aan het woord.

Leefbaar fractievoorzitter Marco Pastors heeft een envelop als welkomstgeschenk voor de nieuwe burgemeester: "Wij vinden dat u als een in Marokko geboren burgemeester van uw vooraanstaande positie in Nederland gebruik moet maken om in Marokko geboren Nederlanders de mogelijkheid te geven het Marokkaanse paspoort ongeldig te laten verklaren en hun kinderen een naam te geven die ze zelf mooi vinden. Wij bieden u als welkomstgeschenk een envelop aan, niet gevuld maar wel gefrankeerd en geadresseerd aan de koning van Marokko."

Marco Pastors is de lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010. Dominic Schrijer is dat voor de Partij van de Arbeid. Het wordt een nek-aan-nek-race. Beide partijen komen uit op 14 zetels. Maar welke partij is het grootst? Nadat alle stemmen zijn geteld, blijkt dat de PvdA 651 stemmen meer heeft gekregen dan Leefbaar Rotterdam. Lijsttrekker Pastors heeft veel meer voorkeurstemmen ontvangen dan PvdA-voorman Schrijer. Op Pastors stemmen zo'n 52.000 mensen, op Schrijer 24.000.

Die dag wordt ook duidelijk dat er sommige stembureaus onrechtmatigheden plaatsvinden, zoals twee mensen in één stemhokje. Toenmalig campagneleider Ronald Buijt laat tijdens de verkiezingsavond aan Radio Rijnmond weten: "De mensen die op het stembureau werken, komen binnen met een machtiging met alleen een handtekening erop. Vervolgens gaan de mensen op het stembureau de rest van de machtiging invullen. Dat kan niet."

Pastors eist een hertelling van de stemmen. Die komt er en ruim een week na de verkiezingen van 3 maart volgt de officiële uitslag: de PvdA is met 754 stemmen meer dan Leefbaar de grootste partij in Rotterdam.

In het televisieprogramma Knevel en van de Brink op NPO1 is fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam Ronald Schneider op 10 juli 2013 te gast. Een dag later zal de gemeenteraad van Rotterdam stemmen over de garantstelling van 165 miljoen euro voor een nieuw te bouwen stadion voor Feyenoord, ook bekend als HNS (Het Nieuwe Stadion).

"De hele fractie van Leefbaar Rotterdam, 14 stemmen in totaal, zal tegen stemmen", laat de fractievoorzitter live op tv weten. En daarmee wordt duidelijk dat er geen meerderheid in de Rotterdamse gemeenteraad is voor de garantstelling. Coalitiepartij D66 heeft al eerder aangegeven tegen te zijn. De andere coalitiepartijen PvdA, VVD en CDA hebben zonder D66 geen meerderheid. "Wij vinden het risico te groot en het draagvlak onder de Rotterdamse bevolking te klein", zegt Schneider. "Ik verwacht dat het dan een gelopen race is", vervolgt de fractievoorzitter van de grootste oppositiepartij. "Van de 45 stemmen die er zijn, zullen 24 tegen zijn." Want niet alleen Leefbaar en D66 zijn tegen, andere oppositiepartijen hebben al eerder aangekondigd tegen de garantstelling te stemmen.

Rotterdam krijgt na de verkiezingswinst van Leefbaar in maart 2014 een coalitie van Leefbaar Rotterdam, CDA en D66. Leefbaar levert drie wethouders, D66 twee en het CDA één. Op donderdag 15 mei staat de bijzondere raadsvergadering op het programma waarin de nieuwe wethouders worden benoemd en beëdigd. Leefbaar Rotterdam heeft Joost Eerdmans, Ingeborg Hoogveld en Maarten Struijvenberg voorgedragen.

Hoogveld is de partner van voormalig wethouder en fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam Marco Pastors. Die is op dat moment directeur van het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid (NPRZ).

Voorafgaand aan de benoeming van de wethouders vergadert de gemeenteraad over het coalitieprogramma. Dan wordt duidelijk dat de oppositie moeite heeft met de kandidatuur van Hoogveld. Maar het is niet alleen de oppositie die ervoor zorgt dat Ingeborg Hoogveld op de valreep geen wethouder wordt. Haar fractiegenoot Ronald Schneider staat klaar om haar plek in te nemen. Achter de schermen zou een deal zijn gesloten met de oppositie. Leefbaar voert spoedoverleg over de vraag of de kandidatuur van Hoogveld moet worden ingetrokken. De partij besluit om de raad te laten beslissen. De stemming wijst uit: 28 stemmen voor Schneijder, 17 voor Hoogveld. Ook een deel van de Leefbaarfractie stemt niet voor de voorgedragen Hoogveld maar voor Schneider. Hij wordt op 15 mei 2014 geïnstalleerd als wethouder Stedelijke Ontwikkeling en Integratie. Ingeborg Hoogveld gaat verder als raadslid voor Leefbaar Rotterdam.

Leefbaar Rotterdam raadslid Tanya Hoogwerf zet zich jarenlang in voor de veiligheid van vrouwen. Ze strijdt tegen (huiselijk) geweld tegen vrouwen en straatintimidatie. Op 26 augustus 2015 kondigt zij aan dat Leefbaar een verbod wil op intimiderend gedrag op straat tegen meisjes en vrouwen. Hoogwerf wil dat het verbod op straatintimidatie wordt opgenomen in de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV). "Het gaat me niet om nafluitende bouwvakkers, maar om irritant gesis, seksuele toespelingen en jongens die vrouwen zomaar uitschelden voor hoer. Soms leidt het zelfs tot intimiderende achtervolgingen en voelt zo'n meisje zich echt bedreigd en angstig", zegt zij daarover in augustus 2015 tegen Radio Rijnmond. Het duurt nog tot 2018 voordat het sisverbod wordt opgenomen in de APV.

In december 2018 volgt de eerste veroordeling door de Rotterdamse rechtbank: een 26-jarige man krijgt een voorwaardelijke boete van 200 euro opgelegd. Een jaar later gaat het een streep door het Rotterdamse sisverbod als het Hof in Den Haag bepaalt dat er geen wettelijke basis voor is. De bal ligt nu in Den Haag, waar de nieuwe zedenwet wacht op behandeling door de Tweede en Eerste Kamer. Die wet bepaalt dat straatintimidatie strafbaar is.