ARBEIDSMIGRANTEN
Jarenlang uitgebuite Pool helpt arbeidsmigranten in nood: ‘met meerdere hernia's moest ik doorwerken’
Dit is het bijna ongelofelijke verhaal van bouwvakker Marius Wieczorek. Negen jaar heeft deze Poolse arbeidsmigrant zich 'de pleuris' gewerkt. Lange dagen, veel overuren en voor minder geld dan zijn Nederlandse collega's. Als hij door dat harde werken ernstige rugproblemen krijgt, moet hij doorwerken. Als het echt niet meer gaat, wordt hij afgedankt. Zijn rug is definitief kapot. Met hulp komt hij er langzaam bovenop. Wat hem is overkomen, wil hij andere arbeidsmigranten besparen.
Als jonge dertiger komt Marius in 2011 naar Nederland. In Polen gingen steeds meer fabrieken en mijnen dicht en liepen de salarissen terug. Via een Poolse vriend die al in Nederland was, komt hij aan werk in de bouw. Het moeilijkste is om zijn gezin achter te laten. Zijn dochter is dan twee en zijn zoon elf jaar. Eerst logeert hij bij zijn vriend en na drie maanden huurt hij een eigen kamer.
Hij is een keiharde werker. Midden in de nacht op, lange dagen van wel 11/12 uur en zes dagen in de week aan de bak. Het is geen uitzondering en hij doet het met plezier. "Ik was jong en sterk, en dan accepteer je dat”, vertelt Marius.
Strop van 20.000 euro
Drie jaar later ontdekt hij pas dat hij werkt voor een lager salaris en slechtere arbeidsvoorwaarden dan de andere bouwvakkers. Reiskosten zijn voor eigen rekening en voor overuren geldt het normale tarief. “Op de bouw sprak je niet over geld. Je dacht dat het oké was”, vertelt hij.
Als de baas van het uitzendbureau moeilijk gaat doen met uitbetalen, gaat Marius zijn loonstrook controleren en ziet dat hij wordt belazerd. Hij verandert van uitzendbureau en zijn salaris gaat flink omhoog. “Ik zag een heel groot verschil, het scheelde wel dertig procent.” Hij realiseert zich dat hij misschien wel 20 duizend euro is misgelopen.
Ook andere ongelijke situaties beginnen op te vallen. Nederlandse bouwvakkers met een vast contract werken minder hard dan bouwvakkers zonder contract. Als een nieuwe manager op de bouwplaats aantreedt, wordt het nog erger. “Nog meer én meer én meer, vroeg hij”, zegt Marius. De duurdere arbeidskrachten werden ontslagen en nog goedkopere arbeidsmigranten zonder werkervaring kwamen er voor terug.
'Ik voelde overal pijn'
Het harde werken begint zijn tol te eisen. Als Marius aangeeft dat het teveel wordt en dat hij zich heel erg moe voelt, wordt hij niet serieus genomen. “Ik voelde me vreselijk, overal pijn en dan zei de bouwmanager: dat kan me niks schelen, je moet het gewoon doen.”
Zijn lichaam geeft al een tijdje het signaal dat het werk te zwaar is. Eerst slikt hij paracetamol, dan stapt hij over op diclofenac. Als hij zich ziek meldt omdat hij zijn bed niet meer uit kan, belt de manager verontwaardigd op. De huisarts adviseert hem voorlopig thuis te blijven en een mri-scan te laten maken. De manager blijft bellen dat hij weer moet komen werken.
Op doktersadvies mag hij ‘licht’ werk doen. Maar daar heeft de werkgever schijt aan en die zet hem op klussen die funest zijn voor zijn rug. Het loopt uit op een fiasco en eindigt in een oorlog tussen de werkgever en Marius. Honderden mails gaan over en weer. Marius schakelt de vakbond in en uiteindelijk wordt het een exit-traject met een kapotte rug voor het leven.
Wat hem dwarszit, is dat hij na jarenlange keiharde arbeid, als vuil wordt behandeld omdat hij fysieke problemen heeft opgelopen. “Ik was waardeloos geworden, en ze keken alleen nog maar naar mij als een probleem en niet meer als mens.”
In Nederland hebben veel van de 500.000 arbeidsmigranten te maken met uitbuiting, intimidatie en slechte woonomstandigheden. Eind 2020 heeft oud-SP-leider Emile Roemer in zijn rapport ‘Geen tweederangs burgers’ het kabinet aanbevelingen gedaan om de vaak belabberde leefomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren. Rotterdam heeft een eigen aanpak in de wijken waar veel arbeidsmigranten wonen. In Carnisse en Oud-Mathenesse zijn inloopspreekuren waar arbeidsmigranten terecht kunnen voor gratis hulp en gratis taallessen. De gemeente kiest voor voorlichting in de eigen taal, zoals Pools, Bulgaars en Roemeens. Marius volgt Nederlands les in Carnisse en wil een sleutelfiguur zijn voor andere Poolse arbeidsmigranten.
Hernia operatie
Uit het onderzoek blijkt dat de 42-jarige Marius meerdere hernia’s heeft in zijn rug en nek. Rust, fysiotherapie en medicijnen helpen niet, hij moet een operatie ondergaan. Tijdens het maandenlange revalidatieproces komt hij er achter dat hij weer iets wil betekenen. Hij wil er zijn voor mensen in soortgelijke situaties als hij. Via het internet komt hij in contact met Stichting Barka. Deze organisatie helpt arbeidsmigranten in nood door heel Nederland.
Als vrijwilliger bezoekt hij dakloze arbeidsmigranten in de Pauluskerk en in een kerk in Rotterdam-Carnisse. “Gewoon een praatje en een luisterend oor is al heel belangrijk”, zegt hij. Het begon als vrijwilligerswerk en sinds eind vorig jaar is het zijn baan geworden. Hij moet noodvoorzieningen treffen en bemiddelen als arbeidsmigranten plotseling worden ontslagen, hun huis kwijtraken of ziek worden. Ook regelt hij een vrijwillige terugkeer voor dakloze arbeidsmigranten als er in het land van herkomst meer kansen zijn op een betere toekomst. “Vroeger voelde ik me een robot en nu werk ik met mijn hart.”
