AFVAL
Wijkconciërge, schoonmaakbende én kinderen bestrijden zooi op straat in Oud-Crooswijk: 'Het is handhaven en opvoeden'
‘s Ochtends om half acht start hij zijn rondje langs de hotspots in Oud-Crooswijk. Op de fiets of op zijn brommer gaat hij de beruchte plekken af waar nog dagelijks afval naast de bak belandt. Als wijkconciërge is Leon van der Schelling een spin in het vuilnisweb. Hij kan via zijn tablet de schoonmaakploeg en vuilniswagens aansturen. Nog belangrijker is het contact met bewoners en sturen op gedragsverandering. "Het is handhaven en opvoeden."
De wijkconciërge is niet te beroerd om zelf de handen uit de mouwen te steken. Toen hij vijf jaar geleden in Crooswijk en Rubroek begon was het aantal afvaldumpingen extreem hoog. Nu zijn er nog zo’n 15 hotspots. Op zijn rondje checkt hij de containers op 'klemmers'. Vaak gaat de klep niet meer open omdat bewoners een te grote vuilniszak of een te groot stuk voorwerp erin proberen te proppen. Met een sleutel kan hij de achterkant van de container openen en de vastloper doordrukken. De rommel naast de bak ruimt hij dan gelijk op. Door zijn vaste rondje heeft de wijkconciërge gelijk een beeld waar extra inzet nodig is. "En het voorkomt dat vuil extra vuil aantrekt."
Bewoners ergeren zich groen en geel aan de troep op straat. "Ziet nou niemand van de gemeente dat het hier een zooitje is?", zegt bewoonster Nadia. Bankstellen, hele koelkasten, luiers, opengescheurde zakken. Elke keer weer, elke dag ziet ze die op straat. Het is volgens haar dweilen met de kraan open. "Wil je je huis inrichten, doe een rondje Crooswijk", zegt ze cynisch. Wat haar opvalt, is dat haar wijk veel smeriger is dan andere wijken in Rotterdam. "Waarom lukt het hier niet en in andere wijken wel?"
Grote ergernis en hardnekkig probleem
Rotterdam heeft al van alles geprobeerd om Oud-Crooswijk schoner te krijgen, helaas nog zonder veel resultaat. Uit het wijkprofiel blijkt dat ruim driekwart van de bewoners vaak overlast ervaart van zwerfvuil en afval naast de bak. Het percentage is gestegen van 74 naar 78 procent. De vervuiling van de wijk is een belangrijke oorzaak van waarom bewoners minder tevreden zijn over de buitenruimte.
De gemeente Rotterdam heeft van alles geprobeerd om de wijk schoner te krijgen. Er is een extra vuilniswagen ingezet om dagelijks de naastplaatsingen weg te halen. Hiervan knapte de wijk 'eventjes' op, maar er belandde ook meer afval naast de bak. Vanwege de verkeerde invloed en extra kosten is met extra rijden alweer gestopt.
En daardoor werd de wijk weer vuiler. De naastplaatsingen bleven langer staan en bewoners bleven vuilnis naast de bak opstapelen. Het is een hardnekkig probleem. Want ook voorlichting op scholen, een mobiel milieustation, extra schoonmaken en extra handhaving hebben nauwelijks effect. "De wijk blijft vervuild en er is geen verbetering zichtbaar", schrijft de gemeente in een evaluatie over de aanpak van afval op straat.
Lees meer: Afval niet naast de bak maar erin
Hoe dit probleem wel op te lossen?
Alle ondergrondse containers zijn in 2020 uitgerust met vulgraad-sensoren. Dat is niet gelijk een succes. Zeker in het begin gaan veel sensoren kapot of schieten los. Ook het systeem kan beter worden afgesteld. Nu gaan vuilniswagens sneller rijden. Als containers voor 60 procent vol zitten, dan wordt een wagen ingepland. In het begin was dat pas bij 90 procent vol waardoor de vuilniswagen vaak te laat kwam. "We zijn op de goede weg. In plaats van achter de feiten aanlopen, lopen we er nu op vooruit", zegt wijkconciërge Leon van der Schelling.
Zijn invloed begint zich langzamerhand af te tekenen. De wijkconciërge is er voor schoon, heel en veilig maar Leon heeft zijn handen vooral vol aan de bestrijding van het afval op straat. Met zijn tablet kan hij alles in de gaten houden. Van het aantal meldingen van bewoners tot de route van de vuilniswagens. "Ik kan precies zien wanneer een wagen de straat inrijdt." Problemen ziet hij ook in zijn tablet. "Als er een piek van meldingen is, dan weet je dat er een sensor kapot is."
Wijkconciërge werkt samen met bewoners
Leon onderhoudt intensief contact met bewoners en probeert ze te betrekken bij het probleem. Ook met woningcorporaties, de wijkagent, zorginstanties en het reinigingsteam onderhoudt hij contact. Hij maakt met iedereen een praatje, spreekt mensen aan op hun gedrag, is veel op straat en veel bewoners hebben zijn mobiele nummer. Als een vuilniszak niet in de container past, stapt hij op de bewoners af. Als hij grof vuil naast de bak aantreft, vraagt hij aan bewoners of ze een afspraak hebben gemaakt voor ophalen. Zo probeert hij te sturen op gedragsverandering: "Het gaat over opvoeden en handhaven."
Rotterdam telt 26 wijkconciërges. Ze zijn de ogen en oren van de wijk. Tien jaar geleden is de gemeente ermee begonnen in de strijd tegen de vervuiling van de stad. In Charlois, Feijenoord, IJsselmonde, Delfshaven, Oude Westen, Overschie, Schiebroek, Crooswijk en Ommoord zijn wijkconciërges actief. Ze brengen de probleemplekken in kaart, schakelen hulptroepen in en wijzen bewoners op het correct aanbieden van hun afval. Ze delen geen boetes uit, dat doen boa's. Wijkconciërges sturen vooral op gedragsverandering.
In Oud-Crooswijk helpen steeds meer bewoners bij het schoonhouden van de straat. Trots vertelt de wijkconciërge dat hij in Oud-Crooswijk en Rubroek hulp krijgt van wel 40 container-adoptanten. Dat zijn bewoners die de container bij hen voor de deur in de gaten houden en rommel eromheen opruimen.
Afval prikken ook in Oud-Crooswijk een hype
Door de coronapandemie is het afval prikken een hype geworden, ook in Oud-Crooswijk. Rondom het voormalige Heinekenterrein vormt een groep buren zelfs een schoonmaakbende. Eén keer per maand spreken ze op zondag af om zwerfvuil op te ruimen. Tijdens de eerste lockdown is de schoonmaakbende ontstaan. "We mochten nergens heen en konden alleen een rondje lopen en buiten spelen. Toen viel pas op hoeveel afval op straat achterblijft", vertelt Mesut.
Een buurvrouw was al actief met een prikker en zo ontstond het idee om samen aan de slag te gaan. Via de gemeente heeft Mesut geregeld dat bewoners voorzien worden van prikkers, vuilniszakken en handschoenen. Voor de kinderen zijn er kleine bezems. Mesut vindt het een kleine moeite om de gemeente een handje te helpen bij het schoonhouden van zijn stukje Rotterdam. "Ik vind een schoon speelplein voor de kinderen heel belangrijk, daar doe ik het voor", zegt hij.
Inmiddels hebben zich zo’n 20 tot 30 bewoners aangesloten bij de Crooswijkse schoonmaakbende. Met en zonder corona houdt het stand. Ook Linda en haar twee kleine kinderen zijn iedere keer van de partij. Met z’n drietjes struinen ze vrolijk de straten af en hebben al gauw een vuilniszak vol. Ze hoopt dat haar kinderen zo spelenderwijs leren wat in de natuur en wat in de prullenbak hoort. "Ik ben zelf ook jong geweest. Dan ben je er niet zo bewust mee bezig en gooi je wel eens wat van je af. Stiekem hoop ik dat deze twee kleintjes het met de paplepel ingegoten krijgen."
Vooral tijdens de eerste periode van de coronacrisis was er door het verplichte thuisblijven een explosie van huisafval. Mensen gingen hun huis opruimen en spullen weggooien. Voor Stadsbeheer was de hoeveelheid afval niet bij te benen. Vuilniswagens gingen stuk. Ook waren de roosters niet rond te krijgen omdat mensen preventief thuis moesten blijven of ziek waren. Met minder mensen en minder voertuigen moest er meer afval opgehaald worden.
Stadsbeheer heeft inzameling beter op orde
Inmiddels heeft Stadsbeheer de inzameling weer aardig op orde. Er zijn extra vuilniswagens beschikbaar en er wordt op zondag gereden. De gemeente overweegt om ook 's avonds en 's nachts te gaan werken maar dat heeft grote gevolgen voor de medewerkers. Daarvoor zal eerst extra personeel moeten worden aangenomen.
Op zijn tablet kan wijkconciërge Leon zien dat er minder klachten zijn over afval direct naast de bak. In 2019 ging het in Oud-Crooswijk om 883 meldingen, in 2020 was er een piek van 1387 meldingen en in het eerste halfjaar van 2021 zijn er 357 meldingen bij de gemeente binnengekomen. De wijkconciërge wil niet te vroeg juichen. "Er zijn nog altijd Rotterdammers die overal schijt aan hebben." En op het bewijs hoef je niet eens lang te wachten, zo maakt een klein rondje langs een paar containers duidelijk.
Grofvuil onoplosbaar probleem
In Oud-Crooswijk wordt nog veel grofvuil op straat gedumpt en daar wordt veel over geklaagd. In 2019 zijn er 448 klachten, in 2020 367 en in het eerste halfjaar van 2021 zijn het er 590. Het aantal klachten over grofvuil stijgt dus weer. Het kan zijn dat voor de op straat gedumpte huisraad wel een afspraak is gemaakt maar dat de melder dat niet weet.
Volgens de wijkconciërge houden veel bewoners zich van de domme of weten ze echt niet dat je voor het ophalen van grofvuil 14010 moet bellen. Bewoners klagen over een lange wachttijd van drie weken. "Zeker als je geen tuin hebt, dan heb je geen tijdelijke opslag", zegt bewoonster Nadia. Volgens haar zullen bewoners die de taal niet spreken ook niet bellen of een online afspraak maken.
Nadia is het melden beu. "Het probleem is bekend, krijg ik vaak te horen." Zij gelooft niet dat Stadsbeheer extra uitrukt. Volgens haar blijft het afval vaak liggen tot de volgende ophaalronde. De wijkconciërge benadrukt dat blijven melden belangrijk is. "Zo kan het systeem registreren en op problemen inspelen", zegt hij.
Container-adoptant Anneke Strasters blijft onvermoeibaar melden en dat doet ze bijna dagelijks. Via de MeldR-app stuurt ze foto's van grofvuil op straat. De Crooswijkse veegt iedere dag haar straatje schoon. "Je moet zelf ook je klauwtjes gebruiken", vindt ze.
Heitje voor een karweitje voor schone wijk
Een paar keer per week raapt Anneke samen met kinderen zwerfvuil. "Kinderen helpen en daar krijgen ze wat voor terug. Nu sparen ze voor pannenkoeken eten", vertelt ze. Dit keer helpen de 10-jarige Lara en 11-jarige Inaya haar. Ze struinen de bosjes af, ruimen afval van automobilisten op, gooien afval naast de bak in de bak en scheuren kartonnen dozen klein voor de papierbak. "Ik vind het gek dat mensen zomaar van alles op straat gooien en ik dat moet opruimen. Zij hebben toch ook handen en benen om het zelf te doen?", zegt de 11-jarige Inaya.
Zij spreekt leeftijdsgenoten en volwassenen aan als ze een heterdaadje ziet. "Tegen kinderen die ik ken, zeg ik: niet doen. En dan doen ze het gelijk in de prullenbak. Maar oudere mensen hebben vaak een grote mond", vertelt Inaya. Gelukkig krijgen de jonge meiden ook vaak complimenten. "Dan zeggen ze: je bent goed bezig. Ik ga er ook beter opletten", vertelt de 10-jarige Lara.
Rotterdam heeft nog meer in petto
De opties om de wijk schoner te krijgen, zijn nog niet uitgeput. De containers krijgen een groen of rood stoplicht om aan te geven wanneer die leeg of vol is. Grote informatieborden moeten duidelijk maken hoe je afval aanbiedt. Ook worden op de containers foto's van container-adoptanten geplakt. "Zo krijgen de containers een persoonlijk gezicht en zien bewoners welke buurtgenoten helpen de wijk schoner te krijgen. Misschien raken ze daardoor zelf ook meer betrokken bij het probleem", zegt wijkconciërge Leon.
Wil je reageren? Of heb je tips voor een verhaal over afval? mail: marion.keete@rijnmond.nl