Een Noorse spar in de kale binnenstad, 70 jaar geleden kreeg Rotterdam de eerste kerstboom uit Oslo

Het centrum van Rotterdam is in 1951 een kale, troosteloze bedoening. Zes jaar na de bevrijding is de wond van het bombardement nog lang niet hersteld. Ruth Buskop-Hjelnis van de Noorse Vereniging Rotterdam neemt het initiatief om een kerstboom uit Noorwegen over te laten komen.

De gemeente Oslo schenkt de boom, die komt uit de bossen ten noorden van de Noorse hoofdstad. Het vijftien meter hoge en meer dan twee ton wegende gevaarte komt op 17 december 1951 per schip aan in de IJsselhaven en wordt met een trailer naar de Coolsingel gebracht. Het Gemeente Energie Bedrijf (GEB) zorgt voor zeshonderd witte lampjes en er wordt twaalfhonderd meter lint gebruikt voor de versiering.

Rotterdam loopt uit voor de eerste Noorse boom. Op 19 december 1951 om half acht ’s avonds is het zover: de lichtjes gaan voor het eerst aan, de boom wordt officieel overhandigd aan Rotterdams burgermeester Oud. Het Vrije Volk schrijft over die avond: “Een gemurmel van verrassing en verwondering ging door de duizenden die hun warme huiskamer voor de koude Coolsingel in de steek hadden gelaten.”

De Coolsingel wordt afgesloten en trams moeten omrijden. Er wordt gezongen en gedanst bij het feestelijke moment en al snel wordt duidelijk dat Oslo het niet bij deze ene keer wil laten. De Noorse kerstboom op de Coolsingel wordt een traditie. Elk jaar schenkt zusterstad Oslo een metershoge spar aan Rotterdam. Vaak wordt die boom overgedragen door de burgemeester van Oslo, die daarvoor speciaal naar Rotterdam komt.

Verschillende Rotterdamse burgemeesters en wethouders hebben persoonlijk de boom uitgezocht of omgezaagd in de bossen rond Oslo. Ivo Opstelten is in 2000 samen met zijn echtgenote naar Noorwegen afgereisd. In dat jaar is het de vijftigste keer dat Rotterdam een kerstboom van Oslo krijgt. Opstelten zoekt de boom uit, zijn echtgenote helpt samen met de burgemeester van Oslo met omzagen. Vanwege deze vijftigste keer komt de Noorse prinses Märtha Louise naar Rotterdam om de boom officieel over te dragen.

Ook de huidige burgemeester Aboutaleb heeft de handen uit de mouwen gestoken in de Noorse bossen. Hij helpt met het omzagen van de boom voor Rotterdam in 2011.

In 2013 is het toenmalig wethouder Hugo de Jonge die naar Noorwegen gaat om de kerstboom voor Rotterdam samen met de burgemeester van Oslo om te zagen.

Jarenlang komt er elk jaar een Noorse spar naar de Coolsingel. Het gaat niet altijd vlekkeloos. Zo is iedereen verbaasd als in 1953 het schip in de IJsselhaven aankomt maar de boom niet aan boord is. Een staking van zeelieden in Noorwegen is de reden. De boom moet via Zweden vervoerd worden en komt uiteindelijk wel op tijd aan.

In 1956 gaat het even mis. “De tien meter lange kruin begon plotseling te hellen. En voor iemand kon reageren, vlijden de takken zich op de tegels”, schrijft Het Vrije Volk op 19 december 1956. De burgemeester van Oslo is dan al in Rotterdam om te boom over te dragen aan burgemeester Van Walsum van Rotterdam.

“Maar zo gauw is men in Rotterdam niet uit veld geslagen”, vervolgt het krantenverslag. Er worden balken en latten gebruikt om de Noorse kerstboom rechtop te zetten. De traditionele overdracht kan ook in 1956 gewoon doorgaan! Begin jaren ’60 kan de Noorse spar een aantal keren niet op de vaste plek bij het stadhuis worden gezet vanwege de aanleg van de metro. De kerstboom krijgt die jaren een plek op het Stadhuisplein.

Zeventig jaar geleden is de traditie geboren. Inmiddels is er een einde aan gekomen. In april 2014 laat de burgemeester van Oslo aan burgemeester Aboutaleb weten dat er in dat jaar geen kerstboom meer geschonken zal worden. Het is volgens de Noren te duur, te omslachtig en het past niet meer bij de veranderende milieu-eisen. Het zou zo’n zevenduizend euro kosten om de boom van Noorwegen naar Rotterdam te vervoeren.

Oslo schenkt tot 2013 niet alleen een kerstboom aan Rotterdam, maar ook aan Londen en Reykjavik. De IJslandse hoofdstad krijgt ook te horen dat er aan de traditie een einde komt. De boom voor Londen wordt nog wel verscheept.