VERGETEN VERHALEN

De Rotterdam VII wordt maandag gedoopt; 150 jaar geleden is met de Rotterdam I de brug over de oceaan gelegd

Affiches van de NASM (ca 1880) en HAL (ca 1990)
Affiches van de NASM (ca 1880) en HAL (ca 1990) © Stadsarchief Rotterdam
Kanonschoten klinken in Rotterdam op dinsdag 15 oktober 1872 als het stoomschip Rotterdam voor de eerste keer van Rotterdam naar New York vertrekt. Daarmee start de geregelde vaart tussen Nederland en Amerika. "De brug over de oceaan is gelegd", meldden de kranten.
Het is een belangrijke gebeurtenis vanuit Rotterdam met de Rotterdam die een een periode inluidt van ruim 100 jaar passagiersvaart van Rotterdam naar Amerika. Bijna 150 jaar na dat memorabele moment wordt in de Maasstad maandag het nieuwste schip met de naam Rotterdam gedoopt. Het zevende alweer. "Ik wens u een behouden vaart", ongetwijfeld met die woorden zal prinses Margriet de Rotterdam VII dopen.
De geschiedenis begint in 1872 met een stoomschip met twee dekken en een eerste reis met zeventig passagiers aan boord. Anno 2022 is de Rotterdam VII een cruiseschip voor 2668 passagiers en ruim 800 bemanningsleden. Het stoomschip Rotterdam dat 150 jaar geleden de eerste overtocht maakt van Rotterdam naar New York vaart onder de vlag van rederij Plate, Reuchlin & Co. Deze rederij gaat in 1873 op in de Nederlandsch Amerikaanse Stoomvaart Maatschappij (NASM).

Holland Amerika Lijn

De NASM vaart met verschillende stoomschepen op de route tussen Holland en Amerika. In de volksmond wordt de rederij al gauw de Holland Amerika Lijn genoemd.
In 1896 kiest de NASM ervoor om de naam Holland Amerika Lijn (HAL) ook officieel te gaan gebruiken. Het eerste stoomschip met de naam Rotterdam maakt dat niet meer mee. Het schip - dat Plate, Reuchlin & Co in Schotland heeft laten bouwen - is eind september 1883 in de mist op de Zeehondenplaat in de Noordzee voor Schouwen vastgelopen. De Rotterdam breekt een paar dagen later in tweeën en zinkt. Passagiers en bemanning worden gered.

Rotterdam doet wat Amsterdam niet lukt

Nog even terug naar de eerste reis van het ss Rotterdam van Rotterdam naar New York in 1872. Het Handelsblad schrijft op 16 oktober 1872 over het eerste stoomschip van de geregelde vaart tussen Holland en Amerika: "Wensen wij Rotterdam geluk met deze heuglijke gebeurtenis, een gevoel van schaamte komt in ons op als we aan het rijke Amsterdam denken, waar voor industriële- en handelsondernemingen geen kapitaal te vinden is en pogingen om een directe verbinding met Noord-Amerika tot stand te brengen mislukt zijn."
Nederlanders in Amerika zijn blij met deze nieuwe lijn die voor hen een 'geregelde communicatie met het vaderland' betekent, zo schrijft de Herald Tribune. Om hun waardering te laten blijken, schenken de Nederlanders in New York een enorme vlag met de wapens van de steden Rotterdam en New York aan het schip. Die avond is er aan boord een feestmaal. De consul-generaal van Nederland in New York geeft die week een diner ter ere van kapitein Jakob Hus van het ss Rotterdam.

Rotterdam II: van British Empire naar Edam

Na 65 keer tussen Rotterdam en New York te hebben gevaren, komt er in 1883 dus een eind aan het verhaal van stoomschip Rotterdam, dat in 1872 die oh zo belangrijke eerste vaart tussen Rotterdam en New York maakt. In 1886 neemt de HAL een tweede Rotterdam in de vaart. Dit keer geen nieuw schip, maar een bestaand. Het ss British Empire wordt door de NASM gekocht en herdoopt tot Rotterdam. In november 1886 vaart ze voor de eerste keer vanuit Rotterdam naar New York. Deze Rotterdam II krijgt in 1895 opnieuw een nieuwe naam. Het blijft binnen de HAL en wordt de Edam.
De rederij heeft namelijk een nieuw schip besteld dat de naam Rotterdam zal dragen. De Rotterdam III wordt gebouwd in Belfast en start op 18 augustus 1897 haar maidentrip van Rotterdam naar New York. De Rotterdam III is dan het grootste schip van de Nederlandse koopvaardij.
De HAL verkoopt dit schip in 1906. Een nieuwe Rotterdam is besteld bij de werf in Belfast. Deze Rotterdam IV maakt in juni 1908 haar eerste reis van Rotterdam en net als haar voorganger is de Rotterdam IV op dat moment het grootste schip van de koopvaardijvloot van Nederland.
Het ss Rotterdam IV in 1920
Het ss Rotterdam IV in 1920 © Nationaal Archief
Eind 1939 neemt de Holland Amerika Lijn afscheid van het ss Rotterdam IV. Het schip wordt als schroot verkocht. In januari 1940 wordt het naar de Waalhaven gesleept waar de bovenbouw gesloopt wordt zodat het schip onder de bruggen door kan voor de tocht naar de definitieve sloopplek in Hendrik Ido Ambacht.
1939: de Rotterdam wordt naar de Waalhaven gesleept
Het duurt vervolgens vijftien jaar voordat er weer een Rotterdam aan de vloot van de HAL wordt toegevoerd. Halverwege de jaren '50 wordt het besluit genomen voor de bouw van het ss Rotterdam V. Dit schip wordt ook in Rotterdam gebouwd. De kiellegging bij de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) is in december 1956.
Voor de tewaterlating in september 1958 loopt Rotterdam uit: 30 duizend mensen komen kijken naar hoe het schip van de helling loopt. Koningin Juliana doopt het ss Rotterdam V en prinses Beatrix stapt in september 1959 aan boord voor de maidentrip van Rotterdam naar New York. Tot 1997 vaart de Rotterdam V onder de vlag van HAL. Dan wordt het schip verkocht aan Premier Cruise Lines die het de naam Rembrandt geeft.
Tewaterlating ss Rotterdam V bij RDM
Tewaterlating ss Rotterdam V bij RDM © Stadsarchief Rotterdam
Vanaf 2000 is het schip weer veelvuldig in het nieuws in haar voormalige thuishaven Rotterdam. Ze wordt uit de vaart genomen en Premier Cruise Lines gaat failliet. Een jarenlang gevecht - niet in de laatste plaats om geld - volgt. Maar de Rotterdam komt uiteindelijk thuis! Na de Bahamas, Gibraltar, Cadiz, Gdansk en Wilhelmshaven wordt het schip op 4 augustus 2008 Rotterdam binnen gesleept. Duizenden Rotterdammers verwelkomen haar vanaf de kades. De Rotterdam V, maritiem erfgoed van de stad, ligt nu als hotelschip op Katendrecht.
In 1997 heeft de Holland Amerika Lijn, die dan in Amerikaanse handen is gekomen, een volgend schip met de naam Rotterdam in de vaart genomen. Geen stoomschip, maar een motorschip. Het ms Rotterdam VI is dan het vlaggenschip van de HAL. Het ms Rotterdam VI is de eerste Rotterdam die voor de cruisevaart en niet voor de passagiersvaart is gebouwd. In juni 1998 doet ze voor het eerst haar thuishaven Rotterdam aan. Ze is het middelpunt van de festiviteiten rond het 125-jarig bestaan van de Holland Amerika Lijn.
Zeventien jaar later loopt het ms Rotterdam VI voor de honderdste keer Rotterdam binnen. Kijk hier naar de beelden van dat feestje in juli 2015 waarop prinses Margriet eregast was:
Het ms Rotterdam loopt in juli 2015 voor de 100e keer in Rotterdam
In 2020 wordt bekend gemaakt dat de HAL de Rotterdam, de Amsterdam en de Veendam verkoopt. De Rotterdam VI krijgt van haar nieuwe eigenaar de naam Borealis. Maar in Italië wordt de Rotterdam VII alweer gebouwd. Dit schip is in 2021 in de vaart genomen en wordt maandag in Rotterdam gedoopt. Vorig jaar is de Rotterdam al eens in Rotterdam geweest.
Met de doop van de Rotterdam VII wordt er weer een nieuw hoofdstuk geschreven in de 150-jarige geschiedenis van Rotterdam en de schepen met de naam Rotterdam. Een geschiedenis die begint met rederij Plate, Reuchin & Co. Op de Wilhelminapier zijn de Antoin Platekade en de Otto Reuchlinweg te vinden. Een herinnering aan Plate (1845-1927) en Reuchlin (1842-1924) op de plek waar de door hen opgerichte rederij groot is geworden.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl