Sliedrecht-Oost stookt binnenkort op poep

Wow. Dit uitzicht kan concurreren met dat vanaf de Grote Kerk, een paar kilometer verderop in het historische centrum van Dordt. We staan op het 32 meter hoge dak van HVC op de Baanhoekweg en kijken uit over de industrie van Dordrecht, de waterzuiveringsinstallaties, de Beneden Merwede, Papendrecht, Sliedrecht en in het oosten de groene Biesbosch. Veel mensen kennen HVC als afvalverwerker, maar tegenwoordig is het leveren van energie ook een belangrijke activiteit van het bedrijf.

Goederentreintjes tuffen langs bassins met aanstaand drinkwater. Boten schuiven langzaam voorbij en rook verlaat de schoorstenen. Zo lijkt het wel een klassieke modelspoorbaan op zolder. Boven ons draaien grote raderen om de fabriek die onder onze voeten ligt te koelen. Gezien vanaf de straat zijn dat onbeduidende wieltjes, maar als je er vlak onder staat zijn het reusachtige schijven die lawaai maken.

Dat roteren stopt over een jaar of twee, vertelt sitemanager Rob Teeuw. En dan wordt het stil op het dak. Koeling is dan niet meer nodig, want alle warmte van de slibverbrander verdwijnt dan via een leiding onder het water van de Merwede door naar de overkant, naar Sliedrecht. "Het wordt hier net zo rustig als in de Biesbosch."

Dat zit zo. In Sliedrecht wordt op dit moment een warmtenet aangelegd als alternatief voor aardgas. Door een ondergronds stelsel van leidingen stroomt water van ruim zeventig graden van huis naar huis en van bedrijf naar bedrijf. Niet kokend heet, maar warm genoeg om de gevaarlijke legionellabacterie geen kans te geven. Met dat water uit het warmtenet wordt de kachel gestookt, wordt koud leidingwater verwarmd en gaan de Sliedrechters in bad of onder een lekkere warme douche.

Nu wordt dat water nog traditioneel en milieuonvriendelijk verwarmd in een tijdelijke, gasgestookte installatie in de buurt. Dat is vooral om het kersvers aangelegde warmtenet toch alvast te kunnen laten draaien. Maar over een jaar of twee is rioolslib dé brandstof voor de waarschijnlijk honderden Sliedrechtse huishoudens en bedrijven die dan op het warmtenet zijn aangesloten. Ofwel, ze zitten er straks lekker warm dankzij dat wat er het riool in gaat en als je het even de tijd geeft goed brandbaar is: mensenpoep.

'Rioolslib' is wat overblijft na zuivering van het rioolwater. Een dikke bruine massa, die gedroogd de Dordtse ovens 365 dagen per jaar, 24 uur per dag laat roken en waar geen druppel fossiele brandstof meer bij hoeft. Alleen maar op z'n tijd een nieuwe lading de oven in. Rioolslib brandt als de beste en dit is de manier om er vanaf te komen. Van die warmte wordt bij HVC in Dordrecht al sinds 2006 groene stroom gemaakt. De warmte die daarna toch nog over blijft vervliegt nu nog in de lucht, maar wordt straks nuttig ingezet voor verwarming en warm water in woningen in Sliedrecht.

"Dit verhaal begint bij dat bruine water daar beneden", zegt Rob Teeuw. Hij wijst naar de zuiveringsbassins. "Al het residu uit het wc-water dat na zuivering van vier waterschappen overblijft, wordt hier verzameld. Dan wordt het nog een keer gezuiverd en ingedikt. Het laatste beetje dat je overhoudt gaat de oven in." Wie denkt dat dit de rioolvangst is van alleen maar een stad als Dordrecht heeft het dus mis. Het rioolslib dat hier belandt, wordt geproduceerd door een kleine vijf miljoen Nederlanders. HVC verwerkt het al sinds 1992.

Teeuw: "Vroeger ging het zo de lucht in. Later zijn we er ook elektriciteit mee gaan maken en straks ook warmte voor Sliedrecht. Ik vind dat fantastisch. Vroeger waren we vuilverbrander. Alles ging in de fik. Nu zijn we ook leverancier van warmte en elektriciteit. We verbranden afval dat niet meer te recyclen is. Heel wat mensen in Dordrecht en Sliedrecht zitten er dankzij ons warm bij." Dat begint straks met slibwarmte voor Sliedrecht-Oost en de Staatsliedenbuurt. Maar volgens berekeningen kan de slibverbrander uiteindelijk warmte leveren voor zo'n zevenduizend woningen en bedrijven die zijn aangesloten op de warmtenetten in de regio. Dan moet je denken aan bijvoorbeeld Papendrecht en Dordrecht.

"De warmte uit de slibverbrander brengen we straks ondergronds de wijk in", zegt Willy Heussen van HVC. "Via de Craijensteijn en de Deltalaan gaan we heel Sliedrecht door, op weg naar het oosten. Dat betekent voor Sliedrecht dat we veel eerder dan verwacht woningen duurzaam kunnen verwarmen." Op veel plekken in de Drechtsteden is een warmtenet nog een futuristische gedachte. Maar door een subsidie van het rijk wordt er in Sliedrecht-Oost momenteel vaart gemaakt met de aanleg. Met warmte uit rioolslib is het plaatje compleet, zegt Heussen.

Althans, voorlopig. Over een jaar of vijf gaat Sliedrecht namelijk over op geothermie, aardwarmte, zo is het plan. "Daarbij pompen we warm water op uit diepere lagen van de aarde", legt Heussen uit. Ook met dat warme water kan er worden verwarmd, al is de installatie voor aardwarmte erg groot. "Er zijn minstens vijfduizend huizen en bedrijven nodig om de enorme investering voor geothermie rendabel te maken. Je moet massa hebben."

De cruciale leiding - vanaf HVC onder de Beneden Merwede door en langs de Baanhoekbrug - moet nog wel worden aangelegd. Bij HVC is er geen mens die eraan twijfelt dat die leiding er ook komt. Over twee jaar zou de pijplijn klaar moeten zijn. Dan kunnen de containers met gasgestookte cv-ketels in Sliedrecht-Oost worden weggehaald en komt de warmte voor het dorp de komende jaren uit de Dordtse 'poepovens'.

Van het dak met het iconische industriële uitzicht gaan we terug naar beneden, het immense complex van HVC in. Eerst via de trap, dan via de lift. In die ijzeren goederenlift ruikt het al muffig. Een voorbode van wat komen gaat. We zijn namelijk op weg naar het dampende, kloppende hart van de slibverbranding die de 'bunker' wordt genoemd. Hier wordt natte drek gedroogd tot goed brandbare brokken. Zo'n veertig tot vijftig keer per dag komt een vrachtwagen een verse lading storten. Wat we zo in 'de bunker' te zien krijgen is bijna hallucinant, onwerkelijk, te noemen.

Het is niet de geur, die is als een vers bemeste akker. Dat is nog wel te bevatten. Het is het zicht. Zoveel poep heeft een gemiddeld mens nog nooit bij elkaar gezien. Het zijn metershoge bergen in de hoogte, omgeven door een ware oceaan aan drassige mest. Vooral dikke klei, noemt sitemanager Rob Teeuw het en daar heeft hij een punt als je goed kijkt.

Een grijparm tilt grote hele bergen op alsof het dat spelletje op de kermis is waarbij je een speeltje moet vast pakken en in een veilige haven moet zien te brengen. Met een natte klets valt de 'slib' vervolgens een paar meter verderop weer neer. Klaar om gedroogd te worden en vervolgens de oven in te gaan. Rob Teeuw: "Dit doen we al bijna dertig jaar. Maar wat er straks gebeurt is echt een megastap."

(Tekst gaat door onder foto)

De inwoners van Sliedrecht die aangesloten zijn op het warmtenet krijgen straks dus een wel heel bijzondere vorm van warmte. Zorgen maken hoeven ze zich niet. De huizen in baggerdorp Sliedrecht gaan niet naar mest ruiken, bezweren ze bij HVC. Slechts de warmte die de verbranding ervan oplevert, wordt afgegeven aan het water dat richting Sliedrecht gaat.

Het drinkwater en het warme water uit het warmtenet komen niet met elkaar in aanraking. Boven de dampen van de sliboven bereikt het een temperatuur van negentig graden, met ruim zeventig graden gaat het vervolgens richting Sliedrecht. Daar belandt het in een warmtewisselaar, verwarmt het 'plaatselijke' water zonder direct contact te maken en met een temperatuur van veertig graden arriveert het weer terug op de Baanhoekweg. Om het vervolgens weer op te stoken en terug onderdoor de Merwede te sturen richting Sliedrecht.

(Tekst gaat door onder foto)

Bij HVC geloven ze in warmte uit rioolslib. Willy Heussen: "Groot voordeel met deze manier van verwarmen is dat onze ovens continu kunnen branden. De aanvoer is gezien de aard van het materiaal en de natuur constant en zeer betrouwbaar."