'Rotterdam is echt een voorloper in aanpak criminele uitbuiting jongeren'

Het landelijke onderzoek werd gehouden onder dertien gemeenten, waaronder de vier grote steden. In totaal namen 1.637 onderwijzers, jongerenwerkers, wijkagenten, leerplichtambtenaren en andere eerstelijnsprofessionals deel aan dit onderzoek. De helft van hen geeft aan dat ze in de afgelopen twee jaar in contact zijn geweest met 2500 vermoedelijke slachtoffers. Veertig procent van hen ziet dat het voornamelijk minderjarige slachtoffers zijn in de leeftijd van 12 en 18 jaar. Het gaat vaak om kwetsbare kinderen, van bijvoorbeeld een praktijkonderwijsinstelling of zelfs nog jongere kinderen. Zij worden benaderd door criminelen om te werken als katvanger, drugskoerier of geldwitwasser.

Rotterdam is met Utrecht en Amsterdam een van de steden waar criminelen ook kinderen onder de 12 jaar oud ronselen voor klusjes. ,,Dat zijn hele heftige gegevens", vindt Shamir Ceuleers van CKM. "Helaas past het precies in het plaatje van hoe deze criminelen te werk gaan: ze zoeken kwetsbare, in dit geval hele jonge, kinderen uit."

De Rotterdamse eerstelijnsprofessionals hadden contact met 204 (vermoedelijke) slachtoffers. In 169 gevallen zou het slachtoffer zijn gedwongen tot crimineel gedrag via misbruik, waarbij het in 100 gevallen ging om licht verstandelijk beperkten. Ze werden in deze regio vooral gebruikt als katvanger, geldwitwasser of verkoper/koper van producten op afbetaling. Werkzaamheden rondom drugs staan veel lager op de lijst in Rotterdam. "In de meeste steden staat dit juist bovenaan. Het is dus opvallend dat het hier niet zo is en een hele andere vorm er uit springt. Waar dat aan ligt, dat weten we niet."

Rotterdam is volgens Ceuleers een voorloper geweest in het onderzoek. ,,Toen wij de gemeente benaderde om hieraan deel te nemen, reageerden men heel goed. Rotterdam wilde niet wachten op het landelijke resultaat, maar vroegen of wij al specifiek konden kijken naar de lokale situatie."

Destijds was ondermijnende criminaliteit, waar de uitbuiting van jonge slachtoffers onder valt, een nog nieuwe vorm. Toch pakt de gemeente gelijk door, vindt hij. "De mensen herkennen het probleem en willen er iets aan doen. Dat kan alleen maar als voorbeeld gelden voor steden elders in het land, hoop ik."

De gemeente heeft CKM zelfs gevraagd om een specifiek vervolgonderzoek te doen naar scholen als ronselplek. Het is weliswaar niet de meest gebruikte locatie voor criminelen om mensen te vinden, maar het is wel een belangrijke plek volgens Ceuleers. "Je kunt in dit geval sneller iets aan de situatie veranderen én het kan een plek worden waar slachtoffers makkelijk terecht kunnen voor hulp." De resultaten van dit nieuwe Rotterdamse onderzoek worden in de eerste helft van 2023 verwacht.

CKM hoopt vooral dat nu landelijk maatregelen in werking worden gezet. "Gemeenten kunnen zelf wel iets doen, maar het hebben van landelijke kaders is nodig. Maak de uitbuiting onderdeel van de aanpak ondermijnende criminaliteit zodat nieuwe jonge slachtoffers kunnen worden voorkomen."