COCAÏNE
Drugsuithalers zijn de lachende derde in frustrerende strijd tegen drugs in de haven
3 juli 2022, 09:00 • 5 minuten leestijd
De beloning die jonge criminelen krijgen voor het inklimmen bij haventerminals is sinds de invoering van de nieuwe uithalerswet flink gestegen. Voor een uithaalpoging krijgen ze nu gemiddeld vijfduizend euro. Als het de groep lukt de drugs daadwerkelijk van de haventerminal te krijgen, krijgen ze minimaal dertig procent van de buitgemaakte cocaïne.
“En dat kan oplopen tot vijftig procent, zeker als het een kamikaze-actie betreft waarbij het risico hoog is,” zei de officier van justitie eerder deze week in de Rotterdamse rechtbank. Ze presenteerde de cijfers tijdens de tweede themazitting over de uithalersproblematiek in de Rotterdamse haven. De cijfers zijn volgens haar gebaseerd op onderzoek van de politie. Het beeld wordt bevestigd door advocaten die drugsuithalers vertegenwoordigen.
Afkoopsom
Uithalers klimmen over hekken of verstoppen zich in auto’s of lege containers en proberen zo drugs van de terminals weg te krijgen. Volgens de politie vraagt een onderhandelaar namens een uithalersgroep gemiddeld honderdduizend euro borg aan de opdrachtgever. Het is een afkoopsom voor het hoge risico dat ze lopen om gepakt te worden. En ze krijgen daardoor hoe dan ook een beloning, ook als de actie niet slaagt.
Als het de uithalers wel lukt de drugs van de terminal af te krijgen, laten ze zich meestal uitbetalen in cocaïneblokken. De waarde van een blok (één kilo cocaïne) is tussen de 25 en 35.000 euro. “Uithalen is dus lucratief en de straf die ze daar nu voor krijgen staat niet in verhouding tot de ernst van het delict,” stelde de officier.
Het Openbaar Ministerie (OM) dacht met de nieuwe uithalerswet die begin dit jaar is ingegaan een effectief middel in handen te hebben in de strijd tegen de drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven. Wie illegaal en zonder drugs op een haventerrein werd aangehouden kreeg niet langer slechts een boete van 95 euro, maar kon voortaan ook celstraf krijgen.
Zo kregen in februari zeven uithalers bij de Rotterdamse rechtbank drie tot zes maanden gevangenisstraf opgelegd. Maar het Haags gerechtshof besliste begin juni in hoger beroep anders. Volgens het hof is een gevangenisstraf een te zware sanctie voor zogeheten first offenders. Een taakstraf van 90 tot 120 uur en twee maanden voorwaardelijk zou afschrikwekkend genoeg zijn voor deze veelal jonge criminelen.
De uitspraak was een klap in het gezicht voor politie, douane, justitie en de havenbedrijven die machteloos lijken in hun strijd tegen de drugsoverlast. Vorig jaar is in de Rotterdamse haven voor ruim 70.000 kilo aan cocaïne in beslag genomen. De grootste vangst was ruim 4000 kilo. In 2020 werden 281 aanhoudingen verricht. Vorig jaar steeg dat aantal naar bijna 440 aanhoudingen.
Toename
“Ik denk dat we steeds meer uithalers kunnen verwachten,” somberde havenondernemer Andre Kramer direct na de uitspraak van het Haags Gerechtshof. Zijn verwachting kwam uit: na een relatief rustig begin van dit jaar zijn sinds de uitspraak van het hooggerechtshof weer veel drugsuithalers aangehouden.
Het totaal staat nu op 133 aanhoudingen, met als recent hoogtepunt 36 aanhoudingen in 11 dagen. De officier van justitie: “De Rotterdamse haven wordt nog steeds overspoeld door drugsuithalers. Het drugsprobleem is door de nieuwe wet niet opgelost.”
Economische schade
Volgens de officier van justitie heeft het hof de problematiek ernstig onderschat door het illegaal betreden van een haventerrein te vergelijken met huisvredebreuk waarbij geen slachtoffers vallen. “Maar die slachtoffers zijn er wel degelijk: de bedrijven ondervinden vrijwel wekelijks enorme economische schade en de drugscriminaliteit zorgt voor spanning onder het personeel.”
Een accountantsbureau heeft berekend dat een havenbedrijf 20.000 tot 65.000 euro aan schade oploopt, steeds als het werk moet worden stilgelegd omdat uithalers op het terrein zijn gesignaleerd. “Dit is vanzelfsprekend afhankelijk van het tijdstip, de opsporingsduur en de omvang van het terrein. De nadelige kosten voor de hele logistieke keten zijn hier niet in meegenomen.”
Uitspraak heroverwegen
Ze deed een beroep op de Rotterdamse politierechter om met de nieuw gepresenteerde informatie over uithalersaantallen, criminele verdiensten en de kosten voor het bedrijfsleven het arrest van het hof te heroverwegen. Ze vroeg geen taakstraf op te leggen aan negen verdachten die terecht stonden voor hun illegale aanwezigheid op het terrein van Europe Container Terminal (ECT) op de Maasvlakte.
Een celstraf van 22 weken plus een gebiedsverbod van drie jaar voor de Waalhaven en de Maasvlakte leek haar passender. “Uithalers hebben een cruciale rol in de drugssmokkel. Alleen door strenger te straffen kunnen we een belangrijke schakel in de criminele keten uitschakelen.”
Op 17 juni werden in de vroege ochtend negen verdachten aangehouden in lege containers en tussen de stacks waar de containers worden opgeslagen. “We weten allemaal dat ze daar niet waren om tikkertje of verstoppertje te spelen. We vonden tassen met telefoons, stanleymessen, drank en eten, powerbanks en slaapzakken. Ze zijn niet zomaar verdwaald of uit de lucht komen vallen, maar waren van plan om daar voor langere tijd te verblijven met maar één doel: het weghalen van drugs,” betoogde de officier. De advocaten van de verdachten benadrukten dat hogere celstraffen juist een averechts effect kunnen hebben. Jonge criminelen krijgen vanwege het hoge risico een hogere beloning, wat de aantrekkelijkheid van het delict alleen maar vergroot. In de praktijk is dat al gebleken: de uithalers krijgen niet €2000 maar €5000 sinds de invoering van de nieuwe wet.
Station voorbij
Politierechter Eelco Havik gaf aan begrip te hebben voor de onvrede bij het OM over de uitspraak van het Haags Gerechtshof. “Maar het zou raar zijn als we zo kort na het arrest weer doorgaan op de oude lijn. Dat station zijn we voorbij. Ik kan niet anders dan het eveneens goed gemotiveerde arrest van het hof te volgen, wat we er ook allemaal van vinden.”
De rechter veroordeelde de negen verdachten tot een taakstraf van 120 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee maanden en hield daarna nog een kleine preek: “U moet zich goed realiseren dat als u nog een keer gepakt wordt op een haventerrein, de cel alsnog volgt. Een taakstraf delen we maar één keer uit. Ik hoop dat dit genoeg afschrikwekkende werking heeft.”
Daarna richtte hij zich tot de officier van justitie. Hij vroeg haar de discussie bij de Rotterdamse rechtbank nu te staken en die verder bij de Hoge Raad te voeren. Het OM gaat zich daar nu intern op beraden.
