LHBTQI

Het lot van de Roze Kameraden: dik 9 maanden bedreigingen en een weifelend Feyenoord

Paul van Dorst (34)
Paul van Dorst (34) © Gaykrant / Orange Pictures
Feyenoords LHBTI+-fanclub de Roze Kameraden draait nu precies één voetbalseizoen mee. Dat seizoen begon bij de oprichting in augustus met bedreigingen en een aanslag, en eindigde vorige week bij de Conference League finale in Tirana met doodswensen aan onder meer het adres van oprichter Paul van Dorst. Hoe kon dit zo uit de hand lopen en wat doet deze onrust met jonge LHBTI+’ers? “De club Feyenoord is de grote afwezige. Dat is pijnlijk.”
Het was niet eens het idee van Paul van Dorst zelf, vertelde hij Rijnmond bij de oprichting vorig jaar augustus. Hij had in het clubblad gestaan na een oproepje of er LHBTI+-supporters waren bij Feyenoord. Leuk, dacht hij. Ik doe mee. Daarna kreeg hij berichten van de Roze Règâhs, de LHBTI+-fanclub van ADO Den Haag. Moest Paul geen soortgelijke vereniging oprichten voor Feyenoord? De Hagenezen waarschuwden: pas op, je krijgt weerstand, in een land waar nog geen enkele profvoetballer uit de kast is. Maar als je de club achter je krijgt, dan ben je al een eind, was de ervaring van de Roze Règâhs.
Van Dorst vond het de weerstand waard, zei hij. “Het is nodig. Voor jonge LHBTI’ers in het stadion.”
En die weerstand? Die kwam. Met name bij een kleine groep Feyenoorders die zich de harde kern noemt van de club. Jongens die zich onder meer uitgeven voor de Rotterdam Jongeren Kern (RJK) – een nieuwe generatie Feyenoorders. Mét dadendrang en een gevoel niet gehoord te worden. Er werd brand gesticht bij Van Dorsts sportschool, ondertekend met de RJK-tag en doodswensen. Ze bekladden het kantoor van het COC Rotterdam.
Tekst gaat verder onder de video
Paul van Dorst van de Roze Kameraden te gast bij Welkom bij Rijnmond
En dat stopte door het seizoen niet. Ze leken volgens betrokkenen eerder toe dan af te nemen. De Roze Kameraden kregen te maken spreekkoren – strekking: “een piemel in je kont, dat is toch niet gezond. En: Een roze kameraad, steekt zijn piemel in zijn maat” – een anti-Roze Kameraden spandoek in het stadion, anti-Roze Kameraden stickers in en buiten het stadion. Op sociale media werd Pauls hoofd geplakt op een in elkaar getrapte jongen. Beelden circuleerden van een in de brand gestoken regenboogvlag. Het werd Van Dorst een poosje afgeraden in het stadion te komen.

Rotterdam Jongeren Kern

Het mondde vorige week uit in een spandoek met antisemitisme en doodswensen voor Van Dorst en burgemeester Aboutaleb vanuit Tirana na de verloren finale tegen AS Roma. Met een RJK-vlag.
De politie heeft verschillende bedreigingen en intimidaties – waaronder de vlag in Tirana, de brandstichting bij de sportschool, de muurschildering van Berghuis met stereotype Joodse uiterlijk en in concentratiekamp-kleding toen hij naar Ajax vertrok en de bekladdingen bij COC – in onderzoek, vertelt een woordvoerder. “Sinds vorig jaar zijn meerdere zaken gebundeld onderzocht, wat als voordeel heeft dat het rechercheteam op gegeven moment inzicht krijgt in de dadergroep en de modus operandi”, schrijft ze. “Meerdere personen zijn aangehouden en hun rol wordt onderzocht. Een aantal zaken staat binnenkort op zitting.” Mogelijk nog voor de zomer.
'Het zijn veelal twintigers, met af en toe een uitschieter naar een 35-jarige'
Woordvoerder politie
De politie heeft geen exacte cijfers hoeveel jongeren er tot de RJK behoren en al helemaal niet hoeveel van hen overtredingen begaan, schrijft de woordvoerder. “Kijkend naar de aanhoudingen die we tot nu verricht hebben, zijn het veelal twintigers, met af en toe een uitschieter naar een 35-jarige.”

Statement met pride

Onderzoek van weekblad de Groene Amsterdammer naar uitingen op sociale media wijst uit dat een kleine minderheid van de supporters zo fel tegen de Roze Kameraden is. Een minderheid die zich rondom de harde kern van Feyenoord begeeft. Er is ook een grote groep supporters die de Roze Kameraden juist steunt. Met mails, appjes, via Instagram, Twitter. Tot aan het buitenland toe.
De gemeente steunt de Roze Kameraden ook en is ook bij de officiële oprichting aanwezig geweest in de zomer van vorig jaar, met als afgevaardigde de toenmalige wethouder Bert Wijbenga (VVD, integratie). Zijn opvolger Vincent Karremans vond het belangrijk dat er tussen de Roze Kameraden en Feyenoord gesprekken zouden plaatsvinden, vertelt hij.
Tekst gaat verder onder de foto
De bekladding van het COC-kantoor.
De bekladding van het COC-kantoor. © MediaTV
Die kwamen er. Karremans was zelf bij de eerste afspraak aanwezig, net als Van Dorst en toenmalig algemeen directeur van Feyenoord, Mark Koevermans. De sfeer was welwillend, maar concrete maatregelen werden nog niet afgesproken. Een suggestie om een statement te maken waarbij Feyenoord zich rond de Pride in Rotterdam uitspreekt tegen homofobie, kreeg vooralsnog geen gevolg, schrijft NRC. Feyenoord heeft wel aangegeven te onderzoeken hoe en wanneer het wel een dergelijk statement kan maken.

Angst

Naar buiten toe bleef Feyenoord afkeurend reageren na incidenten. Plannen om concreet iets te doen aan het gedrag kwamen niet van de grond. Eén afspraak was wel gemaakt tijdens het eerste gesprek: de Roze Kameraden en Feyenoord blijven met elkaar praten. Dat gebeurde ook, in totaal zaten de partijen zo’n vier keer om de tafel.
Maar de reactie op het racistische, discriminerende en bedreigende spandoek in Tirana (in het kort: het is erg, we gaan het aanpakken, maar wij kunnen dit niet alleen) wordt door betrokkenen getypeerd als kenmerkend voor de houding van Feyenoord tijdens die gesprekken. Hoe welwillend Feyenoord ook is ten opzichte van de Roze Kameraden, de club wijst vooral op onmogelijkheden: Het gebeurt buiten het stadion. Ze kunnen er weinig aan doen als het wel in het stadion is. Feyenoord wil niet polariserend zijn of te snel gaan.
Tekst gaat verder onder de foto
Homofobe leuzen op sportschool van oprichter Roze Kameraden gekalkt
Homofobe leuzen op sportschool van oprichter Roze Kameraden gekalkt © privé
In de houding van Feyenoord ten opzichte van de Roze Kameraden klinkt angst door, zeggen verschillende betrokkenen. Onder andere Arjan Beune, voorzitter van het COC Rotterdam, ziet dat. “Het komt bang over. Angst voor een groep mensen die zich uitgeeft voor supporter en intimidatie niet schuwt. Maar op lange termijn is dit ondermijnend voor de club zelf en voor de LHBTI-acceptatie.”

Vuil op straat

Voor de angst en terughoudendheid is tot op zekere hoogte begrip voor op te brengen, vindt Karremans. Ze zitten in een lastige positie en hebben zelf ook te maken met bedreigingen. “Je kunt het de club moeilijk helemaal aanrekenen wat mensen die zich als supporters uitgeven doen. En het zíj´n ook jongens die tot gekke dingen in staat zijn. Maar dat ontslaat de club niet bij te dragen aan het oplossen van dit probleem. Feyenoord heeft ook een maatschappelijke rol te spelen.” Beune: “Feyenoord zal een keer door de zure appel heen moeten bijten. Anders winnen de intimidatie en bedreigingen het.”
De politie zegt in gesprek te zijn met de club. Een politiewoordvoerder schrijft dat binnen het stadion de club en de stewards als eerste aan zet zijn en dat discriminatie, ook ín het stadion, strafbaar is. Feyenoord en de politie kijken samen hoe ze excessen het beste kunnen aanpakken en zijn daarvoor ook naar Engeland geweest om te kijken hoe het daar gaat. Maar het is lastig, zegt de politie. “Bij wedstrijden is door de massaliteit en de benodigde capaciteit voor openbare orde taken vaak geen mogelijkheid tot direct ingrijpen.”
Tekst gaat verder onder de foto
Links een van de homofobe leuzen op de sportschool, rechts Vincent Karremans
Links een van de homofobe leuzen op de sportschool, rechts Vincent Karremans © Privé/Rijnmond
En de gemeente? Ook die mogelijkheden zijn beperkt, zegt Karremans. Hij doet wat hij kan. In een debat in de gemeenteraad donderdag, aangevraagd naar aanleiding van de vlaggen in Tirana, zal raadslid Co Engberts (PvdA) onder meer pleiten voor een plan van aanpak.
Karremans wil inderdaad graag dat er een plan komt. Dat was ook de afspraak die de partijen in september vorig jaar maakten: de Roze Kameraden en Feyenoord praten verder over een plan. Karremans faciliteert, versnelt en ondersteunt waar nodig. Maar: "Dit is niet als vuil op straat: hup, schoonmaken, en de problemen zijn opgelost. Het gaat om emancipatie, bewustwording, normverandering. Dat is lastig voor elkaar te krijgen, maar niet onmogelijk.” Hij ziet wel nog ruimte voor Feyenoord, om een rol te pakken.

Sjaal in supportershome

Zo wijzen de betrokkenen naar elkaar, maar komt het nog niet een concreet plan. En ondertussen bleven de Roze Kameraden bedreigingen krijgen. En gingen de anti-homo-spreekkoren en scheldkanonnades door.
ADO Den Haag steunde de Roze Règâhs vrijwel meteen openlijk en was daar duidelijk over naar de supporters. “Ze zeiden: we staan achter jullie, en handelden daar ook naar”, herinnert oprichter Peter van Koesveld. Het gaf de club een veilig gevoel. Maar ook zij kregen te maken met vijandigheid, zegt Van Koesveld. Hun spandoek werd verwijderd. De voorzitter is een keer in elkaar geslagen. Uiteindelijk betaalde het zich uit. “Nu hangt onze sjaal in het supportershome en wordt er amper gescholden met ‘homo’ in het stadion.”
'Als je voorlichting geeft aan het gedeelte wat voor rede vatbaar is, geloof ik zeker in een omslag in de cultuur'
Karin Blankenstein
Het belangrijkste wat Van Koesveld leerde van Buitenlandse LHBTI-fanclubs en zijn ervaringen: alle neuzen moeten dezelfde kant op staan. Van de club, de gemeente én de supportersvereniging zelf. Samen voor hetzelfde doel strijden.
Hoe zit dat bij Feyenoord? De bredere supportersvereniging FSV De Feijenoorder veroordeelde de uitlatingen op het spandoek in Tirana scherp in een artikel van Rijnmond. Maar daar kregen zij ook kritiek op. Een bestuurslid stuurde verschillende keren homofobe tweets de wereld in. Op die manier houden ze een onveilige cultuur voor LHBTI+'ers in stand, zeggen critici. Kees Lau, voorzitter: "Iedereen moet zelf weten wat die op persoonlijke titel zegt. Zodra het namens de supportersvereniging is dan kan ik daar iets overzeggen. Wij zijn voor gelijkwaardigheid. Zo behandelen wij iedereen."

John Blankenstein

Soms lijken niet planbare zaken ook een zetje te geven. Zo’n drie jaar geleden werd Maron Pots lid van de Roze Règâhs, hij is de huidige voorzitter van de club. Van Koesveld: “Pots is zelf hooligan geweest, heeft weleens een tik uitgedeeld in zijn jongere jaren en spreekt hun taal.” Van Koesveld is ervan overtuigd dat het geholpen heeft in de acceptatie van hun club. “Het heeft het ijs gebroken.”
Karin Blankenstein van de John Blankenstein Foundation die zich inzet voor LHBTI+-emancipatie in het voetbal (Karin is John Blankensteins jongere zus, een scheidsrechter die een van de eerste homoseksuelen in profvoetbal was), denkt dat in gesprek gaan uiteindelijk de beste oplossing is. Praten met de clubs, praten met de harde kern. “Wij laten homoseksuele voorlichters hun verhaal doen over de struggle en wat het met hen doet of deed, als er spreekkoren zijn. Als je dat doet bij het gedeelte wat voor rede vatbaar is, geloof ik zeker in een omslag in de cultuur.”
Tekst gaat verder onder de foto
De regenboogvlag wappert al wel op het stadhuis.
De regenboogvlag wappert al wel op het stadhuis. © Rijnmond
Blankenstein werkt met veel clubs samen en was een aantal jaren geleden ook bij Feyenoord om trainingen te geven aan teams. Dat contact verwaterde. “Best jammer. Het is nodig dat wij in gesprek gaan; ik zie dat dat echt helpt. Feyenoord kan me bellen.” Ze heeft nog niets gehoord.

Amateurclubs

En de Roze Kameraden? Zij blijven strijdbaar en hebben een kruis in de agenda gezet bij 2025. Dan moet de strijd gestreden zijn. En Van Dorst gaat weer naar De Kuip. Uiteindelijk draaien naast de Roze Kameraden ook de jonge LHBTI+’ers op voor deze impasse, denken Blankenstein en Beune van het COC Rotterdam. “Zij krijgen nu het signaal: er zijn mensen die ons haten voor wie we zijn. Het creëert een gevoel van onveiligheid. En door de gastheer worden wij niet écht goed beschermd.”
Blankenstein: "Als jij als puber dit gescheld over homo's hoort en deze bedreigingen en je hoort alleen maar negatieve associaties, dan denk je misschien wel: ik wil geen homo zijn. Terwijl: je bént zo, daar kun je niets aan doen. En als je daar dan achter komt, weet je één ding zeker: mensen moeten er hier in het stadion niet achter komen dat jij ook tot die groep hoort. Of dat je twee vaders of twee moeders hebt."
Beune is bang voor bredere gevolgen, als er geen serieuze actie wordt ondernomen. “Familieleden of vrienden van LHBTI+’ers worden hierdoor geraakt. Jonge voetballers bij amateurclubs die misschien wel LHBTI+'er zijn lezen mee bij alles wat er gebeurt. Hun ouders, hun verzorgers. Zolang er niet écht iets gebeurt krijgen zij de boodschap mee: Het is niet voor iedereen veilig.”
Feyenoord verwijst na vragen naar een statement naar aanleiding van het spandoek in Tirana. Daarin zegt de club ‘op korte termijn’ contact op te nemen met politie en gemeente om te zien hoe ze samen ten strijde kunnen trekken tegen wangedrag in en rondom het stadion. Hierin verwachten ze binnenkort meer duidelijkheid te kunnen geven. Ze balen, maar zeggen ook dat ze dit maatschappelijke probleem niet alleen kunnen oplossen. “Al was het maar omdat we niet weten wie het zijn en dit zich steeds weer afspeelt buiten het stadion.”
Studiogesprek over homohaat bij Feyenoord

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl