nieuws
Jan van Speyk: held of wanhopig?
Jan van Speyk blaast zijn schip op 5 februari 1831 bij Antwerpen op. Het schip en zijn bemanning gaan verloren. Van Speyk doet dat om het schip niet in handen van de vijand te laten vallen. De vijand op dat moment zijn Belgische opstandelingen die zich willen afscheiden van het koninkrijk.
Er zijn verschillende verhalen over de manier waarop Van Speyk (1802-1831) het schip opblaast. Jeroen ter Brugge van het
: "Het is of met een pistoolschot in het kruit of met een sigaar. Op de diverse afbeeldingen zie beide varianten afgebeeld".
Verzameling
Het Maritiem Museum heeft een album in de collectie dat in de jaren dertig van de negentiende eeuw is samengesteld door een verzamelaar. In het album over Van Speyk zitten afbeeldingen, gravures, stukjes stof van de jas en zelf een plukje haar van Van Speyk.
Ekram Dannouni, student aan de Erasmus Universiteit, heeft onderzoek gedaan naar het album en het beschreven en geanalyseerd. Jeroen ter Brugge: "Het vertelt iets over hoe op dat moment tegen Van Speyk wordt aangekeken".
Helden
Achteraf is het opblazen van het schip niet nodig geweest. De conclusie is dat het een wanhoopsdaad van Van Speyk is geweest. De kans dat de Belgen het schip zouden overmeesteren was klein. "Ter Brugge: "Uit brieven die Van Speyk heeft gestuurd blijkt dat hij depressief was en alles duidt erop dat hij het heel belangrijk vond om de held uit te hangen en dat heeft hij op deze manier ook bereikt. Maar dat album laat dus zien dat er op dat moment in Nederland heel erg veel behoefte was aan een held. De gouden tijden van De Ruyter, Piet Heijn en Witte de With lagen ver achter ons. Het land was in conflict met een ander land. Het was een soort natie bouwen en daar heb je helden bij nodig".
Op allerlei manieren dragen de Nederlanders in de negentiende eeuw uit dat Jan van Speyk een held is. Monumenten worden opgericht, er worden boeken en lofdichten geschreven.
Monument
De resten van Van Speyk en zijn bemanning worden na het ontploffen van het schip uit het water gehaald. Ter Brugge: "Het klinkt wat oneerbiedig maar ze hebben wat lichaamsdelen opgevist, waar je je af kan vragen of ze de juiste delen van Van Speyk hadden. Men heeft gedacht aan de hand van kleding dat ze de juiste stukken hadden en die zijn uiteindelijk in de Nieuwe Kerk in Amsterdam ter aarde besteld en zo heeft hij een monument gekregen wat kan wedijveren met dat van Michiel de Ruyter en andere zeehelden."
Ook onze regio zijn verschillende herinneringen aan Jan van Speyk. Er is een zeeverkennersgroep die zijn naam draagt en er is in Rotterdam een Van Speykstraat.
Vlaardingen
In Vlaardingen is er het monument lichtbaak Van Speyk, de vuurtoren aan het Oosterhoofd.
