nieuws

Zo Ben Ik Groot Geworden: Sjef Czyzewski

Ach ja, hij is het gewend om altijd te moeten vertellen hoe je zijn achternaam precies spelt. Czyzewski, dat zetten mensen nu eenmaal minder makkelijk op papier dan Jansen of De Vries. De scheidend topman van Antes (voorheen Bouman GGZ) is een Brabander, op Eerste Kerstdag 1951 geboren in Breda. Maar zijn vader is van Poolse komaf. Vandaar.
Het verhaal van zijn vader heeft zijn leven nogal bepaald, zegt hij. "Toen de Tweede Wereldoorlog begon lagen Stalin en Hitler onder één deken. Hitler viel Polen binnen vanuit het westen en Stalin vanuit het Oosten. Mijn vader was net een half jaartje soldaat. Hij werd geïnterneerd door Stalin en afgevoerd naar Siberië. En dat deden ze niet met de verwachting dat je daar nog terugkwam. Daar moest je dan maar blijven. Of doodgaan."
"Toen Stalin na een paar jaar weer vrienden geworden was met de geallieerden zocht men soldaten om de Duitsers te bestrijden. Toen gingen de kampen in Siberië open en is mijn vader naar Iran overgebracht om opgelapt te worden. Vervolgens is hij in actieve dienst getreden. Hij heeft in Egypte gevochten, in Italië gevochten en heeft uiteindelijk de invasie in Normandië meegemaakt. Allemaal met de expliciete toezegging: jullie bevrijden ook je eigen land."
"Later, in Jalta, is Polen verkwanseld aan de Russen. Dat heeft mijn vader altijd zo ervaren. Toen hij dood was, heb ik zijn grafrede uitgesproken en ook gememoreerd dat hij de wodkafles pakte toen Churchill overleed, wat inschonk en zei: proost, weer een verrader minder'. Het heffen van dat glas is me altijd goed bij gebleven. En toen ik het verhaal had gedaan, kwamen er na afloop een hoop Polen naar me toe die zeiden: 'goed gesproken, jongen, goed gesproken'."
"Mijn moeder was een Nederlandse. Een heel slimme vrouw, maar een gedegen opleiding zat er voor haar niet in. Ze hoorde te trouwen en kinderen te krijgen. Zo ging dat toen. Samen met mijn vader had mijn moeder besloten: onze kinderen zullen meer kansen krijgen. Mijn ouders stonden erop dat ik naar het gymnasium ging. En ze stonden erop dat ik ging studeren. Daarvoor moesten zij wel elk dubbeltje omkeren. Op een gegeven moment kwam zelfs de belastinginspecteur thuis en die zei: 'het kan niet wat jullie doen. Jullie moeten zwart geld hebben, want jullie kinderen volgen opleidingen en met dit inkomen kan dat niet.' Maar wat er achter zat, was gewoon heel efficiënt huishouden en gewoon bikkelhard werken."
"Ik heb vanaf mijn dertiende, veertiende gewerkt. Dat mocht officieel niet. Ik heb bij Albert Heijn regelmatig in de vrieskamers gestaan als de Arbeidsinspectie kwam, tussen de dode beesten. Uitgaan deed ik ook. Maar ik was niet losbandig. En ook geen enorme rokkenjager. Ik was behoorlijk ingetogen, misschien ook wel een beetje introvert."
"Ik kon vrij gemakkelijk leren. Tot aan de derde klas van de middelbare school. Toen had ik een inzinking. Ik denk dat dat de eerste keer was dat je je toch ging realiseren dat er wat geks in je familie zat. Het feit dat oorlogen mensen beschadigt en dat dat ook overgedragen kan worden aan een tweede- en zelfs derde generatie."
"Een leraar, die ontzettend goed kon tekenen, portretteerde mij met een peinzende frons in mijn voorhoofd. Sombertjes, nadenkend. Ik denk dat dat komt door het feit dat ik opgroeide met twee stromen in het gezin: de Nederlandse wederopbouw en de Poolse verdrevenheid..."

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl