MINIMUSEA

Met deze koperen plak kregen kinderen vroeger een harde tik op de vinger van de meester

Aan de muur hangen mooie schoolposters, landkaarten en verwijzingen naar het alom bekende Aap Noot Mies. Maar nu heeft Jan Anderson, naamgever van het Streekmuseum in Vlaardingen en inmiddels 85 jaar, iets heel bijzonders aangeschaft: een koperen plak uit de 18de eeuw.
"Iets waar je jarenlang naar hebt gezocht en wat je nooit hebt kunnen vinden, krijg je nu opeens aangeleverd", vertelt Anderson verwonderd over de vondst die hij in december deed in een internationale veilingcatalogus. Hij aarzelde niet, deed een bod en kreeg de plak toegewezen. Een langgekoesterde wens ging in vervulling.
Inmiddels is de plak, waarmee lastige kinderen vroeger van de onderwijzer een corrigerende tik op hun vingers kregen, aangekomen in het museum aan de eeuwenoude Kethelweg. De plak oogt als een zwaar, massief ding en was volgens Anderson vroeger een gevreesd voorwerp. "Als jij iets uitvrat waar de meester niet mee kon instemmen, gooide hij een vogel naar je toe. Dan wist jij dat je de pineut was en moest je die vogel bij hem brengen en je hand laten zien. Met een houten of koperen plak gaf hij je dan een klap in je hand."
De tekst gaat verder onder de foto.
Het jongetje op deze prent voelt de bui al hangen: de koperen plak hangt als een heet hangijzer boven zijn vingers
Het jongetje op deze prent voelt de bui al hangen: de koperen plak hangt als een heet hangijzer boven zijn vingers © Ronald van Oudheusden

Linnen vogeltje

Voor het geval er twijfel over bestond: nee, er werd geen echte vogel gegooid. Wel een linnen vogeltje, gevuld met paardenhaar. En je wist: krijg je die toegeworpen, dan heb je een probleem. "De moed zakte dan al in je schoenen", zegt Anderson. "Dan moest je een beetje bedremmeld naar de onderwijzer, je hand opendoen, kreeg je een klap en dan hoefde je thuis niet te vertellen dat je straf had gehad, want dan kreeg je daar nog een keer straf. Ouders hadden toentertijd een andere verhouding met kinderen dan tegenwoordig. Nu krijgt de meester de klappen in plaats van de leerling."
Kijk hier naar een reportage over de aanwinst van het streekmuseum. De tekst gaat verder onder de video.
Met deze koperen plak kregen kinderen vroeger een harde tik op de vinger van de meester
En het leuke is, vervolgt Anderson, dat beide voorwerpen de Nederlandse taal hebben verrijkt. Het spreekwoord 'onder de plak zitten' kunnen we nu verduidelijken en het begrip 'pechvogel', daarvan kunnen we nu ook laten zien hoe het is ontstaan.
De tekst gaat verder onder de foto.
De koperen plak die Jan Anderson recent aantrof in een buitenlandse veilingcatalogus
De koperen plak die Jan Anderson recent aantrof in een buitenlandse veilingcatalogus © Ronald van Oudheusden

Hard gelag

Anderson steekt veel tijd en energie in zijn museum. Het is voor de krasse tachtiger een hard gelag dat hij momenteel vanwege de coronamaatregelen niet open mag. Normaliter is het museum elke zaterdag geopend tussen 14:00 en 17:00 uur, evenals de eerste zondag van de maand.
Het doet hem pijn om te zien hoe men in Rotterdam omgaat met musea. "Het is jammer dat Rotterdam het schoolmuseum aan de Botersloot niet meer heeft. Dat is verhuisd naar Dordrecht. Ik hoop dat Rotterdam wat zuiniger wordt op z'n musea. Als ik nu zie hoe het allemaal gaat, dan vraag ik me weleens af: waar is de tijd gebleven dat Rotterdam 40 musea had? Het ene na het andere museum moet sluiten."
Anderson is nog lang niet van plan de pijp aan Maarten te geven. Als hij weer open mag, dan krijgt de koperen plak een mooie plek in de vitrine. Evenals een andere recente vangst waar Anderson maar wat trots op is: een tegeltje van de Elfstedentocht uit 1942.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl