BURGEMEESTER

De spagaat van de burgemeester: handhaven of niet?

Ambtsketen
Ambtsketen © Marc Nolte
Horeca-ondernemers hebben moeite om hun zaak overeind te houden. Nu ze nog steeds niet open mogen van het kabinet, voeren ze in verschillende gemeenten vrijdag en zaterdag actie door tóch open te gaan. De burgemeesters zijn de aangewezen autoriteit om te handhaven, maar meerdere hebben aangegeven dat ze niet zullen ingrijpen. Kan dat?
In Sliedrecht mogen horeca-ondernemers zaterdag tussen 12:00 en 17:00 uur open zijn. Burgemeester Jan de Vries legt uit waarom: "Wij hebben begrip voor de horecaondernemers en ook dat zij aandacht willen vragen voor hun situatie. Ik heb hen laten weten dat ik deze actie zie als een manifestatie en deze onder voorwaarden eenmalig toesta."
Burgemeester Bram van Hemmen (Hoeksche Waard) bezocht vrijdag de ondernemers die actievoerden. Hij verwijst naar de verklaring van zijn gemeente: "We leven in een rechtsstaat, wat betekent dat er landelijke regels gelden. De burgemeester wordt geacht hierop te handhaven. Al vanaf het begin van het ingaan van maatregelen, doet de gemeente een groot beroep op de eigen verantwoordelijkheid van inwoners en ondernemers om gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk te beperken. Handhaving gebeurt alleen bij excessen (grote of herhaaldelijke overtredingen waarbij gezondheidsrisico’s ontstaan)."
Van Hemmen voegt toe: "Dat besluit kan ik goed uitleggen. Ik maak me daar weinig zorgen om."
Ook burgemeester Gregor Rensen van Brielle volgt die lijn. "Hij maakt zijn afwegingen op basis van de lokale situatie", zegt zijn woordvoerder.
Jaap Smit heeft als Commissaris van de Koning in Zuid-Holland niet de bevoegdheid om de burgemeesters te corrigeren. Die bevoegdheid ligt bij de minister van Binnenlandse Zaken. Smit realiseert zich dat het kabinet tal van maatschappelijke belangen moet wegen, vanzelfsprekend ook vanuit het perspectief van onze gezondheidszorg.

'Met één mond praten'

"Ik snap dat sommige ondernemers vandaag blij zullen zijn en anderen teleurgesteld. Zo gaat dat als er keuzes worden gemaakt. De overheden - rijk, provincies en gemeenten - moeten zoveel mogelijk met één mond praten. Zo werkt dat in onze democratie. Om die reden scharen we ons achter het rijksbeleid, ook wanneer het soms moeilijk is om uit te leggen", zegt Smit.
Volgens Niels Karsten, universitair docent aan de Universiteit van Tilburg, geldt voor burgemeesters de plicht te handhaven. "Dat moeten ze ongeacht of ze het eens zijn met de maatregelen en regels. Een burgemeester mag bijvoorbeeld niet besluiten om niet te handhaven omdat hij of zij zich niet kan vinden in een maatregel, of omdat inwoners er massaal anders over denken. En, als er bijvoorbeeld te weinig politiecapaciteit is om te handhaven, dan zal hij of zij zich er voor moeten inzetten die te organiseren. Maar over die capaciteit gaat de burgemeester dan weer niet."

'Tegen grenzen aanlopen'

Maar Karsten vindt ook dat burgemeesters een soort informele signaalfunctie naar de Rijksoverheid hebben. "Ze kunnen en willen begrijpelijkerwijs laten zien hoe maatregelen lokaal uitpakken en wat de gevolgen zijn. Dat inwoners en ondernemers uit hun gemeente tegen grenzen aanlopen, proberen ze over te brengen aan de minister en het kabinet. Je ziet nu veel burgemeesters bijvoorbeeld (gezamenlijk) brieven opstellen en ondertekenen met die strekking. Ze zitten in die zin wel in een spagaat: ze moeten handhaven, maar vertegenwoordigen ook hun inwoners en ondernemers."
Al met al ziet Karsten wel ruimte voor de burgemeester. Zeker waar het gaat om het stellen van prioriteiten in waar de beschikbare agenten voor worden ingezet. "Geeft een burgemeester, gelet op de omstandigheden, prioriteit aan andere zaken, dan moeten hij nog altijd in principe handhaven. Een verstandig burgemeester zal dan ook niet stellen dat hij sowieso niet gaat handhaven, maar dat hij op dit moment geen prioriteit geeft aan de handhaving van de coronamaatregelen. Dat laat ook meer ruimte om alsnog te handhaven mocht het, om wat voor reden, de spuigaten uitlopen."

Burgemeester Aboutaleb

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb is kritisch op collega's die bijvoorbeeld horecaprotesten oogluikend toestaan. Dat kan en mag helemaal niet, volgens de Rotterdamse burgemeester: "Regels zijn er om gehandhaafd te worden." Aboutaleb verwees daarbij naar de Wet openbare manifestaties.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl