REGIO

De Hef wordt ontmanteld voor megajacht van rijkste man ter wereld

De Hef
De Hef © Jelle Gunneweg
Toen de iconische Koningshavenbrug, beter bekend bij Rotterdammers als 'De Hef', in 2017 na een grootschalige renovatie weer in elkaar werd gezet, beloofde de gemeente Rotterdam dat het bouwwerk nooit meer gedemonteerd zou worden. Op die belofte lijkt de gemeente nu terug te komen. Scheepsbouwer Oceanco wil namelijk dat het middenstuk wordt weggehaald om het gigantische jacht van de oud-CEO van Amazon, Jeff Bezos, er doorheen te laten varen.
De brug, getypeerd door zijn groene kleur en stalen constructie, staat symbool voor het industriële verleden van de stad. Vanaf 1927 deed hij dienst als draaibrug, maar na meerdere opstoppingen en aanvaringen werd besloten de brug te vervangen door een hefbrug.
Het ontwerp van ingenieur Pieter Joosting (1867-1942) speelde een centrale rol in de stadsgeschiedenis. Het was deze brug waarvan Lou Vlasblom in 1933 zijn wereldberoemde recordbrekende duik maakte. Het was ook deze brug waarvan twee weken later Jan Tabbernee zijn dood tegemoet sprong, in een vruchteloze poging om Vlasblom te evenaren.
Zo zag de Hef er in 2017 vóór het terugplaatsen van het middenstuk uit
Zo zag de Hef er in 2017 vóór het terugplaatsen van het middenstuk uit © Rijnmond
In 1993 verloor de brug zijn functie als oeververbinding voor het treinverkeer tussen Breda en Rotterdam, door de komst van de Willemsspoortunnel. Een plan om De Hef te slopen ondervond zó veel weerstand van Rotterdammers dat daarvan werd afgezien. Sindsdien is de brug een Rijksmonument.
In al die jaren is er aan De Hef weinig veranderd, al verloor het icoon in 2014 wel de loopbrug tussen de twee torens. Deze kwam ook na het herstel in 2017 niet terug. Dat zou de laatste keer zijn geweest dat de brug uit elkaar ging, beloofde de gemeente aan de stad. Maar amper vijf jaar na het herstel van de brug liggen er wéér demonteringsplannen op tafel. Hoe kan dat?

Met geld kan alles

Om die vraag te beantwoorden, moeten we Rotterdam verlaten voor Alblasserdam én Amerika. Het zit namelijk zo: de rijkste man ter wereld, Jeff Bezos, heeft jachtbouwbedrijf Oceanco in Alblasserdam opdracht gegeven om een gigantische plezierjacht voor hem te bouwen. Het schip, een driemaster, wordt zó groot dat hij niet met masten en al onder De Hef door kan. En dat terwijl de brug een vrije doorvaarhoogte van liefst veertig meter heeft.
Zodoende heeft de scheepsbouwer de gemeente Rotterdam benaderd met het verzoek om de brug tijdelijk te ontmantelen, zodat het schip eronderdoor kan. De scheepsbouwer en Jeff Bezos (bekend én megarijk geworden als oprichter van Amazon.com) vergoeden de kosten, maar dan moeten de Rotterdammers het wel even zonder hun geliefde Hef stellen. De gemeente blijkt bereid dat verzoek in te willigen, tot grote ergernis en verbazing van Ton Wesselink van het Historisch Genootschap Roterodamum. "Werkgelegenheid is belangrijk, maar er zijn grenzen aan wat je kan en mag doen met ons erfgoed."

Een kwestie van pragmatisme

Projectleider Marcel Walravens is binnen de gemeente hét aanspreekpunt wat betreft Hef-gerelateerde zaken. Hij was innig betrokken bij de renovatie tussen 2014 en 2017 en zal er ook bij dit project op toezien dat alles volgens plan verloopt.
Dat de gemeente tóch overstag is gegaan en heeft ingestemd met het verzoek van de scheepsbouwer, is volgens Walravens een simpele kwestie van pragmatisme. "Het gaat hier hoofdzakelijk om de passage van een schip met hoge masten door De Hef. Bij de Koninginnebrug kunnen we op een knop drukken, en dan gaat hij open. Dat kan hier niet, omdat De Hef een maximale hoogte heeft. Het enige alternatief is dan om het middenstuk eruit te halen."
Het is volgens Walravens niet praktisch om het schip gedeeltelijk af te bouwen, door De Hef sturen, en vervolgens ergens anders af te bouwen. "Als jij een grote klus ergens uitvoert, wil je wel dat al je gereedschap op die plek ligt. Anders moet je constant heen en weer. Daarnaast gaat het hier om zo'n groot project, dat er nagenoeg geen locaties zijn waar dit werk afgemaakt kan worden."
In de afweging om De Hef tijdelijk te ontmantelen heeft de gemeente ook naar de economische belangen voor de regio gekeken. "Vanuit economisch perspectief en behoud van de werkgelegenheid vindt de gemeente dit een heel belangrijk project", zegt Walravens. "Daarnaast is Rotterdam ook uitgeroepen tot de maritieme hoofdstad van Europa. De scheepsbouw en bedrijvigheid binnen die sector zijn dus een belangrijke pijler voor de gemeente."
De Hef is een Rijksmonument, wat inhoudt dat de brug niet zomaar veranderd mag worden. En het (tijdelijk) weghalen van het middenstuk wordt door menigeen als een verandering gezien. Walravens ziet dit echter niet als een verandering, maar als 'onderhoud', omdat de brug niet wordt aangepast - hij wordt volgens Walravens immers gewoon nadat het schip is gepasseerd in ere hersteld. Voor de verbouwing is echter wel een vergunning nodig, die is nog niet aangevraagd.
Dat de gemeente ooit een belofte heeft gedaan om De Hef nooit meer aan te tasten, ligt volgens Walravens dan ook wat genuanceerder. "Zeg nooit nooit. Ik zie het als zo efficiënt mogelijk omgaan met de middelen die je hebt."
Marcel Walravens
Marcel Walravens © Maikel Coomans

Twee weken

Dat de brug dus toch uit elkaar gaat staat vast. Wat nog niet bekend is, is het hoe en wanneer deze ontmanteld zal worden. De gemeente heeft de ambitie om het middenstuk slechts één dag te verwijderen. Anders dan in 2014 komt de Hef nu dus niet 2,5 jaar in Schiedam te liggen. "De horizon is nu dat het ergens in de zomer gebeurt", zegt Walravens.
"Zoals de plannen er nu uitzien zal de voorbereiding ongeveer een week duren. Er zitten veel kabels aan De Hef, en zodra je de eerste weghaalt werkt hij al niet meer. Na die week halen we het middenstuk eruit, en met een beetje geluk komt het dan een dag later weer terug. Daarna zal er nog een week nodig zijn om alles weer goed vast te zetten."
Voor het weghalen van het middenstuk wordt een derde partij ingeschakeld. Dat bedrijf moet de komende periode plannen inleveren bij de gemeente, die vervolgens beoordeeld worden. "We doen het dus niet zelf, maar we houden wel de vinger aan de pols. Indirect zou je kunnen zeggen dat de regie toch bij de gemeente ligt", zegt Walravens.
In 2014 en 2017 werd kraan- en bokbedrijf Bonn & Mees ingeschakeld om het val uit De Hef te halen.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl