ROTTERDAM

Met 60 man snurken op een zaal: voor daklozen is de winteropvang het laatste vangnet tegen de barre kou

De Poolse Pavel ontwaakt in de winteropvang
De Poolse Pavel ontwaakt in de winteropvang © Tenny Tenzer
Rotterdam telde vorige maand 163 buitenslapers. Voornamelijk mensen uit Oost-Europa die geen recht hebben op reguliere opvang. De gemeente vangt ook deze groep op in de winteropvang als het kouder wordt. Wat treedt er bij verschillende instanties in werking als de temperatuur onder het vriespunt zakt?
Het is druk in de Vijverhofstraat in Rotterdam-Noord. Hier verzamelen ongeveer 30 mannen, hun dikke jassen verraden dat ze vaak buiten zijn. Ze staan in de rij voor een bus die ze naar hun slaapplek gaat brengen. Zo ook de Poolse Pavel (40). Hij heeft zelfs een slaapzak bij zich. “Het is veiliger om binnen te slapen. Je wordt dan niet door andere mensen lastiggevallen.” Een flesje sterke drank valt uit de zak van een van de mannen als hij de bus betreedt. De fles is kapot. “Kunnen we nog even langs de bar voor een drankje? Ik trakteer”, grapt hij als ze al richting de winteropvang rijden.
Een nacht mee met veldwerkers en overnachting in de winteropvang
Vanavond slapen deze mannen binnen omdat er sprake is van vorst, de eerste van deze winter. Een oude sportschool op een industrieterrein in de buurt van Zestienhoven dient als opvanglocatie met in totaal 120 bedden. De Nico Adriaans Stichting organiseert de winteropvang in opdracht van de gemeente Rotterdam. Pavel is een van de eersten die binnenkomt. Meteen rolt hij zijn slaapzak uit over het bed. “Ik heb een probleem met alcohol”, vertelt hij openhartig. “Ik ben daardoor mijn baan en huis kwijtgeraakt.“ Voorheen sliep Pavel op Rotterdam Centraal of in portiekjes van winkels. Totdat hij werd opgepikt door de veldwerkers van het Leger des Heils.
In totaal zijn er in Rotterdam 300 plekken voor reguliere nachtopvang, 120 voor gezinnen en 27 plekken voor crisisopvang (18 tot 23 jaar). Daarnaast is er de winterkouderegeling (winteropvang) met 120 plekken. Het merendeel van de gebruikers van de winteropvang is EU-migrant. Sinds eind 2019 is er een toename van deze groep met een piek in maart 2021 van bijna 200 (buiten slapend en noodopvang). Vorige maand, november 2021, waren er 163 geregistreerde buitenslapers.
Veldwerkers Mark en Arie sporen buitenslapers op
Op Rotterdam-Zuid sluit veldwerker Mark van het Leger des Heils de deur van de soepbus. Hij gaat samen met collega Arie met deze bus buitenslapers opzoeken en ze als ze willen naar de winteropvang brengen. Het Leger des Heils heeft eigen opvanglocaties. Maar hier mogen ongedocumenteerden of arbeidsmigranten niet verblijven: dat zijn vaak de personen die buiten slapen. “Zullen we eerst danken?”, zegt Mark. Hij vouwt zijn handen en sluit de ogen. “Vader God, dank u voor uw liefde. We bidden dat we vanavond uw liefde mogen laten zien aan de mensen.” In gebed begint de nacht van veldwerkers Mark en Arie. 
In het gure weer rijden ze naar Rotterdam Centraal, hier zijn veel buitenslapers. Mark loopt meteen vanuit het busje naar een man die met twee boodschappentassen en een dunne jas voor de stationsingang staat. De man stelt zich voor als David en is al 12 jaar dakloos. “Ik slaap vanavond onder een brug.” Ondertussen geeft Mark hem eten, een winterjas, sjaal en slaapzak. David slaapt liever buiten dan in de winteropvang. “De mensen die daar slapen zitten aan de drank, houden geen rekening met anderen en maken lawaai. Ik ga pas naar de winteropvang als het echt koud is.” Mark respecteert deze keuze. Nadat ze in gebed gaan, verdwijnt David in de nacht.
Veldwerkers Mark en Arie op zoek naar daklozen
Veldwerkers Mark en Arie op zoek naar daklozen © Tenny Tenzer
Laatste vangnet
Terug naar de winteropvang. Het is spitsuur. Busjes rijden af en aan. In totaal 60 mannen en drie vrouwen slapen - gescheiden - in de winteropvang vanavond. Het is een bont gezelschap: mannen die Arabisch spreken, Polen en zelfs een paar mannen met een uniform van een fietsbezorgdienst. Ze worden eerst allemaal gefouilleerd voordat ze naar binnen mogen. Drank en wapens worden afgepakt. Raychel Dall is één van de medewerkers van de opvang. Hij laat een boksbeugel zien die vanavond zonder problemen in beslag is genomen. Hij is te herkennen aan een fluorescerend hesje. “Iedereen heeft een vangnet nodig. De winteropvang is voor deze mensen het laatste vangnet.”
Raychel (33) is een druk baasje. Hij heeft dienst tot middernacht en heeft ook een baan overdag. Daarnaast is hij personal trainer. Vorig jaar was de eerste keer dat hij in de winteropvang - toen in de Maassilo - werkte. Het was volgens hem een "geweldige ervaring". “Het mooiste aan dit vak is dat je mensen ziet veranderen. Zoals alcoholisten die mij de fles teruggaven en niet meer drinken. Het is mooi om te zien dat ze ondanks de taalbarrière samen de nacht doorbrengen.” De mannen slapen vannacht op een bed met matras. Sommigen hadden de dunne deken al voorzien en hebben een slaapzak meegenomen. Elk bed heeft een eigen stroompoort en ze kunnen de hele nacht koffie, thee en limonade halen.
Buiten de winteropvang wordt constant gerookt, de hele nacht door
Buiten de winteropvang wordt constant gerookt, de hele nacht door © Tenny Tenzer
Pavel gaat nog snel buiten een sigaret roken voordat om elf uur de lichten uitgaan. Zijn armen zo dicht mogelijk tegen zijn torso om zo min mogelijk lichaamswarmte te verliezen. Hij is dankbaar voor de winteropvang. “De mensen hier helpen mij bijvoorbeeld met het zoeken naar een baan. Het voelt ook fijn dat mensen hier met me willen praten ongeacht of ik dakloos of een alcoholist ben.” Er bekruipt hem een gevoel van verdriet nu de kerstdagen in aantocht zijn en hij niet met vrienden en familie kan zijn. “Maar ik heb gelukkig wel al twee uitnodigingen van instanties om de feestdagen door te brengen”, zegt hij als hij zijn sigaret uitdrukt. Binnen gaan de lichten uit. Langzaamaan begint een een oorverdovend gesnurk. 
'De lichten gaan uit en er begint langzaamaan een oorverdovend gesnurk'
'De lichten gaan uit en er begint langzaamaan een oorverdovend gesnurk' © Tenny Tenzer
Ondertussen rijden veldwerkers Mark en Arie nog steeds rondjes. Ze gaan naar een plek onder een viaduct waar vaak buitenslapers zijn. Het is pikdonker, met zaklampen lopen ze de drassige bosjes in. “Het is spannend en uitdagend werk. Je hoopt dat als je iemand tegenkomt je iets voor die persoon kan betekenen.” Op een verlaten slaapzak na vinden de veldwerkers hier niets. Op een andere plek in Rotterdam hebben de veldwerkers wel beet. Een man slaapt in de portiek van een kerk. “We zijn van het Leger des Heils. Wil je binnen slapen? Er is winteropvang. Ik breng je”, zegt Mark terwijl hij zijn zaklamp richting de slaperige buitenslaper schijnt. 
Na een korte aarzeling gaat buitenslaper Danny toch mee. Na een gevangenisstraf verloor hij zijn huis en belandde hij op straat. Hij wil niet in de reguliere opvang omdat er veel drank en drugsverslaafden zijn, vertelt hij. Toch kiest hij ervoor om vandaag met de veldwerkers mee te gaan. “Fijn dat deze mensen er zijn en dat wij aandacht krijgen.” Het is na middernacht als de dienst van de veldwerkers erop zit. Twee personen hebben ze naar de nachtopvang gebracht. De nacht sluiten ze af net zoals ze begonnen: in gebed. Mark: “Dank u wel voor de avond en dat we het verschil mochten maken. In Jezus naam, amen.” 
Om zes uur gaan de lichten in de opvang weer aan. De nacht was koud. Volgens de medewerkers omdat tijdens het uitschakelen van het licht ook de verwarming stopte. Pavel ligt door de kou nog helemaal ingepakt op bed. Zijn plan voor vandaag? Hij heeft ’s ochtends een afspraak en gaat daarna rondhangen om vervolgens einde middag weer naar de winteropvang te gaan. “Hopelijk dit keer met warm water en verwarming.”
Wil je jouw verhaal over dak- en thuisloosheid delen? Mail maar tenny.tenzer@rijnmond.nl

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl