ONDERWIJS

Ouders uit de villawijk fietsen er voorbij, maar er gebeurt iets bijzonders op deze school in de volkswijk van Dordrecht

Het schoolgebouw van de Regenboog. Na de zomer verhuist de school naar een nieuw pand.
Het schoolgebouw van de Regenboog. Na de zomer verhuist de school naar een nieuw pand. © Rijnmond
Een school in een achterstandswijk. Een school waar ouders en kinderen uit de naastgelegen villawijk vaak letterlijk voorbijfietsen op weg naar hún basisschool, een stuk verderop. Maar ook een school die landelijke aandacht krijgt omdat er iets bijzonders ontstaat. "Als je je kind naar een andere school stuurt, mis je een fantastische deal."
Het is de laatste dag voor de vakantie en groep vier en vijf stromen de trap op naar het lokaal van juf Anne-Marie Both. De jongens en meisjes zijn vrolijk en laten een paar decibellen extra door het trappenhuis galmen. Want er lonkt een mooi vooruitzicht: de krokusvakantie. En een week vrij is voor de meeste 7- en 8-jarigen natuurlijk het fijnste vooruitzicht dat er bestaat. Als ze even later om half negen op hun stoel zitten is het tijd voor de dagopening en de dagelijkse check-in.
Dat gaat als volgt. De juf wijst de inchecker van de dag aan. Die doet een vragenrondje door de klas. Hoe voelen zijn of haar klasgenootjes zich? Welke smiley staat symbool voor het gevoel van dat moment? Het blije gezicht? De neutrale? Of de laatste, de 'sippe, verdrietige of boze smiley', zoals Both het ontevreden rondje omschrijft. De inchecker van dienst wijst twee kinderen aan die vervolgens hun hart kunnen luchten over hun stemming van dat moment. Both: "Als er veel kinderen boos of verdrietig zijn, loop ik een rondje door de klas en vraag hoe ze zich voelen. Dan kan iedereen even vertellen wat er dwars zit. Zo heb je gelijk aan het begin van de dag zicht op hoe de kinderen zijn binnenkomen."

Beginnen op nul

De score deze vrijdag is behoorlijk positief. Een zee aan blije smoeltjes en in totaal twee keer boos. Het gaat eenmaal om 'slecht geslapen' en één keer 'ik voel me niet helemaal lekker'. Anne-Marie Both kan glimlachen over die score. "In groep vier en vijf zijn het gelukkig vaak nog kleine dingen. De grotere problemen, 'ik heb ruzie' bijvoorbeeld, komen meestal later pas."
Groep vier en vijf van juffrouw Anne-Marie
Groep vier en vijf van juffrouw Anne-Marie © Rijnmond

Tot zover misschien nog geen groot verschil met andere scholen. Maar die zijn er wel als je beter kijkt naar wat er precies gebeurt op een dag op De Regenboog. De lessen zijn net even anders, docenten en medewerkers kiezen vaak bewust voor deze school. Directeur Sandra Nederlof: "Ergens op een winkel passen, figuurlijk gesproken, is niks voor mij. Je kunt hier zoveel toevoegen aan de ontwikkeling van het kind. Kinderen leren hier dankzij het onderwijs en niet ondanks het onderwijs."
Ze wijst naar de peutergroep waar net een boterhammetje wordt gegeten. "Sommige kinderen staan echt nog op nul als ze binnenkomen. Spreken bijvoorbeeld niet of nauwelijks Nederlands. Als je ze dan op een goed niveau uit ziet uitstromen in groep acht, dan weet je dat je van betekenis bent geweest."
De kleuters zijn ondertussen even sporten op hun sokken
De kleuters zijn ondertussen even sporten op hun sokken © Rijnmond
Ook Anne-Marie Both koos heel bewust voor De Regenboog, al zag het daar lange tijd niet naar uit. Ze is kersvers afgestudeerd aan de pabo en bezig aan haar eerste jaar als leerkracht. Ze werkt nu op een compleet andere school dan waar ze altijd dacht te zullen belanden. "Ik heb tijdens mijn studie altijd geroepen: ik word wel juf op een dorpsschooltje. Ik kom zelf ook uit een dorp. Maar toen ik hier een keer was als invaller wist ik meteen: dit vind ik eigenlijk veel leuker. Werken met deze kinderen, dat is wat ik wil."

Hele winter de kachel uit

De Regenboog is geen 'probleemschool' en doet het prima volgens de onderwijsinspectie, maar staat wel aan de rand van zo ongeveer de armste wijk van Dordrecht. In de Vogelbuurt zijn relatief veel sociale huurwoningen en is bovengemiddeld veel werkloosheid. Als je wilt weten hoe een actueel fenomeen als energiearmoede eruit ziet, kun je hier terecht als je een beetje zoekt. Sommige gezinnen lieten de hele winter de kachel uit of gingen collectief douchen in het zwembad na de zwemles van één van de kinderen. Dat geldt natuurlijk lang niet voor alle bewoners, maar de wijk scoort niet goed op een aantal lijstjes. Zo zitten er relatief veel gezinnen in de schuldhulpverlening.
Sandra Nederlof: "We maakten tijdens de coronapandemie bijvoorbeeld mee dat vier kinderen in een gezin hun schoolopdrachten moesten doen op één mobieltje. Dat gaat dus niet. Die kinderen konden daarom gewoon naar school komen." Naast financiële problemen zijn er relatief veel gebroken gezinnen in de wijk of gezinnen waar verslavingsproblematiek speelt. Anne-Marie Both: "Veel kinderen hebben hun eigen verhaal. Daar wil ik naar luisteren en ik wil ze helpen. Niet alleen het onderwijs, maar ook met sociale vaardigheden of problemen die ze thuis tegenkomen."
Daarom heeft De Regenboog, samen met de gemeente Dordrecht, een missie waar veel tijd, energie en geld in wordt gestopt. De nieuwe generatie kinderen moet het beter krijgen dan hun ouders. Ook al kom je met een achterstand het schoolgebouw in, De Regenboog moet een springplank zijn naar een kansrijk leven. De gemeente investeert miljoenen extra in De Regenboog en tien andere scholen. Leerkrachten op de school gingen in het recente verleden soms zelfs zo ver dat ze in hun vrije tijd bijles gaven aan hun leerlingen. Met resultaat, want de befaamde Cito-scores stijgen al jaren op de basisschool. En dat alles trekt aandacht. Zo kwam Hart van Nederland deze week nog opnames maken over de investeringen en de opmars. "We geven deze hele generatie een boost omhoog", zegt Nederlof.
Anne-Marie Both van Christelijk IKC De Regenboog
Anne-Marie Both van Christelijk IKC De Regenboog © Rijnmond
Dat sommige kinderen een extra zetje in de rug nodig hebben, erkennen zowel de school als de gemeente. De Regenboog koos drie jaar geleden voor een nieuwe vorm van onderwijs: het moest persoonlijker. Nederlof: "Wij hebben toen nagedacht over wat kinderen nodig hebben om zich te redden in de toekomst. Dat is in mijn visie niet dat je allemaal in je bankje zit te luisteren naar een juf die voor de klas staat en volledig klassikaal onderwijs geeft. Ik geloof in veel meer in een persoonlijke aanpak. Een kind is geen gemiddelde."

'Dat is kwijlen!'

Dat mondde uit in 'unitonderwijs', waarbij de kinderen een deel van de dag op klassieke manier les krijgen en de rest van de tijd zelfstandig werken aan projecten en andere leerdoelen. Ook heeft een kind drie jaar lange hetzelfde duo aan leerkrachten. De één is er voor de 'talige vakken', de ander meer voor het rekenwerk. Het is eerst zaak dat de basis van taal en rekenen bij een kind goed zit. Daarna komt de rest.
Dat komt allemaal goed samen in het lokaal van Mirjam Ruiter. Ze doceert de taalvakken aan de bovenbouw. Haar klaslokaal bestaat uit twee delen. In het 'atelier' is veel ruimte en werken leerlingen aan hun weektaak of lezen de krant of een boek op zoek naar informatie. Zelf voert ze in het gedeelte met bankjes en stoelen een gesprek over voeding door de eeuwen heen. "Hoe heet dat ook alweer?", vraagt ze aan de klas. "Dat je langs de bakker loopt en ineens spuug in je mond krijgt." Hamid weet het antwoord: "Dat is kwijlen. Dat je iets superlekker vindt!" En even later: "Onze verre voorouders aten een smakelijke salade van paardenbloemen en dronken bessensap. Daar hadden ze genoeg aan. Wie weet waarom het eigenlijk een beetje hun schuld is als wij dik worden?"
Het atelierdeel van de klas van Mirjam Ruiter
Het atelierdeel van de klas van Mirjam Ruiter © Rijnmond
"Ik zou nooit meer anders willen", zegt Ruiter in de pauze. "Drie jaar lang lesgeven aan dezelfde leerlingen heeft echt een meerwaarde. Je zit er strak op en weet wat een kind nodig heeft." Ze is inmiddels 25 jaar aan De Regenboog verbonden en erkent dat ze moest wennen aan het schoolsysteem. Het was even zoeken, maar nu ziet ze de kinderen groeien. "We krijgen regelmatig vastgelopen kinderen van andere scholen. Meestal zie je dan dat het hier weer beter gaat." De essentie is het leggen van een stevige reken- en taalbasis, in combinatie met kinderen de vrijheid bieden om in het atelierdeel van de klas hun interesses en talenten te ontdekken.
Met het geld uit Nationaal Programma Onderwijs, bedoeld om de coronaschade weg te poetsen, waren er de afgelopen tijd al extra's mogelijk. Ook gaat de gemeente nu uit eigen beweging tien jaar lang miljoenen op tafel leggen om de leerlingen van De Regenboog en tien andere scholen verder omhoog te tillen. Extra bijles, speelse taalles tijdens taaltheater, taalles voor ouders als dat nodig is, sportles na schooltijd en in de pauze, cultuurexcursies, techniekonderwijs en les over burgerschap - over hoe democratie werkt bijvoorbeeld. Het lespakket krijgt zo een luxe en complete uitstraling. De lesdagen zullen ook langer worden.

Nu ook nog kinderen uit villa's

Op De Regenboog zijn ze er blij mee. Sandra Nederlof: "We zetten dit geld alleen maar in voor dingen die werken en die gelinkt kunnen worden aan onze kerndoelen. Het moet echt meer zijn dan leuk. Het moet bijdragen aan de kansen van een kind in de toekomst."
Nederlof heeft die boodschap al verkondigd via NRC, Radio 1 en nu dus ook Hart van Nederland. In de naastgelegen wijk Plan Tij lijkt deze alleen nog niet aangekomen. Er zit vrijwel geen enkel kind uit de mooie, luxe huizen aan het water op De Regenboog. Vrijwel allemaal fietsen ze erlangs, naar hun eigen school. Bij De Regenboog vinden ze dat jammer. "Ik gun echt ieder kind dit onderwijs. Je krijgt er zoveel extra's bij. Zeker als we volgend naar een nieuw pand verhuizen waar alles splinternieuw en fris is. We krijgen daar kinderopvang in school en een theater."
Dat lijkt het moment om ook Plan Tij te 'veroveren'. Het is eigenlijk de grootste wens die nu leeft onder de medewerkers van De Regenboog. Dat hun school een échte afspiegeling wordt van hun directe omgeving. Dat de kinderen uit de sociale huurwoningen en modale koopwoningen én de kinderen uit de villa's samen naar school gaan.
Al hebben ze daar in groep vier en vijf van juf Anne-Marie Both op dit moment even geen enkele boodschap aan. Als de bel gaat stijgt er gejuich op. Het moment is gekomen. Een hele week vrij.
Dit is het eerste deel van een serie over het basisonderwijs in Dordrecht waar de komende tien jaar 27 miljoen euro extra in wordt geïnvesteerd. Tips en suggesties kunt u sturen naar: maurice.laparliere@rijnmond.nl.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl