Rijnmond blikt terug op 2021: Dit was het veelbewogen jaar waarin weer een stadionplan van Feyenoord sneuvelde

Er is zoveel gebeurd dit jaar, dat het goed is om even terug te gaan naar het startpunt. Het is 27 december 2020, een paar dagen voor het jaar 2021 begint. Algemeen directeur Mark Koevermans staat ons te woord over tal van belangrijke thema's. Daar zit natuurlijk ook Feyenoord City bij. Het stadionplan van Feyenoord krijgt op dat moment al veel kritiek maar ook de nodige support. Koevermans gelooft in ieder geval nog steeds dat het realiseren van het nieuwe stadion, met de plannen zoals ze er dan liggen, mogelijk is.

"We hebben bewust gekozen voor enkel nieuwbouw en wij vinden dat we dat goed moeten afmaken,” zegt Koevermans die middag. “Ik wil dat wij kunnen zeggen dat we er alles aan gedaan hebben om te bepalen of het kan, of niet. Het zou fantastisch zijn als het lukt, maar dan wel onder de voorwaarden zoals die geschetst zijn. (…) We hebben nog tien maanden de tijd en die tijd hebben we ook hard nodig. We zijn er nog niet met de bouwkosten en de financiering is nog niet rond. Alleen dán gaan we het doen. Of we nog 'nee' kunnen zeggen? Er is nog niets besloten, dat kan nog steeds.”

Vier maanden later komt het eerste grote Feyenoord City nieuws van het jaar naar buiten. Op 13 april staat op rijnmond.nl dat Feyenoord één van de seinen voor de komst van het nieuwe stadion op groen heeft gezet. Enkele dagen later bevestigt de club het nieuws aan de Rotterdamse gemeenteraad, die zat te wachten op een officiële update.

Feyenoord spreekt in het stadiondossier steeds in de metafoor van de drie stoplichten. Pas als de seinen van alle drie de stoplichten op groen staan, komt het nieuwe stadion er werkelijk. De stoplichten staan symbool voor de belangrijke onderdelen in het plan: de businesscase, de financiering en de bouwkosten.

Wat betreft de business case van het nieuwe stadion is de Rotterdamse voetbalclub in april klaar om definitief ‘ja’ te zeggen. Het werk rond de twee andere belangrijke pijlers – de financiering en de bouwkosten – is nog niet afgerond, waardoor de club nog geen definitief uitsluitsel kan geven.

In de businesscase wordt gerekend met een 'performance fee', een vast bedrag dat Feyenoord ontvangt om te spelen in het nieuwe stadion, van 25 miljoen euro. Om dat bedrag werkelijk te krijgen moet wel aan een aantal ambitieuze voorwaarden worden voldaan. Zo moet Feyenoord per jaar 24 thuiswedstrijden spelen: 17 competitieduels, 3 Europees, 2 in de beker, 1 oefenduel aan het begin van het seizoen en de jaarlijkse open dag. En dat voor gemiddeld 50.000 toeschouwers.

Het spelen van 24 thuiswedstrijden, waarbij het in de businesscase gaat om de horeca-inkomsten, betekent dat Feyenoord jaarlijks de groepsfase van een Europees toernooi moet halen.

Ook moeten er jaarlijks acht grote evenementen plaatsvinden en moeten er 150.000 mensen een rondleiding door het nieuwe stadion krijgen. Ook het aantal business seats en business lounges zal ten opzichte van de huidige situatie flink omhoog moeten. Als deze doelstellingen niet worden gehaald, dan gaat de performance fee stapsgewijs omlaag, met als bodem 17,5 miljoen euro. Dat bedrag is gegarandeerd.

En het publiek moet komen met ander vervoer dan de auto. Want in het mobiliteitsplan wordt uitgegaan van meer gebruik van openbaar vervoer en ander vervoer dan de auto.

De gemeente wacht op de formele goedkeuring van de voetbalclub over de business case om zelf de volgende stappen in Feyenoord City te kunnen zetten. Naast een nieuw stadion, het belangrijkste onderdeel van het project, gaat het ook om woningbouw en een algehele impuls aan Rotterdam-Zuid. Het bestemmingsplan is onder voorbehoud van afspraken in een 'position paper' al goedgekeurd. Dat zijn de afspraken tussen de club en de gemeente Rotterdam, op basis waarvan de gemeente akkoord is gegaan met deelname aan de investeringen in het nieuwe stadion.

Of Feyenoord aan alle afspraken voldoet, wordt getoetst door het financiële adviesbureau Deloitte. Zij doet een check of alle aannames en berekeningen in de business case kloppen en of alles valt binnen de met de gemeente besproken position paper.

30 april laat Deloitte de bevindingen weten. De businesscase voldoet grotendeels aan de gemaakte afspraken. Op twee cruciale onderdelen geeft het bureau nog geen doorslaggevend advies en laat het oordeel aan de gemeenteraad. Die is terughoudend in haar reactie. Ja, er staan veel seinen op groen. Maar wat betreft de financiering en bouwkosten staan de seinen nog op rood. En dat baart zorgen.

Zorgen die Feyenoord tijdens een raadsvergadering in juni niet wegneemt. De club heeft weliswaar het stoplicht voor de businesscase op groen gezet. Maar of dat ook lukt voor de financiering en de bouwkosten? Dat wordt pas duidelijk aan het eind van het jaar. De Rotterdamse politiek zit opnieuw in de wachtkamer.

Ondertussen dient er ook een zaak bij de Raad van State, aangespannen door supporters en bedrijven op de beoogde locatie van het nieuwe stadion. Zij vinden dat het door de gemeente goedgekeurde bestemmingsplan niet goedgekeurd had mogen worden, omdat Feyenoord de financiering nog niet rond heeft en het nog altijd onzeker blijft of het stadion er daadwerkelijk komt. De zaak wordt tegen het einde van het jaar inhoudelijk behandeld. Dat is althans de planning. Het loopt anders.

Al in oktober is duidelijk dat het niet de goede kant op gaat met het stadionplan binnen Feyenoord City. In een analyse op deze website na gesprekken met diverse bouwexperts en ingewijden is het duidelijk: Feyenoord kan onmogelijk 'ja' zeggen tegen de komst van het nieuwe stadion.

Er zijn nog twee scenario's: opnieuw uitstel van het stadionplan, of de stekker eruit. In dit geval zullen de financiële scherven door de voetbalclub en vooral het Stadion Feijenoord moeten worden opgeraapt. Om vervolgens te kijken wat er mogelijk is met de huidige Kuip. Eerst qua noodzakelijk onderhoud en daarna een renovatie op de langere termijn. Dat noodzakelijk onderhoud moet ook gedaan worden als het stadionplan wordt uitgesteld.

Een maand later zegt Feyenoord ook officieel het vertrouwen op in het nieuwe stadion. Het nieuws van Rijnmond wordt landelijk opgepikt en zorgt voor een schok in politiek Rotterdam. Wat betekent dit besluit van Feyenoord voor de rest van de gebiedsontwikkeling en Feyenoord City als geheel?

De directie van Stadion Feijenoord laat al snel weten te hopen dat de voetbalclub het gesprek met de gemeente aan wil gaan om nog te kijken naar een oplossing. Ook het stadsbestuur gaat niet direct mee in de optie van Feyenoord om het stadionplan stop te zetten. Maar nadat Feyenoord, na drie dagen vergaderen, in een persconferentie aangeeft dat de bouwkosten 180 miljoen euro hoger uitvallen, is het vertrouwen ook daar naar een dieptepunt gedaald.

Het stadionplan is van tafel geveegd. Alle opties gaan door Feyenoord onderzocht wordt, wat voor maanden vertraging gaat zorgen in het totale Feyenoord City dossier. Mogelijk komt er alsnog een nieuw stadion. Een doorstart van het vorige plan, met aangepaste businesscase en ontwerp? Een volledig nieuw plan? Of toch renovatie? Voor Feyenoord begint er een 'herijking', waarbij alles weer op nul staat.

Zowel Stadion Feijenoord als het stadsbestuur koersen nog steeds af op nieuwbouw. Afgesproken wordt wel dat Feyenoord nu aan zet is en de leiding heeft. De voetbalclub gaat onderzoeken en bepalen wat voor plan er nu op tafel komt te liggen.

Al snel blijkt dat het de club menens is en dat nieuwbouw geen uitgemaakte zaak meer is. In het begin van 2022 zal in de onderzoeken naar een doorstart van het stadiondossier niet alleen het vorige nieuwbouwplan tegen het licht gehouden worden. Ook het renovatieplan wordt weer bekeken. Is dat eventueel in te passen in de overige plannen qua gebiedsontwikkeling? Of zelfs zonder integratie in Feyenoord City? Voor Feyenoord is elk alternatief er nu één.

In een vergadering met de aandeelhouders bevestigt de directie van Stadion Feijenoord dat de voetbalclub nu de leiding heeft in het stadiondossier. Zij wil nog altijd graag nieuwbouw, maar wacht ook af wat er komt uit de onderzoeken van Feyenoord naar alternatieven. In april moet dat onderzoek zijn afgerond.

Ondertussen wacht de gemeenteraad opnieuw af tot er meer duidelijkheid is. Een definitieve streep door het plan zorgt er ook voor dat alle afspraken in het position paper weg zijn en dat er een nieuw bestemmingsplan gemaakt moet worden. Het stadsbestuur wil, met de woningnood in de stad, zo snel mogelijk beginnen met bouwen van nieuwe woningen op de voor Feyenoord City gereserveerde plek.

Of de Raad van State daar ook toestemming voor geeft is nog niet duidelijk. Na het nieuws vanuit Feyenoord over het nieuwe stadion, het vliegwiel van het hele project, besloot de Raad van State om de zitting op te schuiven naar februari. Er van uitgaande dat er dan voldoende bekend is om de zaak rondom het bestemmingsplan wel inhoudelijk te behandelen. Het wordt één van de volgende hoofdstukken in 2022 van het lange boek rondom de stadionplannen van Feyenoord.