ROTTERDAM

Van graanopslag naar dansvloer en van koffiefabriek naar kunstfestival: deze 5 oude iconen van Rotterdamse arbeid blijven inspireren

Onderzeebootloods
Onderzeebootloods © Ahoy Rotterdam
Rotterdam staat bekend als de stad van de wederopbouw. 82 jaar geleden platgegooid door de Duitsers en sindsdien altijd aan het bouwen. Hoog, hoger, hoogst. Maar lang niet alles werd door vuur en bommen verwoest. Naast al die nieuwe iconen staan er nog altijd veel oude fabriekshallen. Enorme gebouwen waar je vaak langsrijdt en misschien steeds denkt: wat gebeurt daarbinnen eigenlijk?

Haka-gebouw

Haka-gebouw
Haka-gebouw © archief

Locatie: Vierhavenstraat

Geopend in 1932

Het Haka-gebouw (afgeleid van De Handelskamer) is gebouwd als koffiebranderij en theemengerij met een verpakkingsafdeling, kantoren, een magazijn en een graansilo. Al die afdelingen stonden in verbinding met een ingewikkeld systeem van transportbanden, liften, glijbanen en kokers. Er werden spullen ingekocht en doorverkocht, maar er werd ook geproduceerd.
Als je het een wat saai gebouw vindt: dat was precies de bedoeling. Het is gebouwd in de stijl ‘nieuwe zakelijkheid’, gekenmerkt door eenvoud en liefst emotieloos. De Handelskamer ging in de jaren 60 weg uit het enorme pand. Het is opgeknapt, wisselde een paar keer van eigenaar en is nu het van de Dudok Groep. De ruimtes staan grotendeels leeg, maar het moet een verzamelgebouw worden voor allerlei bedrijven.
De oude Handelskamer is al wel jaren een decor van tentoonstellingen en voorstellingen, zoals kunstbeurs Art Rotterdam. Ook was er de afgelopen weken een designbeurs. Eind mei staat zanger Thomas Azier er met een bijzonder optreden tijdens het O. Festival.

Van Nellefabriek

Van Nelle fabriek Rotterdam
Van Nelle fabriek Rotterdam © Rick Huijzer

Locatie: Van Nelleweg

Geopend in 1931

Vanuit de Van Nellefabriek gingen verwerkte en verpakte thee, koffie en tabak (later ook kauwgom en pudding) de hele wereld over. Het is op veel manieren een bijzonder gebouw. De oude fabriek in de binnenstad was een donker en stoffig stinkhol. Dat vond een van de directeuren, Cees van der Leeuw, in de jaren 20 slecht voor zijn personeel en niet meer van deze tijd. Hij wilde zijn personeel een betere toekomst geven en liet een nieuwe fabriek bouwen. Buiten de stad, met veel licht, lucht en ruimte, gebouwd van glas en metaal. Dat was in die tijd revolutionair. Hij liet naast de fabriek zelfs sportvelden voor zijn medewerkers en hun gezin aanleggen. Werknemers moesten zich er thuis voelen. De sanitaire voorzieningen waren luxer dan veel medewerkers toen thuis hadden. Modern is trouwens altijd relatief: de enorme trappenhuizen hadden aparte trappen voor mannen en vrouwen.
Het uiteindelijke complex werd door de economische crisis iets kleiner dan het oorspronkelijk ontwerp. Dat kun je zien aan de iconische loopbruggen die vanuit de fabriek schuin naar beneden lopen. Die hadden eigenlijk gewoon horizontaal moeten zijn, maar het andere gebouw werd toch niet zo hoog als op de eerste tekeningen. Het ronde torentje bovenop was gebouwd als theehuisje, waar gasten werden ontvangen met uitzicht op de stad.
Schuine bruggen Van Nellefabriek
Schuine bruggen Van Nellefabriek © archief
De fabriek sloot in 1995 de deuren. Nu zitten er voornamelijk creatieve bedrijven als design- en architectenbureaus en techondernemers. Ook de Van Nellefabriek is soms decor van cultuur. Zo is kunstbeurs Art Rotterdam deze maand in de oude fabriek. Deze zomer is het gebouw zelfs het podium van de dansers van Conny Janssen Danst, tijdens de voorstelling SO HERE WE ARE NOW.

Onderzeebootloods

Onderzeebootloods
Onderzeebootloods © Ahoy Rotterdam

Locatie: RDM-straat

Gebouwd in 1928/29

In de onderzeebootloods werden onderzeeboten gebouwd door RDM, de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. In de enorme hal kon aan drie boten tegelijk worden gewerkt. RDM kreeg opdrachten van de Nederlandse marine, maar bouwde ook onderzeeërs voor Polen en in de oorlog werden in totaal 25 nazi-boten gebouwd. In 1994 werd de allerlaatste onderzeeër aan de marine geleverd.
De onderzeebootloods is inmiddels in handen van het Havenbedrijf, gerenoveerd en doet dienst als evenementenlocatie vanuit Ahoy. Er was een paar jaar achter elkaar een enorme vlooienmarkt, zette danschoreograaf Conny Janssen de loods ooit onder een laagje water voor een dansvoorstelling met natte voeten, kwamen duizenden sneakerfans naar de beurs Sneakerness en werd er een chocoladekunstwerk van 27 bij 15 meter gepresenteerd.

Ferro Dome

Ferro Dome
Ferro Dome © Rick Huijzer

Locatie: Merwe-Vierhavensgebied

Gebouwd in: jaren 20

Op het terrein van voormalig emaillefabriek Ferro staat de bekende Ferro Dome. De koepel is een oude gashouder uit de tijd dat er nog een gasfabriek stond. Met het gas opgeslagen in de Ferro Dome werd een groot deel van Rotterdam van gas voorzien. Het Amerikaanse chemiebedrijf Ferro maakte op het terrein verf en lak. Sinds het bedrijf weg is, staat het leeg.
Er lagen de afgelopen tien jaar meerdere plannen om van de Ferro Dome een danceclub te maken, maar op wat incidentele feesten, voorstellingen en evenementen na komt dat steeds maar niet van de grond.
Op dit moment wordt het terrein omgebouwd tot een stadsstrand voor de bijzondere theatervoorstelling Sun & Sea, een moderne opera over global warming, midden tussen de zonnende Rotterdammers. Bovenop de dome komt een enorme zon, tonnen zand zijn al gestort.

Maassilo

Maassilo Rotterdam
Maassilo Rotterdam © Rick Huijzer

Locatie: Maashaven Zuidzijde

Gebouwd in: 1910-1919

De Maassilo is een voormalige graansilo en graanelevator in de Rotterdamse Maashaven. Het oudste deel was in 1911 klaar, er kon toen 20 duizend ton graan in 128 silo’s. De Maassilo was het grootste graanpakhuis van Europa. Schepen vol graan uit de koloniën kwamen er aanvaren, de tarwe, haver en gerst werd via enorme slurven aan wal gezogen en via lopende banden en elevators naar bovenin de silo gebracht.
Tot 2003, toen verplaatste de graanoverslag naar de Botlek. Het gebouw kon niet makkelijk gesloopt worden, daarvoor was het gewapend beton te hard.
Wat in de Ferro Dome nog niet lukt, is in de Maassilo al lang gaande. In de parterre, waar vroeger het graan binnenkwam, wordt al sinds de jaren '90 onder de stortkokers gedanst. Het eerste feest werd georganiseerd door Ted Langebach van Now&Wow. Er zijn ook regelmatig muziekconcerten in de Maassilo.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl