nieuws

Het radioactieve modderbad van Rockanje

Het mysterieuze Meertje De Waal in Rockanje houdt de gemoederen eeuwenlang bezig. In het meertje groeien rotsen. Alle voorwerpen die in het meertje worden gelegd, zijn na een paar weken bedekt met een laagje kalk. En modder uit het meertje zou genezend werken.
Dat trekt eeuwenlang de belangstelling van scheikundigen, geologen en verzamelaars. Eén van de eerste beschrijvingen van het mysterie rond de kalkafzettingen stamt uit 1729.
Inwoners van Rockanje hebben een kunstmatig eilandje gemaakt door een aantal van die kalkstenen op elkaar te stapelen. Dat eilandje wordt de Rots van Rockanje genoemd. Na elke winter moet het worden hersteld. Als er ijs ligt, nemen bezoekers die stenen mee.
Van heinde en verre komen mensen naar Rockanje om het verschijnsel te zien. Stadhouder Willem V komt in augustus 1793 kijken. Bob Benschop van het Streekarchief Voorne-Putten: "Hij roeide naar het midden van het meertje en het zou me niets verbazen als hij ook een steen heeft meegenomen".
Over het ontstaan van de kalkafzettingen bestaat geen zekerheid. Benschop: "De afgelopen vijftig jaar is de waterhuishouding op Voorne volledig veranderd en het fenomeen doet zich niet meer voor, dus we moeten het hebben van vroegere verslagen en analyses."

Betjeskelder

De kalkafzettingen leiden tot allerlei verhalen en legenden. Zo zou de naam Rockanje ervan afgeleid zijn, rock is immers het Engelse woord voor steen, En in het meertje bevind zich een diepe put, die de bijnaam de Betjeskelder heeft.
"Daarover deed een verhaal a la Romeo en Juliet de ronde", weet Bob Benschop: "een onmogelijke liefde tussen Mark, de zoon van een rijke herenboer uit Rockanje, en Betje, de dochter van een van de dienstbodes. Hoewel Mark aanvankelijk verklaarde dat hun liefde zo onverwoestbaar was als een rots, werd hij al snel verliefd op de vrouw die zijn vader als geschikte huwelijkskandidaat aan hem voorstelde.
Betje was in tranen, vluchtte naar het meertje, waar ze door een draaikolk in de diepte verdween. Mark stond te dicht bij de oever om haar te redden en ging erachteraan. Zodra ze onder water waren verdwenen, werd het water weer spiegelglad. Sindsdien heet die bodemloze put de ‘Betjeskelder’."

Modder

Uit de diepe Betjeskelder wordt lange tijd modder gehaald waar geneeskrachtige werking aan toe wordt geschreven. Rond 1900 is burgemeester Van der Lugt van Vierpolders genezen van zijn reuma aan knie en onderbeen.
De huisarts van Nieuwenhoorn wil er meer van weten en laat de modder onderzoeken. In 1903 verricht dokter Sommerfeldt van de Universiteit van het Duitse Tübingen een eerste analyse van de modder. Hij ontdekt dat de samenstelling en kwaliteit minstens zo goed is als gerenommeerde buitenlandse modderbadplaatsen. Hij vergelijkt het met de exclusieve badplaats Fango in Italië.
Benschop: "Dat bood een uitgelezen kans om die modder te gaan exploiteren. De eigenaar van het meertje, Jacob Trouw, bezat ook de nabijgelegen boerderij Walesteijn, die hij inrichtte tot eenvoudige badinrichting voor de gegoede burgerij."

Badinrichting

In mei 1907 opent het de deuren. Aanvankelijk is het kleinschalig maar het slaat aan en in de daaropvolgende jaren volgen verschillende uitbreidingen. Zo opent op 1 april 1913 een grotere badinrichting Walesteijn de deuren. Datzelfde jaar toonde dr. Büchner, docent radiologie aan de Amsterdamse universiteit, het voorkomen van radium in het meertje aan.
"Dus er werd volop reclame gemaakt voor de radium-zwavelhoudende modder uit Rockanje. Later bleek dat allemaal onzin, maar voorlopig deed Rockanje er goede zaken mee", aldus Bob Benschop.
Eigenaar Jacob Trouw overlijdt in de zomer van 1913. Zijn weduwe trekt verder op met investeerder Adrianus Hubertus Chamot, een industrieel uit Den Haag. Ze hebben grootste plannen. Er moet een enorm sanatorium in Rockanje komen.

Sanatorium

In 1917 richten ze een Naamloze Vennootschap op, waarin het enorme kapitaal van anderhalve ton werd gestort. Daarmee kan de voormalige boerderij worden verbouwd tot een modern hotel. Er komt een sjiek torentje en het dak wordy met riet bedekt. Omdat er nog geen elektriciteitsnet is, bouwen ze een kleine generator voor licht en er komt een waterleiding.
Het trekt steeds meer bezoekers naar het kuuroord, onder wie Anthony Fokker. In augustus 1917 schrijft een journalist van Nieuwe Groningse Courant een stuk over het badhuis. Hij is parlementair verslaggever en heeft last van schrijfkrampen in zijn hand van die eindeloze werkzaamheden in de kamers van het Binnenhof:
'Er zijn nu ongeveer 50 gasten lijders aan rheumatiek, jicht, neurologie, ischias en aanverwante onhebbelijkheden. 's Morgens van 7 tot 12 uur wordt er ‘gemodderd’. De radiumhoudende modder uit het dicht bij het hotel en badhuis gelegen meertje ‘de Waal’, wordt met schuiten en verder met kleine ijzeren zandwagentjes aangebracht, voor het gebruik wat vloeibaar gemaakt en op temperatuur van 38 graden gebracht.
Men blijft gewoonlijk 15 a 20 minuten in het bad, dat de eerste maal een beetje vreemd en ook niet bepaald welriekend is. Alle patiënten vinden er baat bij, velen volkomen genezing. Jicht- en rheumatieklijders die in auto of ziekenwagen aankwamen en eruit gedragen moesten worden of op krukken zich maar moeilijk en pijnlijk konden voortbewegen, vertrokken, volgens ooggetuigen, na een verblijf van vier of vijf weken (men maakt een volle kuur van 20 baden ongeveer in dien tijd) als flinke wandelaars en volmaakt valide menschen.
Na 't bad, waarheen men zich in pyama of kymono begeeft, moet men een uur onder de warme wol. Doch daarmee is dan ook de geheele dagkuur gedaan en men is vrij om verder met zijn tijd te doen wat men wil.'

RoRa

Rockanje heeft in die tijd een goede naam als kuuroord. Voor mensen die zich het niet kunnen permitteren om naar Rockanje af te reizen, is er de mogelijkheid om een bestelling te plaatsen bij RoRa: Rockanje-Radium. Die stelt de modder in poedervorm beschikbaar en stuurt het in dozen op.
Bob Benschop: "Maar het was ook ineens over. Toen in medische tijdschriften artikelen verschenen dat de geneeskrachtige modder precies dezelfde samenstelling had als ordinaire tuinaarde, barstte de droom uiteen. In 1922 besloten de aandeelhouders de boel te liquideren.
Niet veel later kocht stichting Vredeheim het gebouw, die het verder moderniseerde. Het werd daarmee een verpleeghuis voor oude en hulpbehoevende mensen. Dat is het jarenlang geweest."
Maar het toch is het niet helemaal over. In 1954, ruim dertig jaar na het sluiten van de badinrichting, ontvangt de burgemeester van Rockanje het verzoek van een vrouw uit Groningen of hij haar niet een vaatje modder kan toesturen. Ze heeft destijds zoveel baat gehad bij de behandelingen, dat ze die wilden herhalen nu de reuma weer in volle hevigheid is teruggekeerd.

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl