Nog steeds halflege theaterzalen en afgelaste voorstellingen: 'Voor wie doe ik dit dan eigenlijk?'

Eva Lemaire is regisseur van het Rotterdams theatergezelschap Mooi Weer & Zo en ziet dat het publiek een stuk minder aanwezig is dan voor de pandemie: "Ik weet dat we 25 tot 30 procent minder publiek trekken. Dat is heel ingewikkeld, je merkt dat je veel meer je best moet doen om mensen naar je zaal te krijgen."

Normaal speelde het gezelschap een voorstelling zo’n vijftien keer per jaar, nu neigen ze eerder naar negen of twaalf keer te gaan: "We willen niet voor lege zalen staan." Ook bij de Rotterdamse acteursgroep Wunderbaum valt het wegblijvende publiek op: "We hebben al meegemaakt dat we voorstellingen hebben afgelast of samengevoegd omdat er zo weinig mensen waren. Voor de pandemie hadden we dat niet. Dat is frustrerend”, vertelt acteur en theatermaker Matijs Jansen.

Voor de acteurs is het ook pijnlijk om te zien dat een groot deel van het publiek nog steeds wegblijft. "Je wilt zo graag weer spelen en nu mag je weer en dan komt er niemand", vertelt actrice Claire Hordijk. "Ik vind dat heel pijnlijk. Je bent maanden aan het repeteren, elke dag zenuwachtig en je leeft er helemaal naartoe. Als er dan zo weinig mensen zitten, voelt het een beetje alsof je niet serieus wordt genomen. Voor wie doe ik dit dan eigenlijk? Vinden mensen dit wel leuk?"

"Ik hoopte stiekem dat in coronatijd meer mensen zouden gaan beseffen wat het belang van kunst is, maar dat is helaas niet zo", zegt regisseur Eva Lemaire.

Bij acteursgroep Wunderbaum sprong één voorstelling overal bovenuit qua bezoekersaantallen, een clownsvoorstelling. "Toen was het publiek er wel, het leek alsof mensen daar dan veel behoefte aan hadden. Het lijkt erop dat mensen nu toch iets zorgvuldiger kiezen. De mensen die nu naar het theater gaan, willen er misschien nog zekerder van zijn dat ze echt een gave avond gaan hebben”, vertelt Matijs Jansen.

Walter Ligthart is directeur van Theater Rotterdam en heeft onderzoek laten doen naar het publiek. "We zitten nu op ongeveer 50 procent van de normale bezetting en zien dat veel meer mensen nu last-minute tickets kopen. We hebben onze marketing daar nu ook meer op ingericht; we blijven mensen tot op het laatste moment uitnodigen."

Het wegblijvende publiek heeft volgens Ligthart nog alles te maken met de gevolgen van de coronacrisis: "Mensen twijfelen en denken: 'Moeten we dat nou wel doen?'"

Eva Lemaire ziet die last-minute ticketverkoop ook terug: "Ons publiek is nu jonger. Ik denk dat het jongere publiek makkelijker last-minute een kaartje koopt. Daarnaast hebben we natuurlijk zo vaak voorstellingen moeten afzeggen en verzetten dat mensen geen tickets meer voor verder vooruit durven aan te schaffen.”

Maar ook de dure tijden zijn een oorzaak volgens Walter Ligthart van Theater Rotterdam. Mensen kiezen meer waar ze geld aan uitgeven. "We werken daarom nu ook aan de prijzen. We hebben sinds dit jaar een aantal ‘pay what you want’ voorstellingen. Mensen kunnen dan betalen wat zij de voorstelling waard vonden. Dit jaar heeft dit wel geholpen om publiek aan te trekken, we hopen dat dit komend seizoen ook zo doorgaat."

Het publiek is naar het theater gaan ook ontwend, denk Matijs Jansen. "Mensen moeten weer tegen elkaar zeggen dat ze naar het theater gaan. Het is ook gewoon een organisch proces dat weer op gang moet komen."

Actrice Claire Hordijk hecht veel waarde aan het persoonlijk contact met haar publiek. Ze verwelkomt de mensen met een handdruk bij de voordeur en tapt na de voorstelling biertjes voor het publiek. "Door corona is dat hele contact ook veranderd, ik hoop niet dat dat mensen heeft afgeschrikt."

Hoe pijnlijk het voor de theatermakers ook is om nog steeds voor zo weinig publiek te staan, ze gooien de handdoek niet in de ring. Eva Lemaire ziet bij haar theatergezelschap dat iedereen in een soort ‘vechtersmodus’ raakt: "Iedereen wil dat het volgend jaar beter gaat, maar de zorgen zijn wel voelbaar."

Die vechtersmodus ziet Walter Ligthart ook terug bij de makers die in Theater Rotterdam staan: "Iedereen zet zijn beste beentje voor. Het is ook weer niet zo dat we nu in een diepe depressie zitten. Daarvoor is dit vak ons allemaal veel te lief. We leggen ons er echt niet bij neer. Gelukkig niet! We spreken elkaar regelmatig over wat we nog kunnen doen. Je kunt heel veel blijven proberen, maar op een gegeven moment is het ook een kwestie van accepteren dat de situatie nu zo is en werken aan betere tijden."

Maar die betere tijden zouden zomaar nog even op zich kunnen laten wachten, denkt Eva Lemaire. "Het kan nog wel één tot twee jaar duren voor we ons publiek weer hebben teruggewonnen."

Matijs Jansen hoopt op meer steun vanuit de politiek: "Een Hugo de Jonge die zegt dat het ook lekker is om iets op dvd of Netflix te kijken, dat is natuurlijk geen handige uitspraak." Hij ziet ook een verschil met het buitenland. "We spelen ook in België. Het probleem van lege zalen speelt daar veel minder. Daar hebben we laatst een aantal keer voor volle zalen gespeeld. Als we de dagen erna in Rotterdam stonden, was het veel minder vol." Jansen zegt dat de kunst in België sterker wordt ondersteund vanuit het onderwijs. In Nederland zit het volgens hem minder in het systeem van de mensen. "Misschien heeft dat dan ook z’n weerslag na zo’n pandemie: het kantelt makkelijker richting ‘kunst is ook maar iets extra’s’, in plaats van dat er een wezenlijker belang aan wordt gehecht."

Gelukkig is er licht aan het einde van de tunnel. Afgelopen maand kondigde staatssecretaris Gunay Uslu een extra pakket van 135 miljoen euro aan voor de cultuursector. In de jaren erna loopt dit bedrag zelfs op tot 170 miljoen euro: "De cultuursector heeft het zwaar gehad tijdens de coronacrisis. De toekomst van de sector heeft onder grote druk gestaan en het is op z’n zachtst gezegd nog altijd een uitdagende tijd. De komende periode staat in het teken van herstel, vernieuwing en groei." Van dit steunpakket gaat vijf miljoen naar een publiekscampagne om mensen aan te moedigen weer kunst te bezoeken.