'Knokken op afspraak' wordt steeds groter risico voor burgers en agenten

Precieze namen van voetbalclubs worden nu niet genoemd door de onderzoekers van Bureau Beke, maar uit een eerder onderzoek van een aantal jaar geleden bleken de aanhangers van 29 Nederlandse betaald voetbalorganisaties (BVO’s) vechtafspraken te maken.

In groepen van tien tegen tien, of twintig tegen twintig, gaan ze het gevecht aan. Nagenoeg alles is toegestaan; als je maar geen wapen gebruikt én stopt met vechten als er iemand op de grond ligt.

Jan Derksen, hoogleraar Klinische Psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, zei zes jaar geleden bij Rijnmond al voorstander te zijn van die gevechten. Die mening herhaalde hij maandagavond bij Nieuwsuur.

“‘Veel mannen hebben een overdosis agressie om allerlei redenen. Door de stress, of hun testosteronspiegel als ze nog jong zijn. Bij zoogdieren werkt het ook zo. Als je het opkropt, komt het er op de verkeerde plekken uit: in het verkeer of de criminaliteit, of door huiselijk geweld, wat we in coronatijd ook extra hebben gezien. Het is nu een kwestie van reguleren, op een intelligente manier.”

Maar uit het onderzoek blijkt dat de gevechten steeds harder en georganiseerder worden, en de deelnemers jonger. De vechtgroepen vormen allianties met groepen in het buitenland en de manier van communiceren is zowel binnen als buiten de groep veranderd, waardoor de politie er minder grip op heeft.

De groepen hooligans zijn steeds beter en professioneler getraind. "Hierdoor staat de politie straks tegen betere vechters dan dat zij zelf zijn", schrijft Bureau Beke in het rapport. Het onderzoeksbureau bestudeerde vechtafspraken tussen voetbalhooligans van 2017 tot en met 2021.

Maar er zijn ook andere soort gevechten ontstaan, waar de buitenwereld vaker mee te maken krijgt: hit-and-run-gevechten. “Dat zijn confrontaties waar geen afspraak aan ten grondslag ligt, maar dat de ene partij wordt overvallen door de andere partij. Er zijn ook geen spelregels, maar het verloop is vaak wel ernstiger”, stelt onderzoeker Joey Wolsink bij Nieuwsuur. Ook de regel om geen wapens te gebruiken, gaat daar niet altijd op.

Zo duiken de hooligans steeds vaker op bij demonstraties; of het nu om coronamaatregelen, zwarte piet of een ander onderwerp gaat. “De groepen treden vaker naar buiten en dan zijn ze er vaak niet om hun mening te uiten, maar om de confrontatie aan te gaan”, laat Wolsink aan Rijnmond weten. Ook bij de Coolsingelrellen in Rotterdam afgelopen november werd geweld naar de politie en ME niet geschuwd.

Politiechef Frank Paauw noemt hit-and-run-gevechten nog gevaarlijker dan de vechtafspraken waar de politie al bekend mee was. “Als je vanuit het burgerperspectief reageert, dan denk je: ‘laat ze vechten in het bos, dat willen ze zelf, laat ze gaan’. Maar wij hebben altijd gezegd dat de geoefendheid van de vechters ons zorgen baart. De escalatie, maar ook dat er willekeurige burgers tussen kunnen komen. Dit is ongeorganiseerd, ongrijpbaar en de regels zijn weggelaten. Alleen een harde aanpak werkt”, stelt de politiechef bij Nieuwsuur. Hij wil deze mensen uit de anonimiteit halen.

Een mening die niet wordt gedeeld door hoogleraar Derksen. “Die onderdrukkende aanpak werkt contraproductief. Je stimuleert het zo juist. Laat ze hun gang gaan en grijp niet altijd in”, zegt hij.

Bij de gewelddadige escalaties die vorig jaar onder meer in Rotterdam hebben plaatsgevonden raakten meerdere politiemensen gewond en voelden agenten zich genoodzaakt om te schieten. De politie laat extern onderzoek doen naar aanvullende geweldsmiddelen voor de ME. “Deze onderzoeksbevindingen kunnen we uiteraard ook meenemen in onze inzet en strategie bij vechtafspraken", zegt Paauw.

Dan is er nog een derde ontwikkeling die in het onderzoek naar voren komt: de opkomst van King Of The Streets-gevechten. Eén tegen één, en ook geen regels. “Jongens vechten dan bijvoorbeeld in naam van FC Twente, Ajax of Feyenoord”, zegt Wolsink. “Dat gaat echt hard tegen hard.”

Rotterdammer Brian Hooi is zo’n vechter. In de YouTube-filmpjes van zijn gevechten wordt hij aangekondigd als de ‘Feyenoord Hooligan’. “Het is een uitlaadklep waarin ik alles kwijt kan”, zegt hij daarover. “Het is mijn leven, het is tot het gaatje. Knock-out is the only way to win. Sommigen hebben die adrenaline nodig, voor anderen is het een uitlaatklep. Ik kan het goed begrijpen.”

Maar achter het vechten tegen de politie staat hij niet. Hooligans moeten het wat hem betreft tegen elkaar opnemen. Zelf heeft hij éen doel: King of The Streets worden. “Dat is die inner-drive en geeft zo’n kick… dat is niet voor te stellen.”