Vergeten Verhalen: Lloydschip Siantar reddeloos verloren

Na de oorlog krijgen de nabestaanden van Van Es een brief van koningin Wilhelmina. Die brief

, een portretfoto van Willem van Es en zijn herdenkingskruis zijn kort geleden geschonken aan het

.

"Een waardevolle aanvulling op onze collectie", zegt Jeroen ter Brugge van het museum. "Het vertelt veel over de rol van de Nederlandse koopvaardij voor de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog".

De S.S. Siantar is in 1921 gebouwd voor rederij N.V. Rotterdamsche Lloyd. In 1933 wordt het schip op de werf van RDM verlengd.

Als Nederland bezet wordt door de Duitsers, is de Siantar - zoals zoveel schepen van de Rotterdamsche Lloyd - in de Indische archipel. Het schip blijft daar tijdens de oorlog, er wordt geprobeerd het uit handen van de vijand te houden.

Op een gegeven moment wordt een deel van de koopvaardijvloot ingezet om troepen en materieel voor de geallieerden te vervoeren. Zo ook vrachtschip Siantar.

Japanners
De Siantar zinkt een paar dagen na de Slag in de Javazee van 27 februari 1942. Op die dag probeert een geallieerd eskader onder leiding van Karel Doorman de oprukkende Japanse vloot tegen te houden. De Japanners zijn op zee en in de lucht oppermachtig. "Dat is heel veel Nederlandse schepen noodlottig geworden", vertelt Ter Brugge. Het vrachtschip Siantar heeft een kanon aan boord gekregen om zich te kunnen verdedigen en krijgt de opdracht om zo snel mogelijk weg te gaan in de richting van Australië.

Gezagvoerder
"In onze collectie hebben we het verslag van de gezagvoerder die het heeft overleefd", aldus Ter Brugge. "Die heeft haast van minuut tot minuut beschreven hoe de torpedering en de beschieting hebben plaats gevonden".

Het schip vaart zo snel mogelijk richting Australië. Op een gegeven moment krijgen ze via de radio door dat andere schepen die proberen te ontkomen, worden beschoten door de Japanners.

Dat gebeurt zowel vanuit de lucht als vanaf zee. Dan duikt plotseling een onderzeeër op die de Siantar onder vuur neemt. De bemanning probeert met het ene kanon aan boord de onderzeeër te raken.

Reddeloos verloren
Ze lossen één schot. Dat komt vlak bij de onderzeeer terecht. Ze weten nu hoever het kanon reikt en als ze aanleggen voor volgende schoten, hapert het scheepskanon. "Dan ben je reddeloos verloren", aldus Jeroen ter Brugge.

De onderzeeër ligt boven de waterspiegel en beschiet met het boordkanon de Siantar. Er wordt enorm veel schade aangericht aan het schip. Onder de bemanningsleden vallen doden.

Eén van de dodelijke slachtoffers is vierde officier Wilhelm Harpert van Es uit Rotterdam. Hij raakt bij de beschieting gewond aan zijn dijbeen, terwijl hij bezig is met het naar buiten takelen van één van de reddingsboten.

Uiteindelijk wordt er door de onderzeeër een torpedo op de Siantar afgevuurd waardoor het schip zinkt. Alle gebeurtenissen vinden plaats binnen een half uur tijd. De overlevenden in de reddingsboten gaan koppen tellen en komen tot de conclusie dat er 21 bemanningsleden zijn omgekomen.

De familie van Van Es in Rotterdam krijgt via het Internationale Rode Kruis in juli 1942 het bericht van het overlijden. Wat er is gebeurd, weten zij op dat moment niet.

"Pas ná de oorlog wordt bekend hoe het allemaal gegaan is", vertelt Ter Brugge. "Dan komen de andere opvarenden terug en kan de Rotterdamsche Lloyd verder informeren naar de gebeurtenissen".

De Boeg
Het nationale koopvaardijmonument De Boeg in Rotterdam herdenkt de opvarenden van koopvaardijschepen die tijdens de Tweede Wereldoorlog om zijn gekomen. De tekst op het voetstuk: "Zij hielden koers".