SCHIEDAM

Voortaan dichters bij eenzame uitvaarten Schiedam: ‘Je wordt niet alleen geboren, dus je zou ook niet alleen moeten heengaan'

(Oud-)Stadsdichter 
Yvette Neuschwanger | Foto: Privécollectie 
Yvette Neuschwanger
(Oud-)Stadsdichter Yvette Neuschwanger
Schiedammers die in eenzaamheid overlijden zullen vanaf 2022 worden begraven door een dichter. De poëet zal bij de uitvaart een persoonlijk gedicht voordragen. “Ieder mens heeft recht op een waardig afscheid.”
“Eenzame uitvaarten, dat went gewoon niet”, vertelt Andries Frederik van Frederik Uitvaartverzorging. Hij is is al bijna twintig jaar actief in de uitvaartbranche. Hij heeft veel meegemaakt, zeker tijdens de coronapandemie, waarin de oversterfte hoog is. Als schrijnende voorbeelden noemt hij een gezin waarvan alle nabestaanden positief werden getest, waardoor de dienst moest worden verzet. Of een man die was overleden aan corona en wiens partner tegen hetzelfde virus vocht, in het ziekenhuis. Toch zijn het juist de eenzame uitvaarten waarmee hij worstelt.
Mocht er iemand komen te overlijden die vrijwel geen kennissen heeft, geen vrienden of familie nalaat, dan faciliteert de gemeente de uitvaart. Dat is geen evenement, het is slechts een sobere, geruisloze rit naar een crematorium of begraafplaats, zonder ceremonie. “Het is vreselijk om te zien dat er soms niemand aanwezig is”, zegt Frederik. “Ook voor mij en de kistendragers. Dit blijft mensenwerk.”
Vanaf 2022 zullen deze uitvaarten dragelijker worden voor Frederik en zijn team. Vanaf dan zal er bij iedere plechtigheid een Schiedamse dichter aanwezig zijn. Daar is Frederik blij mee, hij voelde zich namelijk verplicht om een gedicht voor te dragen bij eenzame uitvaarten. “Maar een dichter zorgt voor een compleet andere tekstbeleving.”

Buren optrommelen

De initiator van het plan is de huidige stadsdichter van Schiedam, Yvette Neuschwanger. Er komt een poule van twaalf dichters die afwisselend op een eenzame uitvaart zullen spreken. Over enkele dagen is Neuschwanger stadsdichter af, daarom is ze blij dat dit initiatief haar nalatenschap is. “Hoe mooi is het om jouw talent in te zetten waardoor iemand een waardig afscheid krijgt?”, zegt ze. “Het is een kleine moeite, het is wat ik kan, dat zou ik graag zo inzetten.”
Andries Frederik verzorgt al jaren de eenzame uitvaarten voor de gemeente Schiedam. Per jaar zijn dat er ongeveer vijftien per jaar, laat de gemeente Schiedam weten. “In principe vinden deze uitvaarten alleen plaats in het bijzijn van de begrafenisondernemer, die zorgdraagt voor een waardig afscheid." In principe betaalt de gemeente deze uitvaarten, omdat de overledene niemand heeft. Daarom is het ook niet de bedoeling dat er toch mensen bijzijn. "Maar", laat de gemeente weten, "bij uitzondering komt het voor dat we maatwerk bieden als bekenden afscheid willen nemen en er geen nabestaanden zijn.”
Uitvaartondernemer Frederik kan het soms zelf niet aanzien, dat een persoon alleen wordt begraven of gecremeerd. Drie jaar geleden bijvoorbeeld, toen is hij zelf op zoek gegaan naar bekenden van de overledene. Hij belde aan bij buren, maar ook zij kende de overledene niet goed. Wel wisten zij hem door te verwijzen naar een lokale supermarkt, waar Frederik tien bekenden wist op te trommelen. “Ieder mens heeft recht op een waardig afscheid”, vindt hij, ook mensen die weinig geliefden meer kennen, misschien juist wel zij.

Niet anoniem ten onder

Hoe gaat een eenzame uitvaart er dan uitzien? Het ingetogen karakter zal in ieder geval blijven. Voordat iemand daadwerkelijk wordt gecremeerd of het graf in wordt gehesen, wordt er bij het leven van diegene stilgestaan. “Een dienst is een groot woord”, zegt Yvette Neuschwanger. “Het is de nuance die je kan aanbrengen, dat iemand niet anoniem in de oven of onder de grond verdwijnt.”
Neuschwanger zwaait weliswaar af, ze zal wel onderdeel zijn van de groep beschikbare dichters. Dat vindt ze spannend, ervaring met dichten op een eenzame uitvaart heeft ze namelijk niet. “Je wilt het vooral goed doen. Als je naar een uitvaart gaat, dan is het voornamelijk van iemand die je hebt gekend. Daar komt emotie bij kijken. Ik weet niet hoe dat werkt als ik iemand niet ken. Het is iets triests, het besef dat er niemand is om afscheid te nemen van iemand. Ik weet niet hoe dat zal binnenkomen.”
De dichters die meewerken aan het initiatief zullen elkaar in ieder geval steunen, ervaringen uitwisselen en elkaar helpen voorbereiden. Want hoe doe je dat, dichten over iemand die je niet kent? “Je gaat kijken of er toch buren of vrienden zijn. Daar ga je mee in gesprek om toch een persoonlijk gedicht te schrijven”, vertelt Neuschwanger.
Ze besluit: “Je wordt niet alleen geboren, dus je zou ook niet alleen moeten overlijden. Hoe je met doden omgaat zegt iets over hoe je als samenleving in elkaar zit.”

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl