Verrassing en onbegrip nu kolencentrale Maasvlakte toch niet dicht gaat: 'Zo halen we de klimaatdoelen niet'

In november vorig jaar kwam het kabinet met Riverstone overeen dat de centrale dicht zou gaan. Volgens het kabinet was dat een belangrijke stap om de doelen uit het Urgenda-vonnis te halen. Daarin gaf de rechter organisatie Urgenda gelijk dat Nederland meer moest doen voor de klimaatdoelstellingen. Kolencentrales stoten veel kooldioxide uit, de Onyx-centrale produceert per jaar 3 megaton CO2. Als compensatie voor de sluiting zou de eigenaar 212,5 miljoen euro subsidie krijgen.

Minister Jetten is 'zeer teleurgesteld' over het besluit van Riverstone om de centrale langer open te houden. "Het is een slechte beslissing voor het klimaat. Er lag een goed pakket aan afspraken en een passende subsidieregeling. Om die reden vind ik het onverstandig dat Onyx Power terugkomt op deze afspraak."

Voor de Rotterdamse wethouder duurzaamheid, luchtkwaliteit en energietransitie, Arno Bonte, kwam het besluit van Riverstone ook als een "grote verrassing", zegt hij. Hij vermoedt dat Riverstone simpelweg naar het financiële plaatje heeft gekeken. Met de huidige gasprijzen kan het bedrijf misschien meer verdienen met het stoken van kolen, dan dat het kan wanneer het op subsidie teert.

Riverstone zelf geeft als reden dat het niet duidelijk is of de Europese Commissie akkoord zal gaan met de subsidie voor de sluiting, de zogenaamde staatssteuntoets. Bonte noemt dit een gelegenheidsargument: "Dat is niet veranderd sinds september toen de afspraak beklonken werd. Het is gewoon een rekensommetje."

"De situatie in Oekraïne zal absoluut niet meehelpen", concludeert ook hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid Jan Rotmans. Volgens hem is het een slechte zaak: er zal meer CO2 worden uitgestoten dan oorspronkelijk gepland. De vier kolencentrales in Nederland stoten volgens hem '7 tot 8 procent' van de totale koolstofdioxide uit in ons land. Dat is fors. "De klimaatdoelen van 2020 haalden we net, die van 2021 niet en 2022 ook niet als Onyx openblijft."

Het besluit van Riverstone betekent overigens niet dat de centrale weer op volle kracht kan gaan draaien, zegt minister Jetten. Kolencentrales in Nederland mogen sinds 1 januari van dit jaar op maximaal 35 procent van hun capaciteit draaien. Voor het overige deel krijgen ze compensatie.

Het feit dat de Onyx-kolencentrale openblijft is niet alleen een domper voor de Nederlandse klimaatambities, meent Arno Bonte. Ook de Rotterdammer hebben eronder te lijden. De wethouder wil daarom in gesprek met minister Jetten, om te kijken of er andere projecten zijn die versneld uitgevoerd kunnen worden, zodat Rotterdam toch zijn duurzame dromen kan najagen. Bonte wil kijken of er wellicht een netwerk aan groene waterstof kan worden aangelegd, zodat de industrie van het gas af kan.

Een kolencentrale langer openhouden kan worden gezien als een stap terug - dat is het waarschijnlijk ook - alleen dat kan positief uitpakken, denkt Jan Rotmans. Op de korte termijn zal er door de kolencentrales meer worden uitgestoten. Dat wil de politiek niet, waardoor de transitie naar duurzame energievormen wellicht sneller zal gaan. "Negatief op de korte termijn, positief op de lange termijn", hoopt Rotmans.

Het voorlopig openblijven van de Onyx-centrale op de Maasvlakte kan het kabinet ook goed uitkomen, nu het minder afhankelijk wil zijn van Russisch gas. Jetten plaatst daar een kanttekening bij: volgens hem is de centrale niet per se nodig voor de leveringszekerheid van elektriciteit in Nederland.