ENERGIETRANSITIE

Telers draaien gaskraan noodgedwongen dicht: ‘Voortbestaan sector in gevaar’

De komkommerkas 'koud' gezet van tuinder op Voorne-Putten.
De komkommerkas 'koud' gezet van tuinder op Voorne-Putten. © Rijnmond
De extreem hoge gasprijzen bezorgen groente- en bloementelers in de glastuinbouw kopzorgen. Allemaal treffen ze maatregelen om de stookkosten omlaag te krijgen. Een aantal neemt hele drastische maatregelen en zet de kassen op ‘koud’. De gasprijzen gaan zo over de kop dat er niet tegenop te kweken valt.
“Alles zou in de brand moeten staan, maar corona overstemt alles”, zegt een rozenkweker uit onze regio. Hij heeft de gaskraan dichtgedraaid en is overgaan op kweken met de natuur mee. “In december werd het zo gevaarlijk dat het niet meer verantwoord was om door te gaan”, vertelt hij. De gasprijs stond toen op 1,80 euro per kuub, dat was negen keer zo duur als normaal. Die exploderende gasprijs kan nooit door een stijgende verkoopprijs worden gecompenseerd. “Het is enorm pijnlijk en vervelend, dit gaat om het voortbestaan van mijn bedrijf. ” Met deze maatregel brengt de rozenkweker zijn kosten omlaag, maar voorlopig heeft hij daardoor geen inkomsten.
De afgetopte rozenstruiken in 'koude' kas van rozenkweker uit regio
De afgetopte rozenstruiken in 'koude' kas van rozenkweker uit regio © Rijnmond
De rozenkweker hoort om zich heen dat meer bloemen- en groentetelers dezelfde pijnlijke beslissing nemen. Rijnmond sprak meerdere kwekers in de regio die de penibele en paniekerige situatie bevestigen. Ze willen nu even geen bezoek en doen hun verhaal telefonisch.
Een komkommerkweker in Bleiswijk heeft de helft van zijn kassen ‘koud’ gezet en de andere helft laat hij alleen op extra warmte groeien en niet op extra licht. “Als ik zou belichten, kan ik gelijk mijn faillissement aanvragen”, vertelt Ben Bolleboom.

Op volle sterkte doorgaan betekent faillissement

Als hij op volle sterkte zou doorgaan, zou hij met de huidige gasprijzen miljoenen euro’s meer kwijt zijn aan stookkosten. Dat risico kan hij niet lopen, zo'n enorm bedrag gaat hij nooit terugverdienen. “Niemand gaat vier euro voor een komkommer betalen”, zegt hij. Hij heeft zeven hectare kas en gemiddeld betaalt hij per jaar 20 euro per vierkante meter aan energiekosten. Met een gasprijs die vier keer zo duur is als normaal, zou hij wel eens 80 euro per vierkante meter kwijt zijn en dat loopt hoog op met 70 duizend vierkante meter kas.
Een kleine komkommerkweker in Berkel slaat de winterteelt over: “Het is de moeite niet waard.” Ze leven noodgedwongen zuinig en starten in april met een nieuwe teelt zonder gas. Een kweker in Brielle laat voorlopig zijn 2,5 hectare kassen leeg staan. Hij hoorde van een zaadbedrijf dat 150 hectare van de in totaal 600 komkommer-hectare koud staat.
De Bleiswijkse komkommerkas zonder belichting
De Bleiswijkse komkommerkas zonder belichting © Rijnmond
De lege komkommerkas in Bleiswijk
De lege komkommerkas in Bleiswijk © Rijnmond
Normaal schommelen de gasprijzen tussen de 15 en 25 eurocent per kuub. Nu schieten de prijzen alle kanten op, ze schommelen dagelijks tussen de 60 en 90 cent per kuub. In december stond de gasprijs zelfs op 1,80 euro per kuub. “Iedere ochtend is het weer anders, een normale handel is niet mogelijk”, zegt de teler uit Brielle. “Als dit zo doorgaat, dan zijn we volgend jaar niet meer in staat te telen”, zegt paprikateler Geert van der Zanden uit Nootdorp.

Helft kwekers getroffen door hoge gasprijzen

Vooral kwekers die geen prijsafspraken met energieleveranciers hebben gemaakt, zitten in de problemen. “Met zulke buitensporige prijzen valt alles in het niets. Niemand heeft hier rekening mee gehouden”, zegt de komkommerteler uit Bleiswijk. Hij heeft geen gas ingekocht en geen vaste tarieven. Volgens de brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland wordt de helft van de tuinders getroffen door de hoge gasprijs en hebben maar heel weinig ondernemers alles vastgelegd.
De gasprijs vliegt alle kanten op, een normale handel is niet mogelijk
Een komkommerteler op Voorne Putten
De brancheorganisatie noemt het een onzekere en zorgwekkende situatie. “Eind oktober was het idee dat deze winter nijpend zou worden en dat het even schipperen was, maar daarna voorbij zou zijn. Maar de vooruitzichten zijn somber en het wordt echt gevaarlijk voor de sector”, zegt energiespecialist Alexander Formsma van Glastuinbouw Nederland.
Door de koude winter van afgelopen jaar, het afbouwen van Gronings gas en een beperkte aanvoer van Russisch gas zijn de voorraden op en de prijzen hoog. Formsma: “De vrije gasmarkt is geen vrije gasmarkt meer en wordt meer en meer beïnvloed door geopolitieke zaken. Daar ben je als ondernemer de dupe van.”

Dumpen is goedkoper

Januari, februari en maart zijn de duurste stookmaanden en die bepalen voor het overgrote deel de jaarlijkse energiekosten. In de zomer hoeft alleen ‘s nachts de kas op temperatuur gebracht te worden. Gas is nodig voor de productie van CO2 als voeding voor planten.
De paprikateler uit Nootdorp laat een hoek van zijn kassen leeg liggen en is nog in dubio of hij de bestelde stekjes gaat opkweken. “Als je ze naar huis haalt, dan moet je je kas gaan stoken en dat gaat veel geld kosten. Dan is dumpen soms goedkoper”, zegt hij. Hij moet dan nog wel betalen voor de stekjes.
Alles staat op de rem. Het is boem en stop.
paprikateler in Nootdorp
Met het stilvallen van de winterkweek dreigt niet gelijk een voedselschaarste in de supermarkten. De meeste producten van de Nederlandse glastuinbouw gaan naar het buitenland. Minder aanbod en hogere prijzen lijken wel onvermijdelijk. “Groenten kunnen we uit het buitenland halen. Maar ook daar hebben ze te maken met een grillige energiemarkt. Er poppen niet zomaar ergens anders kassen op. Dus uiteindelijk komen er minder producten op de markt”, zegt de energiespecialist.

Torenhoge gasprijzen domper voor energietransitie

Voor de energietransitie komen de onvoorspelbare gasprijzen op een heel ongunstig moment. Kwekers die hun geld zien opgaan aan dure gasprijzen, houden nauwelijks geld over voor investeringen in duurzame energiebronnen. “Alles staat op de rem”, zegt de paprikateler.
De Bleiswijkse komkommerteler heeft geïnvesteerd in een WKK-installatie waarmee hij warmte en stroom produceert. Door de lampen uit te zetten en de stroom terug te leveren aan het energienetwerk, hoopt hij de schade dit jaar beperkt te houden. “Dat is ons geluk en zo houden we het hopelijk vol. De groenteteelt kan zonder lampen doorgaan, de opbrengst is alleen veel lager”, zegt teler Bolleboom.

Geen rozen met Valentijn?

De rozenkweker uit onze regio zit in de overlevingsstand want zonder warmte en zonder licht, geen rozen met Valentijn (14 februari). Hij vreest voor een gigantische klap voor de hele economie. "Niet alleen de glastuinbouw heeft er heel veel last van.” Zijn rozen groeien nu zo langzaam dat hij ze op z'n vroegst in april kan oogsten.
Rozenkweker Tom Meewisse bezuinigt op de stookkosten maar zet zijn kassen niet op koud want Valentijnsdag komt eraan

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl